کتاب جستارهایی در نمایش خلاق و درمان

کتاب جستارهایی در نمایش خلاق و درمان مجموعه مقاله‌هایی برگزیده و ترجمهٔ یدالله آقاعباسی است و نشر قطره آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب جستارهایی در نمایش خلاق و درمان

نویسندگان مقاله‌های کتاب جستارهایی در نمایش خلاق و درمان بر کارکردهای دیگرِ نمایشِ خلاق، به‌ویژه در تعلیم‌وتربیت و درمان، متمرکزند: اینکه از بازی نقش، هم در درمان و هم در تعلیم‌وتربیت، چه استفاده‌هایی می‌شود؟ چگونه می‌توان با این فنِ نمایش خلاق به دانش‌آموزان در درک جنبه‌های دقیق‌ترِ ادبیات، مطالعات اجتماعی، و حتی بعضی از جنبه‌های علوم یا ریاضیات کمک کرد؟ یا بازی‌های نمایشی چه تأثیراتی بر رشد شناختی و رشد اجتماعی و رشد عاطفی کودکان، یادگیری آن‌ها، روابط با همسالان و بهداشتِ عاطفی آنان دارند؟ این تأثیرات چه ارتباطی با محیط بازی کودکان، به‌ویژه در محیط‌های بیرونی دارد؟ و با طراحی این محیط چگونه می‌توان بر جذابیتِ بازی‌های نمایشی افزود؟

جز این‌ها، نقش نمایش خلاق در آموزش مهارت‌های ارتباطِ اجتماعیِ کودکان بررسی شده است. در بخشی از این مجموعه، نویسندگان به این نتیجه رسیده‌اند که کودکانِ ناتوان از یادگیری با فعالیت‌های نمایشی به کسب مهارتِ موردِ نظر نائل می‌شوند. همچنین، در بخشی دیگر، دلاکروز تأثیر نمایش خلاق را در پژوهش بر کودکانِ ناتوان در یادگیری نشان داده است. شری دوپونت دربارهٔ همین تأثیر در تقویت مهارت‌های خواندن و درکِ مطلب تحقیق کرده است و نشان داده که دانش‌آموزانِ ناتوان از خواندن و درکِ مطلب توانسته‌اند با استفاده از حرکت در نمایش خلاق بهتر عمل کنند.

بخش دیگری از این مقاله‌ها به تعلیم بهداشتِ روانی و پیشبردِ هوشِ عاطفی با فعال کردن بخش راستِ مغز از راهِ استفاده از نمایش در کلاس درس و حوزهٔ درمان پرداخته‌اند. مایرا کِرسنِر نشان می‌دهد که نمایش می‌تواند بیماران را به دنیای دیگری ببرد که در آنجا بتوانند کلیدهایی برای گشایشِ قفل‌های ارتباط پیدا کنند. او برای درمانگرانِ گفتاردرمانی و مشکلاتِ یادگیری دوره‌های کوتاه‌مدتِ نمایش خلاق می‌گذارد و به آن‌ها نشان می‌دهد که نمایش خلاق با تئاتر چه تفاوتی دارد و چگونه می‌توانیم با استفاده از آن از همهٔ جوانب به خودمان نگاه کنیم. در اینجا هم، از بازیِ نقشِ فی‌البداهه در کار با مراجعانی که لکنت زبان دارند استفاده می‌کنند. در دو مطلبِ مهمِ دیگر، پژوهشگران به بررسی تأثیر نمایش و حرکت‌درمانی در بیماریِ زوالِ عقل پرداخته‌اند. آن‌ها با استفاده از گروه‌های آزمایش و کنترل به این نتیجه رسیده‌اند که نمایش خلاق در حوزهٔ نمایش درمانی می‌تواند نقش درمانِ کمکیِ مهمی داشته باشد. نمایش خلاق کیفیتِ زندگی بیماران را بهبود می‌بخشد. نویسندگان این هر دو مطلب اذعان دارند که این حوزه هنوز نیازمند پژوهش‌های بیشتری است.

در این کتاب، دو مقاله از خود مترجم نیز اضافه شده که در یکی به نقشِ هنر، و در اینجا نمایشِ خلاق، در بازسازیِ اجتماعیِ پس از بحران پرداخته و رهاسازیِ پس از فاجعه با استفاده از تجربهٔ نگارنده در زلزلهٔ بم بررسی شده است. مطلب دیگر گزارشِ پژوهشی در محدودهٔ هشت شهر استان کرمان در مورد نقشِ نمایش خلاق در گسترش توانایی‌های فردی است.

در ادامه، مطالبی از مت بیوکَنِن، مربیِ نمایش خلاق، ترجمه و پیوست شده است. بیوکَنِن، مقدمه‌ای در دفاع از حرفهٔ خود که آموزشِ نمایش است نوشته و در آن به دشواری‌های مربیانِ نمایش خلاق در توجیهِ پدرومادرها و مدیران اشاره کرده است. او در مؤخره‌ای نظر خود را در این مورد که بچه‌ها چه‌چیزهایی باید ببینند شرح داده است. این مطلب البته گریزی به تئاتر کودکان است.

سرانجام، نوشتنِ نمایشنامه برای تئاتر مشارکتی که در حدِ فاصلِ تئاترِ رسمی و نمایش خلاق است توسط نگارنده بررسی شده است و به‌عنوان نمونه نمایشنامهٔ سبزدل و اژدهای آلودگی، نوشتهٔ کریسید مایلز، ترجمه و پیوست شده است.

خواندن کتاب جستارهایی در نمایش خلاق و درمان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ هنردرمانی به‌ویژه متخصصان رشتهٔ نمایش پیشنهاد می‌کنیم. هنرمندان و درمانگرانی که می‌خواهند با استفاده از نمایش خلاق به بهبود حال کودکان و نوجوانان یاری رسانند این کتاب را حتما بخوانند.

بخشی از کتاب جستارهایی در نمایش خلاق و درمان

«بازی نقش که برگرفته از نمایش اجتماعی است شیوه‌ای برای جستجوی موارد درگیر در موقعیت‌های پیچیدهٔ اجتماعی است. این فن را می‌توان برای تربیت بازیگران حرفه‌ای یا در کلاس درس برای درک ادبیات، تاریخ و علوم به کار برد.

ژان پیاژه، روان‌شناس بزرگ، از دو مدل یادگیری سخن می‌گوید: «جذب» و «انطباق». در «جذب»، آدم‌ها به‌طور مجازی نقشهٔ ذهنی خود از جهان خویشتن را تکمیل می‌کنند، درحالی‌که با انطباق به‌طور مجازی آن نقشهٔ ذهنی را تغییر و گسترش می‌دهند و تعویض می‌کنند تا شناخت‌های نوین خود را سروسامان بخشند. هر دو فرایند مکمل و هم‌زمان هستند، اما انواع گوناگون یادگیری تمایل به تأکید بر یکی از آن‌ها دارند.

یادگیری حفظی تأکید بر جذب دارد. برعکس، آموختنِ بالا رفتن از درخت، شنا کردن یا دوچرخه‌سواری تأکید بر انطباق دارند. انطباق با کسب مهارت همراه است و می‌خواهد نوعی یادگیری باشد که فراموش کردن کامل آن تقریباً غیرممکن است، درحالی‌که یادگیری جذبی، همان‌طور که همه می‌دانیم، به‌سادگی فراموش می‌شود.

بعضی از یادگیری‌های حفظی، تا آنجا که کلمات یا اندیشه‌ها به وزن و آهنگ شاعرانه و موسیقی ربط پیدا می‌کنند، انطباقی می‌شوند. به این دلیل است که تعداد کمی از فعالیت‌ها، مثل حفظ بخش کوچکی از اشعار شکسپیر یا تصنیفی روایی، ممکن است مدت‌ها با فرد بمانند، درحالی‌که صورتی از کلمات یک زبان خارجی برای امتحان حفظ و فراموش می‌شود. از یادگیری انطباقی در مورد استفاده از اطلاعاتی خاص می‌توان سود جست.

بدبختانه جهت‌گیری آموزش‌وپرورش به‌سمت انواعی از یادگیری است که بتوان به‌آسانی هرچه بیشتر فرد را برای امتحان آماده کرد؛ این یادگیری‌ها یادگیری جذبی حافظه‌ای هستند، درحالی‌که جهان نیازمند انسان‌هایی است که مهارت‌ها را داشته باشند و مهارت‌ها از دانستن صرف واقعیت‌ها فراتر می‌روند. گرچه امتحانِ مهارت‌ها جهت‌گیریِ اجراییِ پیچیده‌تری دارد که توجه بیشتر معلم را می‌طلبد و گونه‌گونی‌های دقیق‌تری دارد. مهارت‌ها بازتاب نوع انطباقیِ یادگیری هستند.»