کتاب جعبه ابزار اخلاق

کتاب جعبه ابزار اخلاق نوشته‌ی جولین بجینی و پیتر فاسل با ترجمه‌ی پیام یزدانی اثری است که به بررسی مفاهیم و روش‌های بنیادین اخلاق می‌پردازد. این کتاب توسط انتشارات اختران منتشر شده است و در قالبی آموزشی و تحلیلی به مخاطبان خود کمک می‌کند تا با نگاهی نقادانه‌تر به مسائل اخلاقی بنگرند. جعبه ابزار اخلاق بخشی از «مجموعه تفکر نقاد» است و تلاش دارد مهارت اندیشیدن درباره‌ی اخلاق را از سطحی بدیهی و روزمره به سطحی عمیق‌تر و ساختارمند ارتقا دهد. نویسندگان با رویکردی چندجانبه، نظریه‌ها، مفاهیم و نظام‌های اخلاقی را به‌گونه‌ای مطرح کرده‌اند که خواننده نه‌تنها با اصول و قواعد اخلاقی آشنا شود بلکه بتواند ابزارهای لازم برای تحلیل و داوری در موقعیت‌های اخلاقی را به دست آورد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب جعبه ابزار اخلاق

جعبه ابزار اخلاق اثری غیرداستانی در حوزه‌ی فلسفه و اخلاق است که جولین بجینی و پیتر فاسل آن را با هدف آموزش تفکر نقادانه درباره‌ی مسائل اخلاقی نگاشته‌اند. این کتاب به‌جای ارائه‌ی مجموعه‌ای از احکام یا توصیه‌های اخلاقی بر آموزش مهارت تحلیل و پرسشگری در حوزه‌ی اخلاق تمرکز دارد. ساختار کتاب به‌گونه‌ای طراحی شده است که خواننده بتواند هم به‌صورت خطی و هم به‌عنوان مرجع موضوعی از آن بهره بگیرد. هر فصل به یکی از مفاهیم یا نظریه‌های کلیدی اخلاق می‌پردازد و با مثال‌های عینی و ارجاع به منابع تکمیلی امکان درک عمیق‌تر موضوعات را فراهم می‌کند. نویسندگان با تأکید بر تکثرگرایی، ابزارهای متنوعی را برای مواجهه با مسائل اخلاقی معرفی کرده‌اند و نشان داده‌اند که هیچ نظریه‌ی واحدی پاسخ‌گوی همه‌ی پرسش‌های اخلاقی نیست. این کتاب برای کسانی که به‌دنبال فهم بهتر و دقیق‌تر اخلاق در زندگی فردی و اجتماعی هستند، منبعی مناسب به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب جعبه ابزار اخلاق

جعبه ابزار اخلاق با هدف ارتقای مهارت تفکر نقادانه در حوزه‌ی اخلاق، مجموعه‌ای از مفاهیم، نظریه‌ها و ابزارهای فکری را گردآوری کرده است. نویسندگان ابتدا با نقد تلقی رایج از اخلاق به‌عنوان مجموعه‌ای از بایدها و نبایدهای بدیهی، نشان داده‌اند که بسیاری از داوری‌های اخلاقی ما بر عادت و تقلید استوار است و نیازمند بازاندیشی و تحلیل هستند. کتاب با طرح پرسش‌هایی درباره‌ی ماهیت اخلاق، جایگاه نظریه‌های مختلف و چگونگی تصمیم‌گیری در موقعیت‌های پیچیده، خواننده را به تأمل و پرسشگری دعوت می‌کند. در بخش‌های ابتدایی، مفاهیمی چون پایان‌پذیری، حقوق، خودآیینی، درد و لذت، زیبایی‌شناسی، سنت و تاریخ، شایستگی، شکوفایی، شهود، فاعلیت و فرگشت به تفصیل بررسی شده‌اند. هر مفهوم با مثال‌هایی از زندگی روزمره و ارجاع به اندیشه‌های فیلسوفان کلاسیک و معاصر توضیح داده شده است. برای نمونه، بحث پایان‌پذیری به این می‌پردازد که چرا اخلاق در جهانی با منابع محدود معنا پیدا می‌کند یا در بخش حقوق، تفاوت میان حقوق طبیعی و حقوق اجتماعی و چالش‌های هرکدام مطرح شده است. کتاب همچنین به نقد دیدگاه‌های رایج درباره‌ی معیارهای اخلاقی، نقش سنت و تاریخ در شکل‌گیری ارزش‌ها و اهمیت شکوفایی فردی و جمعی می‌پردازد. در بخش‌هایی مانند فاعلیت و شهود، به شرایط مسئولیت اخلاقی و نقش شهود در داوری‌های اخلاقی اشاره شده است. نویسندگان با ارائه‌ی ابزارهای متنوع، خواننده را تشویق می‌کنند تا در مواجهه با مسائل اخلاقی، از رویکردهای مختلف بهره بگیرد و به‌جای تکیه بر یک نظریه یا قاعده‌ی ثابت به تحلیل موقعیت و انتخاب ابزار مناسب بپردازد.

چرا باید کتاب جعبه ابزار اخلاق را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی آموزشی و تحلیلی امکان آشنایی با طیف گسترده‌ای از مفاهیم و نظریه‌های اخلاقی را فراهم می‌کند. جعبه ابزار اخلاق نه‌تنها به معرفی نظریه‌ها و اصول اخلاقی بسنده نکرده بلکه مهارت پرسشگری و تحلیل انتقادی را در خواننده تقویت می‌کند. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که می‌توان آن را هم به‌صورت پیوسته و هم به‌عنوان مرجعی برای موضوعات خاص مطالعه کرد. مثال‌های ملموس و ارجاع به منابع تکمیلی، فهم مطالب را آسان‌تر کرده است. این کتاب به کسانی که علاقه‌مند به فهم عمیق‌تر اخلاق و توانایی تحلیل مسائل پیچیده‌ی اخلاقی هستند کمک می‌کند تا ابزارهای لازم برای داوری و تصمیم‌گیری آگاهانه را به دست آورند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و علاقه‌مندان فلسفه، علوم انسانی، روان‌شناسی و علوم اجتماعی پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که دغدغه‌ی تصمیم‌گیری اخلاقی در زندگی شخصی یا حرفه‌ای دارند یا به‌دنبال تقویت مهارت تفکر نقادانه و تحلیل مسائل اخلاقی هستند، مناسب است.

بخشی از کتاب جعبه ابزار اخلاق

«مشکلی که در مورد حقوق طبیعی وجود دارد این است که یافتن آن‌ها در طبیعت ظاهراً ناممکن است ــ و قدری هم عجیب است، چون جفرسن ادعا می‌کند این حقوق بدیهی‌اند. به خودتان اگر نگاهی بیندازید، قاعدتاً اندام‌هایی می‌بینید و پوستی و مویی و، از همه مهم‌تر، ناف که فلاسفه این همه برای غور در آن وقت صرف می‌کنند. اما حقوقی نمی‌بینید.

علت این است که، به گفتهٔ بعضی، حقوق اموری طبیعی نیستند بلکه مصنوعات اجتماعی ـ سیاسی‌اند. خدا آن‌ها را خلق نکرده، بلکه برساختهٔ نهادهای قانونی و فراقانونی (مثل کلیسا و خانواده) هستند. مثلاً شهروندان آمریکایی وقتی می‌خواهند ویژگی و محدودهٔ حقوقشان را معلوم کنند، عموماً نه به خدا یا طبیعت بلکه به قانون اساسی آمریکا (۱۷۸۷) رجوع می‌کنند. اما در قانون اساسی محض نمونه هم هیچ اشاره‌ای به حقوق طبیعی، خدا، یا هر دلیل و پایهٔ فرااجتماعی دیگری برای حقوق نشده است. نویسندگان قانون اساسی که آدم‌هایی بوده‌اند مثل همهٔ آدم‌ها، حقوق را مستظهر به ماده‌ها و الحاقیه‌هایی کرده‌اند که در این قانون آمده؛ ماده‌ها و الحاقیه‌هایی که مشتی انسان در قالب یک نهاد اجتماعی ـ سیاسی به نام کنگرهٔ قاره‌ای آن‌ها را تدوین کرده‌اند.

غیرطبیعی در نظر آوردن حقوق از این بابت گزینهٔ جذابی در برابر حقوق طبیعی و نظریهٔ قانون طبیعی است که مشکل بسیار انتزاعی و معرفت‌شناختیِ یافتن این قوانین در واقعیت طبیعی را از سر ما رفع می‌کند. اما این راهبرد شاید پیامد نامطلوبی هم داشته باشد. اگر حقوق را برساخته‌ای اجتماعی بگیریم، دیگر بر چه مبنایی می‌توان محاجه کرد با حکومت یا جامعه‌ای که آنچه را سایرین حقوق اساسی بشر می‌دانند به رسمیت نمی‌شناسد؟ حال که حقوق صرفاً ساخته‌ای اجتماعی است، آیا واقعاً می‌شود برای یهودیان آلمان نازی حق حیات قائل شد؟»