کتاب فرانکنشتاین

کتاب فرانکنشتاین با عنوان انگلیسی Frankenstein، نوشته مری شلی و با ترجمه محسن سلیمانی، یکی از آثار برجسته‌ی ادبیات جهان است که در سال ۱۳۸۸ توسط انتشارات قدیانی منتشر شده است. این رمان که در دسته‌ی داستان‌های علمی‌‌ـ‌تخیلی و گوتیک قرار می‌گیرد، روایتگر ماجرای دانشمندی جوان به نام ویکتور فرانکنشتاین است که با وسوسه‌ی کشف راز حیات، موجودی را خلق می‌کند که سرنوشت او و اطرافیانش را دگرگون می‌سازد. مری شلی با الهام از فضای ادبی و علمی زمان خود، اثری را پدید آورده که نه‌تنها به موضوعات علمی و اخلاقی می‌پردازد، بلکه دغدغه‌های انسانی، تنهایی، مسئولیت و پیامدهای جاه‌طلبی را نیز به تصویر می‌کشد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب فرانکنشتاین اثر مری شلی

کتاب فرانکنشتاین، رمانی از مری شلی، اثری است که در مرز میان داستان‌های ترسناک، علمی و فلسفی حرکت می‌کند. این کتاب با ساختاری نامه‌نگارانه آغاز می‌شود و داستان از زبان چند شخصیت روایت می‌شود. مری شلی در این رمان، علم و تخیل را به هم پیوند زده و با خلق هیولایی که محصول دانش بشری است، نوعی ژانر جدید به نام رمانتیک ترسناک علمی را بنیان گذاشته است.

فضای داستانْ اروپا و به‌ویژه سوییس و انگلستان قرن نوزدهم را به تصویر می‌کشد و دغدغه‌های جهانی درباره‌ی پیشرفت علم، اخلاق، سرنوشت و مسئولیت انسانی را مطرح می‌کند. مری شلی با الهام از داستان‌های گوتیک، نظریه‌های علمی زمان خود و حتی اسطوره‌های یونانی، اثری خلق کرده که هنوز هم موضوع بحث و تفسیر است. رمان فرانکنشتاین هم داستانی درباره‌ی یک آزمایش علمی و هم روایتی از تنهایی، جست‌وجوی معنا و پیامدهای عبور از مرزهای اخلاقی و طبیعی است.

خلاصه کتاب فرانکنشتاین

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند!

داستان فرانکنشتاین با نامه‌هایی از رابرت والتن، کاشفی ماجراجو، به خواهرش آغاز می‌شود. والتن در جریان سفر اکتشافی به قطب شمال، با مردی مرموز به نام ویکتور فرانکنشتاین روبه‌رو می‌شود که در پی موجودی عجیب است. ویکتور داستان زندگی خود را برای والتن بازگو می‌کند؛ او در خانواده‌ای مرفه در ژنو بزرگ شده و از کودکی شیفته‌ی علم و کشف اسرار طبیعت بوده است. پس از ورود به دانشگاه، علاقه‌اش به علوم طبیعی و شیمی او را به‌سمت جست‌وجوی راز حیات سوق می‌دهد.

ویکتور با تلاش و آزمایش‌های فراوان، موفق به خلق موجودی زنده از اجزای بدن مردگان می‌شود، اما به‌محض زنده‌شدن این موجود، از ظاهر ترسناک و غیرانسانی‌اش وحشت می‌کند و او را رها می‌کند. موجود فرانکنشتاین که از سوی خالقش طرد شده، در جست‌وجوی هویت و محبت، سرگردان می‌شود و به‌تدریج با بی‌مهری و خشونت انسان‌ها روبه‌رو می‌شود. این سرخوردگی‌ها فرانکنشتاین را به انتقام و انجام اعمالی هولناک سوق می‌دهد و زندگی ویکتور و اطرافیانش را به تراژدی می‌کشاند. داستان هم‌زمان با پیشروی سفر والتن و آشکارشدن سرگذشت ویکتور، به بررسی مرزهای علم، اخلاق، مسئولیت و پیامدهای جاه‌طلبی انسان می‌پردازد.

چرا باید کتاب فرانکنشتاین را بخوانیم؟

کتاب فرانکنشتاین اثری است که فراتر از یک داستان ترسناک یا علمی‌ـ‌تخیلی، به پرسش‌های عمیق درباره‌ی ماهیت انسان، مسئولیت علمی و اخلاقی و پیامدهای عبور از مرزهای طبیعی می‌پردازد. این کتاب با ساختار چندلایه و روایت‌های درهم‌تنیده، امکان هم‌ذات‌پنداری با شخصیت‌ها و درک پیچیدگی‌های روانی آن‌ها را فراهم می‌کند. همچنین با پرداختن به موضوعاتی مانند تنهایی، جست‌وجوی هویت و خطرات جاه‌طلبی بی‌حد، مخاطب را به تأمل درباره‌ی پیشرفت‌های علمی و نقش انسان در جهان دعوت می‌کند. رمان فرانکنشتاین هم برای علاقه‌مندان به داستان‌های کلاسیک و علمی‌ـ‌تخیلی و هم برای کسانی که به مباحث فلسفی و اخلاقی علاقه دارند، جذاب است.

خواندن کتاب فرانکنشتاین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان به داستان‌های کلاسیک، دوستداران ژانر علمی‌ـ‌تخیلی و کسانی که دغدغه‌هایی درباره‌ی اخلاق علم، مسئولیت انسانی و پیامدهای پیشرفت فناوری دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های ادبیات، فلسفه و علوم انسانی مناسب است.

اقتباس‌های کتاب فرانکنشتاین

در طول زمان، فرانکنشتاین بارها و در قالب‌های مختلف اقتباس شده است؛ از فیلم‌های کلاسیک ترسناک مانند نسخه‌ی معروف سال ۱۹۳۱ گرفته تا برداشت‌های تازه و وفادارانه‌تری همچون فیلم Frankenstein Mary Shelley's در سال ۱۹۹۴. این اقتباس‌ها حوزه‌های گوناگونی را در بر می‌گیرند؛ از نمایش‌های صحنه‌ای و بازسازی‌های مدرن مانند سریال Frankenstein (۲۰۱۵) تا فیلم فرانکشتاین (۲۰۲۵) به کارگردانی گیرمو دل‌ تورو. حتی برخی از آثار داستان را از زاویه‌‌ی دید شخصیت‌های دیگر بازآفرینی کرده‌اند.

این اقتباس‌ها اغلب در روایت، شخصیت‌پردازی و لحن با رمان اصلی تفاوت دارند؛ برخی کاملاً وفادار، بعضی آزاد و تخیلی و برخی صرفاً الهام‌گرفته از مضمون و ایده‌ی اصلی‌اند.

اقتباس‌های سینمایی این کتاب عبارت‌اند از: Frankenstein (۱۹۳۱): فیلم ترسناک کلاسیک با بازی بوریس کارلوف، مشهور به طراحی نمادین هیولای فرانکشتاین و تغییرات اساسی در داستان نسبت به رمان. The Curse of Frankenstein (۱۹۵۷): محصول کمپانی همر با بازی کریستوفر لی و پیتر کوشینگ که بیشتر یک فیلم ترسناک است تا اقتباسی وفادار به کتاب. Mary Shelley’s Frankenstein (۱۹۹۴): اقتباسی وفادارتر به رمان، به کارگردانی کنت برانا که حتی ماجرای خلق موجود مؤنث را هم در خود دارد. Victor Frankenstein (۲۰۱۵): با بازی جیمز مک‌آووی و دنیل ردکلیف و با بازآفرینی داستان از زاویه‌ای مدرن‌تر و متفاوت‌تر. Frankenstein (۲۰۲۵): اقتباس جدید به کارگردانی گیرمو دل‌ تورو، با بازی اسکار آیزاک و جیکوب الوردی.

نمایش‌های صحنه‌ای: از جمله اجراهای شاخص نمایش سال ۲۰۱۱ به کارگردانی دنی بویل است که در آن بازیگران نقش هیولا و دکتر فرانکشتاین را به‌صورت چرخشی ایفا کردند.

رمان‌های بازآفرینی‌شده: آثاری مانند The Dark Descent of Elizabeth Frankenstein داستان را از دیدگاه شخصیت‌های فرعی رمان اصلی بازگو می‌کنند.

رمان گرافیکی و آثار تصویری: مانند Edison Frankenstein ۱۹۱۰ که بر اساس فیلم صامت سال ۱۹۱۰ ساخته شده و ترکیبی از تصویر و داستان است.

درباره مری شلی

مری ولستون‌کرافت شلی‌ (نام‌خانوادگی پیش از ازدواج: گادوین. زاده‌ی ۳۰ اوت ۱۷۹۷ ـ درگذشته‌ی ۱ فوریه‌ی ۱۸۵۱) نویسنده‌ی انگلیسی و آفریننده‌ی رمان گوتیک فرانکشتاین است، اثری که از نخستین نمونه‌های ادبیات علمی‌‌ـ‌تخیلی به‌ شمار می‌رود. او همچنین ویراستاری و انتشار آثار همسرش، پرسی بیش شلی ـ شاعر و فیلسوف برجسته‌ی مکتب رمانتیسم ـ را بر عهده داشت. پدرش، ویلیام گادوین، فیلسوف سیاسی نامدار، و مادرش، مری ولستون‌کرافت، فیلسوف و پیشگام حقوق زنان بود.

مری تنها ۱۱ روز پس از تولد، مادرش را از دست داد و در نتیجه در دامان پدر بزرگ شد؛ پدری که برای او آموزش غیررسمی اما گسترده‌ای فراهم کرد و کوشید او را با اندیشه‌های آزادی‌خواهانه و آنارشیستی خود پرورش دهد. در ۴سالگی، پدر با زن همسایه مری جین کلرمونت ازدواج کرد؛ رابطه‌ای که برای مری غالباً تنش‌آلود و دشوار بود.

در سال ۱۸۱۴، مری رابطه‌ای عاشقانه را با پرسی بیش شلی آغاز کرد. مری، پرسی و خواهرناتنی‌اش کلر کلرمونت به فرانسه گریختند و سفری طولانی را در اروپا آغاز کردند.

تابستان ۱۸۱۶ ـ که بعدها با عنوان تابستان بی‌پایان مشهور شد ـ مری، پرسی و کلر در نزدیکی ژنو، به همراه لرد بایرون و جان پولیدوری، اقامت داشتند. در همان جمع خلاق بود که جرقه‌ی رمان فرانکشتاین در ذهن مری زده شد. آن‌ها در سال ۱۸۱۸ بریتانیا را ترک کردند و به ایتالیا رفتند. پرسی بیش شلی در سال ۱۸۲۲ درگذشت. مری یک سال بعد به انگلستان بازگشت و زندگی خود را وقف پرورش پسرش و حرفه‌ی نویسندگی کرد. دهه‌ی پایانی عمرش با بیماری مداوم همراه بود که احتمالاً ناشی از تومور مغزی‌ای بود که در ۵۳سالگی جانش را گرفت.

تا دهه‌ی ۱۹۷۰، شهرت مری شلی عمدتاً به‌خاطر تلاشش برای نشر آثار پرسی شلی و به‌ویژه رمان فرانکشتاین بود؛ رمانی که همچنان پرفروش است و الهام‌بخش نمایش‌ها و فیلم‌های بی‌شماری بوده است، اما تحقیقات معاصر نشان داده‌اند که گستره‌ی آثار او فراتر از این است. آثار شلی اغلب بر همکاری، همدلی و نقش اصلاح‌گرانه‌ی زنان در خانواده تأکید دارند.

بخشی از کتاب فرانکنشتاین

«من اینک در شمال لندن، اما بسیار دور از آن هستم و وقتی در خیابان‌های پترزبورگ قدم می‌زنم، بازی باد سرد شمالی را روی گونه‌هایم حس می‌کنم؛ بادی که به من دل و جرئت می‌دهد و مرا غرق در شادی می‌کند. احساسم را درک می‌کنی؟ این باد ملایم از سرزمین‌هایی می‌آید که ما به طرف آن پیش می‌رویم و بوی دنیای پوشیده از یخ را می‌دهد. رؤیاهای روزانه‌ام با الهام از این باد امیدبخش، پرشورتر و زنده‌تر می‌شود و من بیهوده می‌کوشم به خود بقبولانم که قطب شمال جایی متروک و پوشیده از یخ است؛ اما در تصور من، آنجا سرزمینی زیبا و شاد است. مارگارت! آنجا خورشید هرگز غروب نمی‌کند؛ بلکه با قرص پهنش در افق دور می‌زند و نور پرشکوه و جاودانی‌اش را بر آنجا می‌تاباند؛ بنابراین با اجازه‌ی خواهرم، من به دریانوردان گذشته تا حدودی اعتماد می‌کنم؛ در آنجا برف و سرما از ذهن بیرون می‌رود و با کشتی‌رانی روی دریایی آرام ممکن است به سرزمینی برسیم که زیبایی و شگفتی‌هایش فراتر از سرزمین‌های مسکونی باشد که تاکنون روی کره‌ی زمین کشف شده است. جایی که شاید محصولات و ویژگی‌هایش مثل پدیده‌های اجرام سماوی در نقاط دورافتاده و کشف‌ناشده‌ی جهان، بی‌نظیر باشد.»