کتاب شهریاران گمنام

«شهریاران گمنام» نوشته احمد کسروی(۱۳۲۴-۱۲۶۹)، نویسنده و پژوهشگر تاریخ و ادبیات ایران است. این کتاب درباره فرمانروایی‌ها و حکومت‌های محلی است که در دوره‌های زمانی کوتاه و مناطق جغرافیایی محدود فرمانروایی کرده‌اند و گاه در لا به لای تاریخ فراموش شده‌اند. در بریده‌ای از پیشگفتار این کتاب می‌خوانیم: «باری بی‌گفتگوست که روشنی تاریخ پس از اسلام ایران بسته به تحقیق تاریخ و داستان همه خاندان‌هاست که در این مدت در این سرزمین حکمرانی و فرمانروایی داشته‌اند و در این‌باره هرچه بیشتر تحقیق نماییم بر روشنی تاریخ ما خواه افزود. ولی افسوس که بیشتری از این خاندان‌ها معروف نیستند و در تاریخ‌هایی که امروز در دست هست ـ از تازی و پارسی، از خطی و چاپی ـ هرگز نام برده نشده‌اند. حمداللّه مستوفی و میرخواند و حافظ ابرو و سید یحیی سیفی قزوینی و دیگران که به‌گمان خود تاریخ عمومی نگاشته‌اند و از آدم و حوا آغاز سخن می‌نمایند از فرمانروایان پس از اسلام ایران جز بیست و اند خاندان معروف و به‌نام را یاد نمی‌کنند. تاریخ‌های خصوصی هم که در دست است بیشتر درباره همین خاندان‌هاست. دیگران که صد خاندان بیشتراند از قلم این مورخان افتاده و از یاد خوانندگان فراموش شده‌اند. تا آن‌جا که ما می‌دانیم از مورخان ایرانی تنها کسی که به تاریخ خاندان‌های ناشناس پرداخته و سرگذشت و داستان ایشان را تا آن‌جا که می‌دانسته در کتاب خود گردآورده خلیفه عیدی بیک از مؤلفان دوره صفویان است در کتاب خود تکمه‌الاخبار. از مورخان اسلامی هم منجم‌باشی در کتاب خود به نام «صحائف الاخبار» به گردآوردن خاندان‌های فرمانروایی اسلامی (که از جمله آن‌ها خاندان‌های فرمانروایی ایران است) بسیار کوشیده. خلیفه عیدی‌بیک چون از کارکنان دربار شاه طهماسب بوده و در اواخر زندگی در اردبیل به گوشه‌نشینی پرداخته معلوم است که کتابخانه‌های دولتی صفویان و کتاب‌های بقعه شیخ صفی کمک مهمی به او کرده. منجم‌باشی نیز در اسلامبول دسترس به کتابخانه‌های مهم آن شهر سترگ داشته است.»