کتاب فلسفه علم

«فلسفه علم» اثری از سمیر اُکاشا، استاد فلسفهٔ علم دانشگاه بریستول است. این اثر با ترجمهٔ هومن پناهنده در انتشارات فرهنگ معاصر چاپ شده است.

درباره کتاب فلسفه علم

این کتاب با تاریخچه‌ای کوتاه از علم آغاز می‌شود. در ادامه به بررسی ماهیت استدلال علمی، تبیین علمی، انقلاب در علم و نظریه هایی مانند واقع‌گرایی و ضد رئالیسم می‌پردازد. همچنین به مباحث فلسفی در علوم خاص، از جمله مسئلهٔ طبقه‌بندی در زیست‌شناسی و ماهیت مکان و زمان در فیزیک می‌پردازد. فصل آخر به تعارضات بین علم و دین می‌پردازد و بررسی می‌کند که آیا علم در‌نهایت چیز خوبی است یا نه.

این کتاب مبانى فلسفه علم را به ۷ بخش به شرح زیر تقسیم کرده است:

علم چیست 

استدلال علمى 

تبیین علم 

رئالیسم و ضدرئالیسم 

تحول علمى و انقلاب علمى 

مسائل فلسفى فیزیک 

زیست شناسى و روان شناسى 

علم و منتقدانش

کتاب فلسفه علم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این اثر به علاقه‌مندان به فلسفه و علوم پایه پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب فلسفه علم

«گالیله درگذشت، اما انقلاب علمی شتاب بیشتری گرفت. رنه دکارت (۱۵۹۶۱۶۵۰)، فیلسوف، ریاضی‌دان، و دانشمند فرانسوی «فلسفه‌ای مکانیکی» به وجود آورد که جدید و انقلابی بود. بر مبنای این فلسفه جهان طبیعت فقط از ذرات مادی لَخت تشکیل شده که با یکدیگر تصادم می‌کنند و بر هم اثر می‌گذارند. به نظر دکارت قوانین حاکم بر حرکتِ این ذرات، کلید فهم ساختار عالم کوپرنیکی بود. در فلسفه مکانیکی تصور می‌شد که می‌توان همه پدیده‌های مشاهده‌پذیر را بر حسب حرکت این ذرات لَخت و حس‌ناشدنی تبیین کرد. این فلسفه در نیمه دوم قرن هفدهم به سرعت به دید علمی مسلط تبدیل شد و حتی اکنون نیز تا اندازه‌ای رواج دارد. کسانی مثل هویگنس، گاسندی، هوک، بویل و دیگران طرفدار صورت‌های مختلف فلسفه مکانیکی بودند. مقبولیت گسترده این فلسفه به معنای زوال قطعی جهان‌بینی ارسطویی بود.

در کارهای آیزاک نیوتن (۱۶۴۲۱۷۲۷) بود که انقلاب علمی به اوج خود رسید. دستاوردهای او در تاریخ علم همتا ندارد و شاهکارش اصول ریاضی فلسفه طبیعی است که در سال ۱۶۸۷ انتشار یافت. نیوتن این نظر طرفداران فلسفه مکانیکی را که معتقد بودند عالم فقط از ذرات متحرک تشکیل‌شده پذیرفت، ولی تلاش کرد قوانین دکارت را درباره حرکت، و نیز قواعد او را در باب برخورد ذرات، تکمیل کند. تلاش او به عرضه نظریه‌ای پرقدرت در دینامیک و مکانیک انجامید. شالوده این نظریه سه قانون حرکت نیوتن و اصل مشهور گرانش عمومی اوست. طبق این اصل، در جهان هر جسمی جسم دیگر را به خود جذب می‌کند و شدت جاذبه متناسب است با جرم آنها و عکس مجذور فاصله آنها. بر این اساس با قوانین حرکت می‌توان تعیین کرد که نیروی گرانشی چگونه بر حرکت اجسام تأثیر می‌گذارد. نیوتن با استفاده از ریاضیات، برای نظریه خود دقت و نظم ریاضی به ارمغان آورد. او برای این کار روشی را در ریاضیات ابداع کرد که ما اکنون آن را «حساب دیفرانسیل و انتگرال» می‌نامیم. نکته شگفت‌آور این است که او نشان داد با مختصری حک و اصلاحِ قوانین کپلر درباره حرکت سیارات و قانون گالیله راجع به سقوط آزاد، منطقاً می‌توان آنها را از قوانین خود او در باب حرکت و گرانش استنتاج کرد. به بیان دیگر، هم حرکت اجسام زمینی و هم حرکت اجرام آسمانی را می‌شد بر اساس قوانینی واحد تبیین کرد. نیوتن صورت‌بندی کمّی دقیقی از این قوانین به دست می‌داد.»