کتاب ایران بین دو انقلاب

کتاب ایران بین دو انقلاب نوشته‌ی یرواند آبراهامیان نویسنده و تاریخ‌نگار ایرانی‌تبار است. آبراهامیان در کتاب خود وقایع سیاسی بین انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی را تحلیل کرده است. اساس کار آبراهامیان بر تحلیل ساختارهای اجتماعی جامعه‌ی ایران بنا شده است؛ او بر همین اساس کوشیده عناصر اصلی شکل‌دهنده‌ی تحولات تاریخ معاصر ایران را بررسی کرده و دیدی همه‌جانبه به روند حرکت‌های سیاسی و مدنی ایرانیان در این بازه‌ی تاریخی داشته باشد.

نشر مرکز این کتاب را با ترجمه کاظم فیروزمند، حسن شمس‌آوری و محسن مدیرشانه‌چی منشتر کرده است. این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ایران بین دو انقلاب اثر یرواند آبراهامیان

کتاب ایران بین دو انقلاب اثر یرواند آبراهامیان، نویسنده و تاریخ‌نگار ایرانی-آمریکایی است. اثری جامع و تحقیقی که تحولات بزرگ تاریخ معاصر را با نگاه جامعه‌شناختی و براساس وضعیت جامعه‌ی ایرانی از حیث طبقاتی، قومی و مذهبی بررسی کرده است. این پژوهش جامع در سال ۱۹۸۲ میلادی در قالب کتاب ایران بین دو انقلاب توسط انتشارات دانشگاه پرینستون در آمریکا منتشر شد. پس از انتشار به زبان انگلیسی، در سال ۱۳۷۷ برای اولین‌بار به فارسی برگردانده شد و به‌همت نشر مرکز به چاپ رسید.

این کتاب پس از برگردان فارسی و انتشار در ایران، به‌طور گسترده مورد توجه محافل علمی و دانشگاهی قرار گرفت. علاقه‌مندان به پژوهش‌های تاریخی به‌خصوص تاریخ پرفرازونشیب معاصر، از این کتاب استقبالی چشم‌گیر کردند و این اقبال گسترده باعث شد کتاب بارها تجدید چاپ شود. پژوهش عمیق و گسترده‌ی یرواند آبراهامیان حول دو نقطه‌ی تعیین‌کننده‌ی تاریخ معاصر و دو رخداد بزرگ در تاریخ ایران، با استناد به منابعی موثق و برپایه‌ی مطالعات داده‌محور دقیق، کتاب ایران بین دو انقلاب را به اثری قابل اعتنا تبدیل کرده است؛ هرچند برخی پژوهشگران نقدهایی به کتاب وارد کرده و نگاه نویسنده را به مسائل تاریخ معاصر متاثر از تمایلات سیاسی چپ او دانسته‌اند.

ایران بین دو انقلاب را اولین‌بار نشر مرکز به چاپ رساند. مترجمان این نسخه از کتاب کاظم فیروزمند، حسن شمس‌آوری و محسن مدیرشانه‌چی بوده‌اند.

 خرید و دانلود کتاب ایران بین دو انقلاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب را به علاقه‌مندان به تاریخ و مطالعات تاریخی، پژوهش‌گران تاریخ معاصر و جنبش‌های سیاسی و اجتماعی اواخر دوره‌ی قاجار و دوره‌ی پهلوی، و به‌طور کلی محققان و علاقه‌مندان علوم انسانی (از آن‌جهت که کتابی همه‌جانبه و دقیق است) پیشنهاد می‌کنیم. 

چرا باید کتاب ایران بین دو انقلاب را بخوانیم؟

موضوعی که برای نگارش این کتاب انتخاب شده و روش تحقیق نویسنده، ایران بین دو انقلاب را به اثری ممتاز و خواندنی تبدیل کرده است. پژوهشگران بسیاری از این کتاب بهره برده و به آن ارجاع داده‌اند، البته این اثر برای عموم خوانندگان جذاب و مفید است.

درباره یرواند آبراهامیان

یرواند آبراهامیان نویسنده، تاریخ‌نگار و استاد دانشگاه آمریکایی ایرانی‌تبار است. او در سال ۱۳۱۹ در تهران به دنیا آمد و تا ده‌سالگی نیز در ایران زندگی کرد. در سال ۱۳۲۹ والدینش او را برای تحصیل به انگلستان فرستادند. آبراهامیان تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته‌ی تاریخ دانشگاه آکسفورد آغاز کرد و مدرک لیسانس و فوق‌لیسانس خود را در سال ۱۳۴۲ از این دانشگاه دریافت کرد. او برای ادامه‌ی تحصیل به آمریکا رفت و در سال ۱۳۴۸ مدرک دکترای خود را از دانشگاه کلمبیا گرفت.

آبراهامیان از فعالان سیاسی چپ و عضو کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی بود. او در سل ۱۳۵۴ نایب‌رئیس کمیته برای آزادی و هنر شد که خود شاخه‌ای از حزب کارگزاران سوسیالیست بود. این کمیته یکی از فعال‌ترین مجموعه‌های مختالف حکومت پهلوی بود که توانست حمایت چهره‌های مهم و شناخته‌شده‌ای را در حرکت‌های اعتراضی علیه رژیم سلطنتی ایران جلب کند. نگاه سیاسی آبراهامیان در پژوهش‌های تاریخی او و درک اجتماعی‌اش از تحولات سیاسی ایران، کاملا اثرگذار بوده است. این نگاه ویژه را برخی جانبدارانه و مغایر با اصول علمی دانسته و مشی او را در نگارش آثارش نقد کرده‌اند؛ بااین‌وجود او به‌طور عمده در میان پژوهشگران تاریخ معاصر ایران به‌عنوان فردی پیشگام و برجسته شناخته می‌شود.

آثار منتشرشده از او همچون ایران بین دو انقلاب، تاریخ ایران مدرن، بحران نفت در ایران، مردم در سیاست ایران، مقالاتی در جامعه‌شناسی سیاسی ایران، جستارهایی درباره‌ی تئوری توطئه در ایران و کودتا با اقبال گسترده‌ی پژوهشگران تاریخ معاصر و دانشگاهیان ایرانی مواجه شده است. او سابقه‌ی تدریس تاریخ ایران در دانشگاه‌های پرینستون و آکسفورد را دارد و در کالج باروک دانشگاه نیویورک به تدریس تاریخ جهان و خاورمیانه پرداخته است.

خلاصه سخن نویسنده در این کتاب چیست؟

کتاب ایران بین دو انقلاب از سه بخش تشکیل شده است؛ بخش اول زمینه‌ی تاریخی، بخش دوم سیاست برخوردهای اجتماعی و بخش سوم کتاب ایران معاصر عنوان دارد. یرواند آبراهامیان کاوش تاریخی خود را از دوره‌ی قاجار و سال‌های پیش از آغاز جنبش مشروطه آغاز کرده است. در قرنی که بخش عمده‌ی ایرانیان، روستانشین بودند و با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کردند. ساختار طبقاتی و اختلافات مذهبی، قومی و نژادی، شکاف‌هایی عمیق در جامعه‌ی ایران ایجاد کرده بود که به بحران‌های کوچک و بزرگ بسیاری ‌انجامید. دعواهای حیدری-نعمتی که امروز تنها تمثیلی رایج است و قصه‌ای از آن مانده، در سال‌هایی نه‌چندان دور (در مقیاس تاریخی)، هیزم آتش اختلاف و نزاع‌های بی‌پایان بود. اختلافات مذهبی بین مسلمانان و غیرمسلمانان، شیعیان و اهل سنت و حتی میان فرقه‌های شیعی نیز مدام جریان داشت و فضای جامعه‌ی ایران را ملتهب و ناآرام کرده بود. در کنار اختلافات مذهبی، شعله‌ی ستیزهای طبقاتی نیز فروزان بود و بر التهاب کشور می‌افزود. این‌جا بود که تاریخ معاصر ایران به دلایلی ورق خورد و آن پیچ تاریخی تمثیلی رقم خورد؛ در میانه‌ی مشکلات بی‌پایان اقتصادی و دست‌اندازی‌های دول استعمارگر غربی، آشنایی متفکران ایرانی با اندیشه‌ی غرب منجر به آغاز جنبشی تاریخی شد که درنهایت به انقلاب مشروطه رسید.

تحلیل آبراهامیان از ساختارهای اجتماعی ایران در آن سال‌ها آن‌گونه که ذکر شد، بر پایه‌ی داده‌ها و آنالیز آن‌ها است. انقلاب البته به نتایج مطلوب هواخواهان مشروطه که متفکران و کنشگران سیاسی آن روزگار بودند، تماما نرسید، اما بی‌شک مهم‌ترین اتفاق تاریخ معاصر ایران است. آبراهامیان در کتاب ایران بین دو انقلاب کوشیده در تحلیل عوامل انقلاب مشروطه و آن‌چه بر سرنوشت آن تاثیر گذاشت، دقیق عمل کند.

آبراهامیان زمینه‌های ورافتادن قاجاریه و به قدرت رسیدن رضاشاه را نیز به روش خود بررسی کرده است؛ مسیری که رضاشاه در دوره‌ی نابسامانی‌ها و هرج‌ومرج کشور طی کرد تا بر درگیری‌ها و نزاع‌های متعدد داخلی چیره شود و عنان قدرت را به دست گیرد. او در کنار به‌ تصویر کشیدن رخدادهای داخلی، تحولات خارجی دوره‌ی رضاشاه و تاثیر آن بر حوادث داخل کشور را بررسی کرده است. در ادامه‌ی کتاب، بررسی تغییرات اجتماعی و سیاسی ایران و تحول ساختارهای طبقاتی در دوره‌ی پهلوی دوم (به‌خصوص در دهه‌ی ۱۳۴۰ خورشیدی)، توسعه‌ی شهرنشینی، توسعه‌ی نامتوازن اقتصادی، کوچ از روستاها به شهرهای بزرگ، افزایش جمعیت و تحولات بافت جمعیتی و عواملی از این قبیل باز هم براساس آمار و داده‌های موجود، تحلیل آبراهامیان از فضای منجر به انقلاب اسلامی سال ۵۷ را منسجم کرده و این تحلیل منسجم کتاب ایران بین دو انقلاب را به منبعی جذاب برای مطالعه‌ی آن دوره‌ی تاریخی دوران‌ساز بدل کرده است.

نقد کوتاهی بر کتاب

تلاش آبراهامیان در نگارش کتاب ایران بین دو انقلاب بر ارائه‌ی اثری علمی و داده‌محور بوده است. بنای تحلیل‌های کتاب بر منابعی است که نویسنده به‌طور دقیق آن‌ها را ذکر کرده است. گنجینه‌ی اطلاعات دفتر هند و دفتر امور خارجه‌ی بریتانیا، مذاکرات مجلس شورای ملی و نشریات فارسی‌زبان داخلی و خارجی، منابعی است که آبراهامیان در برآوردن کتاب از آن‌ها بهره برده است.

ایران بین دو انقلاب را می‌توان مجموعه‌ای چندپاره و در عین حال پیوسته از تحقیقات آبراهامیان در دوره‌های تاریخی بین سال‌های انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی خواند. سال‌هایی که گرچه از نظر تاریخی طولانی نیستند، اما تحولات سیاسی زیاد و بی‌بدیلی را به خود دیده است. تحولاتی مهم و بنیادین که نقطه‌ی عطف تاریخ سرزمین ماست. آبراهامیان کوشیده اثری کامل و با تمام جزئیات لازم ارائه دهد.

رویکرد تحقیقاتی آبراهامیان در جمع‌آوری این کتاب، متاثر از تامپسن است. روشی که طبقه را پدیده‌ای شکل‌گرفته در بستر تاریخ و در برخورد با طبقات هم‌روزگار خود می‌بیند و تحلیل می‌کند. این رویکرد با روشی که متفکران چپ مارکسیست در خوانش تاریخی خود با محوریت رابطه‌ی طبقه با شیوه‌ی تولید داشته‌اند متفاوت است. با وجود رویکرد نو آبراهامیان یا به‌عبارت دیگر ادعای او دراین‌باره، کتاب ایران بین دو انقلاب منتقدانی جدی دارد. منتقدانی که عموما رویکرد پژوهشی او و کتاب برآمده از آن را کاملا متاثر از دیدگاه‌های چپ نویسنده می‌دانند. به‌هر روی این کتاب یکی از آثار جدی و مهم تاریخ معاصر است که خوانندگانش می‌توانند اطلاعات تاریخی مهمی از آن کسب کنند، هرچند با نویسنده‌ی اثر اختلاف دیدگاه داشته باشند.

کتاب یاران بین دو انقلاب درباره‌ی کدام بازه‌ی زمانی صحبت می‌کند؟

کتاب ایران بین دو انقلاب شرایط اجتماعی و سیاسی و رخدادهای بین انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی را شرح داده است. بازه‌ای هفتادساله از تاریخ معاصر ایران که تحولاتی بنیادین و تاریخی را به خود دید و به تغییراتی سرنوشت‌ساز انجامید.

ورود به بازار کتاب ایران و بهترین ترجمه فارسی

کتاب ایران بین دو انقلاب در سال ۱۳۷۷ به بازار کتاب ایران وارد شد. اولین‌بار نشر مرکز ترجمه‌ی این کتاب را به چاپ رساند. کاظم فیروزمند، حسن شمس‌آوری و محسن مدیرشانه‌چی مترجمان این نسخه از کتاب هستند. کتاب بار دوم در سال ۱۳۷۸ توسط نشر نی منتشر شد. احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی مترجمان نسخه‌ی منتشرشده توسط نشر نی هستند. هر دو ترجمه دقیق و روان‌اند و می‌توانند رضایت پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزه‌ی تاریخ معاصر ایران را به‌دست بیاورند.

بخشی از کتاب ایران بین دو انقلاب

«تماس با غرب، غیر از پدید آوردن روشنفکران جدید و طبقه متوسط سنتی، نارضایی اجتماعی وسیعی نیز ایجاد کرد. روشنفکران، نگران پیشرفت سریع، نارضایتی فزاینده خود را از حرکت بطئی نوسازی و رشد فراوان فساد دربار اظهار می‌داشتند. طبقه متوسط سنتی، بی‌دفاع در برابر رقبای بیگانه، کم‌کم دریافتند که قاجارها بیشتر درصدد تقویت دولت در برابر جامعه‌اند تا حمایت جامعه در برابر قدرتهای سلطه‌جو. در این میان، سطح زندگی عامه مردم بویژه پیشه‌وران شهری و توده دهقانان، از سویی بر اثر رقابت غرب، از طرفی در نتیجه واگذاری هر چه بیشتر امتیازات، و از جانبی به دلیل آن که تولید ناخالص ملی با رشد تدریجی جمعیت کاستی گرفت، پایین آمد. در نظر مجدالاسلام کرمانی، نمونه روشنفکران اواخر قرن سیزدهم، سلسله فاسد قاجار، به کمک مقامات غرب و با فروختن اراضی، واگذاری امتیازات و مزایا، و حتی فروختن دهقانان به بردگی برای ترکمنها ــ «خلاصه همه مملکت» ــ و بر باد دادن عواید آن در دربار، تجملات، مستمریها، هدایا و مسافرتهای خارج، کشور را تاراج کرد.

درباره اقتصاد تقریباً اطلاعات و یافته‌هایی در دست نیست اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد متوسط سطح زندگی مردم در طول قرن سیزدهم رو به کاهش گذاشت. در عین آن که ناظران اوایل قرن چهاردهم متفقاً زندگی روستاییان را سخت فلاکت‌بار و به طور مدهشی ناامن وصف می‌کنند، سیاحان اوایل قرن سیزدهم آنان را اغلب در وضع خوبی یافته بودند. مثلا شیل در روستاها «آثار چشمگیری از رفاه و آسایش که برای کشور خودم آرزو می‌کنم»، یافت. «در کشور کم جمعیتی چون ایران زمیندار می‌خواهد که دهقانانش را راضی نگهدارد تا در املاک او سکونت دائم داشته باشند. بنابراین با دهقانان خوشرفتاری می‌کند.» همین‌طور بنجامین دریافت که کارگران می‌توانستند دنبال دستمزد بیشتر باشند؛ زیرا هم سیار و هم کمیاب بودند. «رعایای شاه فقیر نیستند؛ اندک اثری از فقر شدید در کشور می‌توان دید.» استیک نیز نشان می‌دهد که کمبود نیروی کار، موضع شغلی کشاورزِ نسق‌دار را مستحکم کرده بود. «به طور کلی به نظر می‌رسد که رعیت ایرانی مادام که حق مالکانه را بپردازد، از امنیت تصرف بر ملک و کشت برخوردار است.» سرانجام، فریزر زندگی روستایی را به نحوی توصیف می‌کند که یک قرن پس از آن ممکن نبود توصیف شود:

کشاورزان... زیر بار جور ارباب خود قرار دارند. با این حال خانه‌هاشان تمیز و راحت است و بندرت از نان مرغوب گندم و ماست و پنیر محروم می‌مانند. میوه اغلب در دسترس است و گهگاه گوشت نیز همراه با آش یا به صورت خورشت با پلو فراهم می‌شود. زنها و بچه‌هاشان، مثل خودشان لباس کافی هرچند زمخت، به تن دارند و اگر مهمانی سر برسد، به زحمت می‌توان کسی را یافت که برای پذیرایی از او نتواند نمدی توی اتاقی زیر پایش پهن کند. در واقع بالا بودن دستمزد نشان می‌دهد که کشاورزی سود زیادی دارد. در عین حال، غذا ارزان است و می‌توان پذیرفت که به رغم آز و حرص ناشی از رنج و زحمت، کشاورز چیزی برای خود کنار نمی‌گذارد. جور و اجحاف مثل چیزهای دیگر پس از حدّی معین بی‌اثر می‌شود و قدرتش را از دست می‌دهد؛ اما هرگز دروغ و فریب به وجود نمی‌آورد.»