کتاب خشونت

کتاب خشونت؛ پنج نگاه زیر چشمی نوشتهٔ اسلاوی ژیژک با ترجمهٔ علیرضا پاکنهاد است و نشر نی آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب خشونت

اسلاوی ژیژک، فیلسوف، منتقد فرهنگی و کوشنده‌‌ٔ سیاسی، چارچوب مسحورکننده‌ٔ تازه‌ای برای نگرش به نیروهای خشونت در جهان ما به‌دست می‌دهد. وی با دستمایه قرار دادن تاریخ، فلسفه، کتاب‌ها، فیلم‌ها، روان‌پزشکی لکان و لطیفه‌ها به بررسی شیوه‌های فهم و بدفهمی خشونت می‌پردازد.

ژیژک با استفاده از بینش فرهنگی بی‌مانند خود تبیین تازه‌ای از شورش‌های سال ۲۰۰۵ پاریس ارائه می‌کند؛ در سهل‌گیری نسبت به خشونت که براساس انسان‌دوستی انجام می‌شود تردید روا می‌دارد و به شکلی جسورانه به تأمل درباره‌ٔ تصویر قدرتمند و عزم جزم تروریست‌های روزگار حاضر می‌نشیند.

به گفته‌ٔ ژیژک خشونت سه شکل دارد: کنشگرانه (جنایت، ارعاب)، کنش‌پذیرانه (نژادپرستی، نفرت‌پراکنی، تبعیض) و سیستمی (تأثیرات فاجعه‌بار نظام‌های اقتصادی و سیاسی)؛ و غالباً یکی از شکل‌های خشونت مانع از دیده شدن دیگر شکل‌های آن می‌شود و بدین ترتیب مسائل پیچیده‌ای پدید می‌آید.

آیا پیدایش سرمایه‌داری و در واقع تمدن بیش از آنکه جلوی خشونت را بگیرد سبب خشونت نمی‌شود؟ آیا مفهوم ساده‌ٔ «همسایه» آبستن خشونت است؟ آیا ممکن است شکل مناسب اقدام بر ضد خشونت در زمانهٔ ما صرفاً تعمق و اندیشیدن باشد؟

ژیژک از این پرسش‌ها و پرسش‌های دیگری که به همین اندازه اندیشمندانه است آغاز می‌کند و در اثری که جایگاه او را به‌عنوان یکی از پردانش‌ترین و فتنه‌انگیزترین اندیشمندان دوران نو تحکیم خواهد کرد به بحث درباره‌ٔ خشونتِ سرشته شده در ذات جهانی‌شدن، سرمایه‌داری، بنیادگرایی، و زبان می‌پردازد.

فصل‌ها و بخش‌های کتاب خشونت از این قرار هستند:

آداجو ما نون تروپّو ئه مولتو اسپرِسیوو (خشونت یاری‌طلب)

خشونت: کنشگرانه و کنش‌پذیرانه

نیک‌مردان پورتو داووس

دهکده لیبرال کمونیستی

کنشگر تَراجنسیتی در جهان بی‌روح

۲: آلگرو مودِراتوآداجو (از همسایه‌ات چون خودت بترس!)

سیاست هراس

همسایه چونان شیء

خشونت زبان

۳: آندانته ما نون تروپّو ئه مولتو کانتابیله («موجی خونین بلند شده است»)

نمونه شگفت‌آوری از باب سخن‌گشایی

دل‌آزردگی تروریست‌ها

سوژه مفروض به غارت و تجاوز جنسی

۴: مولتو آداجوآندانته (تساهل چونان مقوله‌ای ایدئولوژیک)

فرهنگی کردن سیاست

عمومیت مؤثر

حرکت آخرونی: مناطق جهنمی

۵: آلگرو (خشونت خدایگانی)

بنیامین با هیچکاک

خشونت خدایگانی چه نیست ...

... و سرانجام، خشونت خدایگانی چه هست!

خواندن کتاب خشونت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران رشته‌های فلسفه، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، تاریخ، هنر و علوم سیاسی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره‌ اسلاوی ژیژک

اسلاوی ژیژک ۲۱ مارس ۱۹۴۹ در اسلوونیا متولد شد. او فیلسوف، نظریه‌پرداز، جامعه‌شناس، منتقد فرهنگی و سیاست‌مدار اسلوونیایی است. او دکترای خود در رشته فلسفه را از دانشگاه لیوبلیانا دریافت کرده است و تا به حال آثار زیادی در ارتباط با فلسفه و نظریه فیلم منتشر کرده است. از میان آثار اسلاوی ژیژک می‌توان به چگونه باید لاکان را خواند، تکرار لنین، مرگ دوم اپرا، طاعون فانتزی‌ها و مغاک آزادی اشاره کرد. 

بخشی از کتاب خشونت

«چرا امروزه شاهد این ترس از نزدیکی بیش از حد «دیگری» در مقام سوژه میل هستیم؟ چه نیازی به کافئین‌زدایی از «دیگری»، محروم ساختن وی از ماده خام کیف کردنش است؟ به گمان من این واکنشی است به فروپاشیدن دیوارهای نمادین محافظی که دیگران را در فاصله مناسبی دور از ما نگه می‌داشت. فرهنگ ما که در آن ترس سیاسی درست از آزار که «دیگری» را دور نگه می‌دارد جلوی اعترافات تلخ و ناخوشایند به خود را می‌گیرد فاقد روحیه‌ای است که بهتر از همه از زبان گور ویدال بازگو شده است. ویدال به خبرنگار فضول و بی‌ادبی که رودررو از وی پرسیده بود آیا نخستین همبستر جنسی‌اش مرد بوده است یا زن پاسخ کاملی داد: او گفت «ادب مانع شد از او بپرسم».

این فروپاشی دیوارهای محافظ ادب، آشکارتر از همه در برخورد فرهنگ‌های مختلف باهم پیداست. در زمستان سال ۲۰۰۵ غرب مسحور انفجار خشونتی شد که خطر آن می‌رفت تبدیل به برخورد واقعی تمدن‌ها شود: تظاهرات گسترده در کشورهای عربی در اعتراض به کاریکاتورهایی که از حضرت محمد(ص)پیامبر اسلام در روزنامه دانمارکی کم‌شمارگان ایلندز پوستن چاپ شده بود. نخستین نکته‌ای که باید خاطرنشان سازیم ـ زیرا از فرط روشن بودن قاعدتاً از قلم می‌افتد ـ این است که اکثریت غالب هزاران نفری که این کاریکاتورها احساسات‌شان را جریحه‌دار کرده بود و در اعتراض به آن‌ها به خیابان‌ها ریخته بودند حتی آن‌ها را ندیده بودند. این واقعیت ما را به جنبه‌ای دیگر از جهانی شدن می‌رساند که کم‌تر جلب‌توجه می‌کند: «دهکده جهانی اطلاعات» شرایطی پدید آورده است که چیزی که در یک روزنامه گمنام دانمارکی چاپ می‌شود خشم مردم را در کشورهای مسلمان دور از دانمارک برمی‌انگیزد. گویی دانمارک با سوریه، پاکستان، مصر، عراق، لبنان و اندونزی به راستی همسایه است. آنان که جهانی شدن را فرصتی برای کل زمین می‌دانند تا به یک فضای ارتباطی یکپارچه تبدیل شود، فضایی که همه بشریت را گرد هم می‌آورد، اغلب توجهی به این وجه تاریک قضیه ندارند. از آن‌جا که «همسایه» همان‌گونه که فروید مدت‌ها پیش گمان می‌کرد اساساً یک شیء، یک مزاحم آسیب‌زا و تکان‌دهنده، و کسی است که شیوه متفاوت زندگیش (یا به‌عبارت دیگر، شیوه کیف‌کردنش که در رویه‌ها و آداب اجتماعی آن تجسم یافته است) ما را ناراحت می‌کند و توازن شیوه زندگی ما را برهم می‌زند، وقتی بیش از حد نزدیک شود می‌تواند منجر به واکنشی پرخاشگرانه با هدف خلاص شدن از شرّ این مزاحم نگران‌کننده شود. همان‌گونه که پتر اسلوتردیک می‌گوید: «افزایش ارتباطات، نخست و بالاتر از همه به معنی افزایش ستیز و برخورد است». از همین‌رو او به راستی مدعی است که روش «تفاهم با یکدیگر» را باید با روش «بیرون رفتن از سر راه یکدیگر»، با حفظ فاصله مناسب، با به اجرا گذاشتن «احتیاط‌نامه» تازه‌ای تکمیل کرد.»