کتاب در دفاع از پوپولیسم چپ

کتاب در دفاع از پوپولیسم چپ نوشتهٔ شانتال موف (موفه) و ترجمهٔ حسین رحمتی است. انتشارات اختران این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی در باب چالش‌های پیش‌روی دموکراسی در دنیای مدرن.

درباره کتاب در دفاع از پوپولیسم چپ

کتاب در دفاع از پوپولیسم چپ (For a left populism) که نخستین‌بار در سال ۲۰۱۸ میلادی منتشر شده، با ترجمهٔ دیگر و عنوان دیگری نیز در ایران منتشر شده است؛ «بازگشت امر سیاسی». این کتاب را اثری اساسی در نظریهٔ سیاسی معاصر دانسته‌اند که به‌طور انتقادی با چالش‌های پیش‌روی دموکراسی در دنیای مدرن درگیر شده است. این کتاب که به‌عنوان بخشی از مجموعهٔ «متفکران رادیکال» منتشر شده، تحلیلی تحریک‌آمیز و روشنگرانه از ظهور مجدد امر‌ سیاسی به‌عنوان بعد مرکزی جامعهٔ انسانی را در بر گرفته است. این کتاب رابطه‌ٔ پیچیدهٔ بین لیبرالیسم، دموکراسی و امر‌ سیاسی را بررسی و استدلال کرده است که پیروزی لیبرال دموکراسی در قرن بیستم میلادی، منجر به غیرسیاسی‌شدن جامعه شد که در آن درگیری‌های سیاسی به مسائل فنی یا مدیریتی کاهش یافت. شانتال موف ادعا کرده است که این سیاست‌زدایی در نهایت ثابت شده که پایدار نیست؛ زیرا نمی‌تواند به تضادها و شکاف‌های عمیقی که مشخصهٔ سیاست معاصر است، رسیدگی کند. این نویسنده با تکیه بر طیف متنوعی از منابع فلسفی و سیاسی، نقد قانع‌کننده‌ای از نظریه‌های لیبرال‌دموکراسی ارائه کرده که به‌عقیدهٔ او اجماع و حقوق فردی را به قیمت مشارکت سیاسی واقعی اولویت داده است؛ در عوض از یک برداشت رادیکال‌تر از دموکراسی مبتنی بر به‌رسمیت‌شناختن کثرت‌گرایی، تضاد و آگونیسم (سیاست رقابتی) دفاع کرده است.

به‌عقیدهٔ شانتال موفه، دموکراسی به‌معنای از‌بین‌بردن تضاد نیست؛ بلکه به‌دنبال ایجاد مکانیسم‌های نهادی برای بیان صلح‌آمیز منافع و دیدگاه‌های مختلف است؛ علاوه‌بر این، این نویسنده معتقد است که غیرسیاسی‌شدن جامعه، راه را برای ظهور جنبش‌های پوپولیستی و استبدادی هموار کرده که از نارضایتی گروه‌های به حاشیه رانده‌شده سوء‌استفاده و آن‌ها را علیه نهادهای لیبرال‌دمکراتیک بسیج می‌کنند. نویسنده در پاسخ، خواستار احیای حوزهٔ سیاسی است که در آن سیاست دموکراتیک از طریق پرورش یک حوزهٔ عمومی قوی و ارتقای شهروندی فعال احیا می‌شود. او در سراسر کتاب حاضر با طیف وسیعی از نظریه‌پردازان و فیلسوفان سیاسی (از جمله «کارل اشمیت»، «هانا آرنت»، «ژاک رانسیر» و دیگران) درگیر شده و به‌طور انتقادی سهم آن‌ها را در بحث درمورد ماهیت سیاست و دموکراسی ارزیابی کرده و دیدگاه متمایز خود را درمورد این موضوعات پیچیده ارائه داده است. کتاب «در دفاع از پوپولیسم چپ» مداخله‌ای تأمل‌برانگیز و به‌موقع در نظریهٔ سیاسی معاصر توصیف شده است. شانتال موف (موفه) تحلیلگر و نظریه‌پرداز سیاسی و فمینیست بلژیکی است.

خواندن کتاب در دفاع از پوپولیسم چپ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران علوم و نظریه‌های سیاسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب در دفاع از پوپولیسم چپ

«رادیکالیزه‌کردن دموکراسی به چه معناست؟ من باید این موضوع را روشن کنم زیرا برداشت‌های فراوانی از دموکراسی رادیکال وجود دارد و کژفهمی‌های جدی دربارهٔ "دموکراسی رادیکال و کثرت‌گرا" که در هژمونی و راهبرد سوسیالیستی از آن دفاع کردیم پدید آمده است. برخی برآنند که ما در آن‌جا خواستار گسست کامل از لیبرال‌دموکراسی و تأسیس رژیمی کاملاً جدید شده‌ایم. اما ما در حقیقت از "رادیکالیزه‌کردن" اصول اخلاقی‌‌سیاسیِ رژیم لیبرال‌‌دموکراتیک یعنی "آزادی و برابری برای همه" دفاع کردیم.

یکی از ابعاد مهم پروژهٔ مذکور به‌پرسش‌کشیدن این عقیدهٔ برخی چپ‌ها بود که برای حرکت به‌سوی جامعه‌ای عادلانه‌تر باید نهادهای لیبرال‌ـ دموکراتیک کنار گذاشته شوند و پولیتیای (Politeia) کاملاً جدیدی ــ یعنی اجتماع سیاسی جدیدی ــ از صفر بنا شود. ما تأکید کردیم که در جوامع دموکراتیک، دست‌یابی به پیشرفت‌های دموکراسی‌خواهانهٔ مهم، بیش‌تر از راه درگیری انتقادی با نهادهای موجود امکان‌پذیر است.

از نظر ما، مشکل جوامع دموکراتیک مدرن این بود که اصول بنیادی‌شان یعنی "آزادی و برابری برای همه" اجرا نمی‌شود. وظیفهٔ چپ نه کنارگذاشتن این اصول بلکه جنگیدن برای اجرایی‌شدن مؤثرشان بود. بنابراین، می‌توان "دموکراسی رادیکال و کثرت‌گرا" را که ما از آن دفاع کردیم به‌معنای رادیکالیزه کردن نهادهای اجتماعی موجود دانست؛ درنتیجه اصول آزادی و برابری باید در شمار فزاینده‌ای از نهادهای اجتماعی عملی شود. چنین چیزی مستلزم گسست رادیکال از نوع انقلابی (که مستلزم از نو پی‌ریزی کامل است) نبود بلکه به یاری روشی هژمونیک (از راه نقد درون‌ماندگاری که منابع نمادین سنت دموکراسی را بسیج می‌کند) دست‌یافتنی بود.

به نظرم با شیوهٔ نقد درون‌ماندگار است که راهبرد پوپولیستی چپ می‌تواند مداخله کند و پسا‌دموکراسی را به چالش بکشد و محوریت ارزش‌های دموکراسی‌خواهانهٔ برابری و حق حاکمیت مردمی را احیا کند. این نوع مداخله امکان‌پذیر است زیرا ارزش‌های دموکراسی‌خواهانه هنوز نقشی مهم در پنداشت سیاسی جوامع ما بازی می‌کنند؛ هرچند نولیبرالیسم از اهمیت آن‌ها کاسته است. افزون بر آن، معنای انتقادی این ارزش‌ها را می‌توان برای براندازی نظم هژمونیک [موجود] و خلق نظمی جدید از نو فعال کرد. این واقعیت که بسیاری از ایستادگی‌ها در برابر وضعیت پسا‌دموکراسی به نام برابری و حق حاکمیت مردمی انجام می‌شوند مهر تأییدی بر ادعای فوق است.»