کتاب جهان‌ بینی ها

کتاب جهان‌ بینی ها نوشتهٔ ریچارد دویت و ترجمهٔ احسان سنایی اردکانی است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی حاوی درآمدی بر تاریخ و فلسفهٔ علم.

درباره کتاب جهان‌ بینی ها

کتاب جهان‌ بینی ها که درآمدی بر تاریخ و فلسفهٔ علم است، حاوی سه بخش است؛ «موضوعات اساسی» و «گذار از جهان‌بینی ارسطویی به جهان‌بینی نیوتنی» و « پیشرفت‌های اخیر در علم و جهان‌بینی‌ها». این کتاب که چهار ضمیمه دارد، یک کتاب مقدماتی درمورد موضوعاتی مانند سنت‌های علمی و افول آن‌ها است. این اثر را غرق در مثال‌هایی دانسته‌اند که به‌نحوی ماهرانه از علوم فیزیکی اقتباس شده‌ و در دسترس خوانندهٔ غیرمتخصص قرار گرفته است. این اثر درآمدی بر تاریخ و فلسفهٔ علم، برحسب جهان‌بینی‌ها و مؤلفه‌های آن‌ها است. چرا جهان‌بینی‌ها؟ این کتاب به قلم ریچارد دویت را بخوانید تا بدانید.

خواندن کتاب جهان‌ بینی ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به افرادی که برای نخستین‌بار است که به تاریخ و فلسفهٔ علم برمی‌خورند، پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب جهان‌ بینی ها

«چنانچه زمین هم به گرد محور خود می‌چرخد و هم به گرد خورشید، چه‌چیز باعث شده تا ما روی آن (ثابت) بمانیم، و چرا اجسام سنگین سقوط می‌کنند؟ به خاطر بیاورید که در چارچوب جهان‌بینی ارسطویی، اجسام سنگین تمایلی طبیعی به حرکت به سمت مرکز عالم داشتند، و این همان چیزی بود که ما را روی زمین نگه می‌داشت و باعث سقوط اجسام سنگین می‌شد. اما چنانچه زمین در مرکز عالم واقع نشده باشد، این قطعه از جورچین جهان‌بینی ارسطویی نیز نمی‌تواند بر سر جای خود مستقر بماند.ب ه‌علاوه، چه چیزی زمین را به حرکت درمی‌آورد؟ تکرار می‌کنم، در چارچوب جهان‌بینی ارسطویی، اجسام متحرک مایل به توقف‌اند، مگر آن‌که چیزی آن‌ها را مدام به حرکت درآورد. چنین باوری با تجربه روزمره‌مان از در تضاد درمی‌آید؛ اما چنانچه زمین متحرک باشد، این قطعه از جورچین نیز باید لاجرم اشتباه باشد.ب ه همین منوال، چرا وقتی جسمی را مستقیماً به هوا پرتاب می‌کنیم، دوباره روی دستانمان فرود می‌آید؟ باور عرف جهان‌بینی ارسطویی حکم می‌کرد که چنانچه زمین متحرک باشد، باید در شرایطی که هنوز پرتابه در هواست، آن را پشت سر بگذاریم. پس رفتار پرتابه‌ها نیز از دیگر قطعات جورچین جهان‌بینی ارسطویی است که دیگر جوابگو نیست.و چنانچه زمین هر شبانه‌روز یک بار به دور خودش بچرخد، ما به همین دلیل باید با سرعتی در حدود ۱۶۰۰ کیلومتر بر ساعت در حرکت باشیم. و چنانچه به گرد خورشید نیز بچرخد، در ضمنِ حرکت مداری خود باید سرعتی خارق‌العاده داشته باشد (امروزه می‌دانیم که این سرعت چیزی در حدود ۶۵۰,۱۱۲ کیلومتر بر ساعت است). اما طبق دیدگاه عرفی جهان‌بینی ارسطویی، باید انتظار داشت که پیامدهای حاصل از چنین حرکات چشمگیری را نیز تشخیص بدهیم. پس چرا اصلاً احساس حرکت نمی‌کنیم؟ چرا هیچ باد شدیدی به صورتمان نمی‌خورد، و چرا لرزش‌های معمول و سایر پیامدهایی را که از چنین حرکتی انتظار می‌رود حس نمی‌کنیم؟و مدارهای بیضوی و سرعت‌های متغیر منظومه کپلر چه می‌شود؟ در چارچوب جهان‌بینی ارسطویی، حرکت پیوسته مثلاً سیارات بر این تلقی مبتنی بود که آسمان جایگاه کمال است. (و با این حساب،) حرکت پیوسته، مستدیر و یکنواخت نیز درخور آسمان خواهد بود. اما مدارهای بیضوی و سرعت‌های متغیرْ آن‌گونه حرکتی نیستند که چنانچه آسمان (حقیقتاً) جایگاه کمال باشد، از آن‌ها انتظار برود. پس این باورهای تازه آن باورهای جهان‌بینی ارسطویی را هم مبنی بر این‌که آسمان جایگاه کمال است، سخت به چالش می‌کشند. به همین ترتیب، آن قطعه‌ای از جورچین جهان‌بینی ارسطویی که دلالت بر باور به یک جهان دنج و کوچک می‌کرد نیز دیگر جوابگو نخواهد بود. چنانچه زمین به دور خورشید بچرخد، موقعیت ما در فضا نیز، از فلان نقطه در مدار آن تا دورترین نقطه در سمت مقابلش، به میزانی چشمگیر (که امروزه می‌دانیم در حدود ۳۰۰ میلیون کیلومتر است) جابه‌جا خواهد شد. با توجه به این مسافت طولانی‌ای که ما در ضمن چرخیدن زمین به گرد خورشید طی می‌کنیم، تنها تبیینی که می‌توان برای تشخیص ندادن اختلاف منظر ستاره‌ای صورت داد این خواهد بود که ستاره‌ها به طریقی باورنکردنی از ما دورند، و لذا جهان باید جایی فوق‌العاده وسیع و چه‌بسا بی‌کران باشد.»