کتاب شوهر آهو خانم

کتاب شوهر آهو خانم نوشته علی محمد افغانی یکی از مهم‌ترین داستان‌های ادبیات معاصر ایران است. این رمان زندگی زنان در اقشار فرودست جامعه را به تصویر کشیده است و با کمک قلمی توانا مخاطبان را به دل زندگی‌هایی می‎‌برد که با رنج و اندوه زندگی دست به گریبانند.

این رمان داستان زندگی آهو خانم، همسرش، سید میران و زنی به نام هما است. آدم‌هایی که در دام جامعه مردسالار گرفتار شده‌اند و نابودی ذره ذره زندگی‌شان را به چشم می‌بینند. این اثر در سال ۱۳۴۰ به عنوان داستان برگزیده سال از سوی انجمن کتاب ایران انتخاب شده است.

درباره کتاب شوهر آهو خانم

کتاب شوهر آهو خانم داستانی از زندگی زنان و مردان در یک جامعه مردسالار است. نویسنده با به تصویر کشیدن یک برش هفت ساله از زندگی پرآشوب و آشفته یک خانواده با طرز نگاه کاملا سنتی، سختی‌ها و ناملایمات زندگی زنان را به تصویر کشیده است. او با پرداختن به جزئیات و استفاده از توصیف‌های دقیق، اثری بی‌نظیر و داستانی ارزشمند به ادبیات کشور ایران اضافه کرده است. در این کتاب همراه با اعضای یک خانواده همراه می‌شویم، مسیر زندگی و مشکلاتشان را دنبال می‌کنیم، با شخصیت‌هایشان همذات‌پنداری می‌کنیم و برای از دست رفتن زندگی‌ها و نابودی‌ زندگی، اخلاق و ... سوگواری می‌کنیم.

داستان درباره زندگی آهو خانم و همسرش، سید میران سرابی است. سید میران، نانوا و رئیس صنف نانوایان کرمانشاه است. با آهو خانم ازدواج کرده است و سه پسر و یک دختر دارد. روزی که به دنبال انجام کارهای صنف است، با زنی به نام هما ملاقات می‌کند. هما جوان و زیبا است. او برای خرید نان به مغازه سید میران آمده است. سید میران با او هم‌صحبت می‌شود و از زندگی‌اش می‌پرسد. درمی‌یابد که هما از همسرش جدا شده است و از فرزندانش دور افتاده است و حالا نیز نزد مردی به نام حسین خان ضرابی زندگی می‌کند. سید میران سخت در فکر فرو می‌رود و در نهایت تصمیم می‌گیرد برای اینکه هما، بی‌سرپناه نماند، او را به عقد شاگرد نانوایی‌اش، حبیب، درآورد؛ تا هم کار خیری کرده باشد و هم برای هما زندگی و شوهری دست‌وپا کند.

پس از گذشت چند روز او به سراغ حسین خان ضرابی می‌رود و خود را به عنوان واسطه‌ای جا می‌زند تا بلکه بتواند هما را از آن زندگی که دارد، نجات دهد و رهایی بخشد. هما نیز همین را می‌گوید. که می‌خواهد از زندگی‌ای که گویی سرنوشت اینطور برایش رقم زده است، خلاص شود. اما سید میران با دیدن هما که در برابر حسین‌ خان می‌رقصد، دست و دلش می‌لرزد و تصمیمش عوض می‌شود. او که حالا دلش لرزیده است، تصمیم می‌گیرد تا هما را به عقد خودش دربیاورد.

علی محمد افغانی در ادامه‌ی روایت داستان کتاب شوهر آهو خانم به سراغ زندگی آهو خانم و هما می‌رود. او با کمک گرفتن از قلمش که در بیان جزئیات کم‌نظیر و تواناست، آهو خانم را به تصویر می‌کشد. زنی که صبورانه مشکلات را می‌بیند. زندگی‌اش را که در معرض ویران شدن است مشاهده می‌کند، صبوری پیشه می‌کند، سعی می‌کند از کانون خانواده‌اش دفاع کند و در این مسیر به هرچیزی متوسل می‌شود. ازدعا خواندن و نذر و نیاز گرفته تا چنگ انداختن به جادو و طسم و ... از سوی دیگر هما را می‌بینیم و با او آشنا می‌شویم. زنی که حالا به عقد سید میران درآمده است و هووی رسمی آهو خانم است. او را از مرکز بودن به حاشیه می‌راند و اخلاقیات خاص خودش را نشان می‌دهد: زنی که به هیچ وجه در معیارهای جامعه سنتی زنان نمی‌گنجد. سرکش است و بوالهوس و متجدد. زنی که به قول حسین خان، هنرمند است و زن خانه نیست.

در ادامه داستان اتفاقات زیادی برای آهوخانم و سیدمیران و هما رخ می‎دهد، سیر تغییرات آن‌ها از زنان و مردان سنتی، به زنان و مردانی که تلاش می‌کنند پابه‌پای تغییرات قدم بردارند و تفکراتشان امروزی باشد، به وضوح و البته با ارائه مستندات، روایتش را خواندنی و قابل اعتمادتر می‌کند. داستان اما همینجا به پایان نمی‌رسد و ادامه دارد...

داود ملاپور در سال ۱۳۴۷ از روی کتاب شهر آهو خانم فیلمی ساخت. مهری ودادیان، فرخ‌لقا هوشمند، حسین اشراق و اکبر مشکین در این فیلم ایفای نقش کرد.

چرا باید کتاب شوهر آهو خانم را بخوانیم؟

شوهر آهو خانم یکی از مهم‌ترین رمان‌های معاصر فارسی است. در این داستان از مسائل و مشکلات اجتماعی یک جامعه‌ مردسالار می‌خوانیم؛ به همین دلیل خواندن آن می‌تواند برای تمام کسانی که در چنین جامعه‌ای زندگی می‌کنند، مفید باشد. این کتاب موفق شده است تا راه خود را به فهرست کتاب‌های محبوب صدسال اخیر باز کند. جالب است بدانید که علی محمد افغانی در ابتدا تصمیم داشت تا این داستان را به شکل داستان کوتاه منتشر کند اما در ادامه ماجرا، به رمانی بزرگ و قطور تبدیل شد.

نجف دریابندری، نویسنده و مترجم ایرانی، درباره کتاب شوهر آهو خانم اینطور نوشته است: «این داستان از زندگی مردم عادی تراژدی عمیقی پدید آورده و صحنه‌هایی را پرداخته است که انسان را به یاد آثار اونوره دوبالزاک و لئون تولستوی می‌اندازد».

سیروس پرهام ، مترجم و منتقد ادبی، در نشریه‌ راهنمای کتاب این اثر را اینطور توصیف کرده است: «بی هیچ گمان، بزرگ‌ترین رمان زبان فارسی خلق شده و تواناترین داستان‌نویس ایرانی درست همان زمان که انتظارش می‌رفت پا به میدان نهاده است».

محمدعلی اسلامی ندوشن، پژوهشگر و منتقد ادبی، در نشریه یغما در یادداشتی برای این رمان چنین نوشته است: «انتشار کتاب شوهر آهوخانم نشان داد که به رغم سمومی که در هوا پراکنده است، هنوز ایران می‌تواند درست در لحظه‌ای که انتظار می‌رود، شگفتی‌هایی از آستین بیرون آورد».

حسن میرعابدینی، استاد دانشگاه و منتقد ادبی، نظرش را درباره کتاب شوهر آهو خانم به این صورت نوشته است: «بی هیچ گمان، بزرگ‌ترین رمان زبان فارسی به وجود آمده و (با قید احتیاط) تواناترین داستان نویس ایرانی، درست همان لحظه‌ای که انتظارش نمی‌رفت، پا به میدان نهاده است».

خواندن کتاب شوهر آهو خانم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

شوهر آهو خانم یکی از آثار داستانی مهم ادبیات معاصر ایران است. بنابراین خواندن آن برای علاقه‌مندان به ادبیات داستانی معاصر، تجربه منحصربه‌فردی به شمار می‌رود.

درباره علی‌ محمد افغانی

علی محمد افغانی ۱۱ دی ۱۳۰۳ در کرمانشاه به دنیا آمد. او پس از به پایان رساندن تحصیلات دبیرستانش به تهران آمد تا در دانشکده افسری درس بخواند. بعد از فارغ‌التحصیلی با بورس تحصیلی به آمریکا رفت. این سفر او را با ادبیات غرب و رمان‌های خارجی آشنا کرد. او پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۳۳ به عضویت در حزب توده متهم شد و به زندان افتاد. حکمی که برای او صادر شده بود، اعدام بود اما بعدا به حبس ابد تغییر کرد و در نهایت پس از چند سال از زندان آزاد شد.

افغانی نوشتن اثر مشهورش، شوهر آهو خانم را در زندان آغاز کرد. او در حین کار بر روی این رمان، بارها با سرنوشت شخصیت‌ها گریست. درباره مراحل نوشته شدن این داستان در زندان نیز خاطرات جالبی از او وجود دارد؛ او برای اینکه دیگران متوجه نشوند که مشغول نوشتن رمان است، کاغذهایش را درون یک دیکشنری قرار داده بود. به این ترتیب اگر هم کسی کاغذ او را می‌دید، تصور می‌کرد او مشغول ترجمه‌ی رمانی خارجی است. یا زمانی که نیمه‌های شب فکری به سرش می‌زد، در تاریکی آن را روی دیوار می‌نوشت تا نوشتنش را فراموش نکند. در دورانی که نوبت آشپزی با او بود، چنان در فکر شخصیت‌ها غرق می‌شد که فراموش می‌کرد به غذایشان نمک و فلفل بزند.

پس از آزادی از زندان کسی حاضر به انتشار اثر او نشد. کتاب طولانی بود و نویسنده، ناشناخته. ناشران نیز حاضر به قمار بر سر چنین کتابی نبودند. چراکه در آن دوران مردم حتی داستان‌های پاورقی نشریات را نمی‌خواندند. او با سرمایه‌ شخصی خودش کتاب را در سال ۱۳۴۰ را منتشر کرد. اما پس از انتشار، کتاب محبوب شد و توانست توجه مردم و مخاطبان را به خود جلب کند. بعد از این موفقیت ناگهانی، ناشران حاضر به همکاری شدند و کتاب شوهر آهو خانم بارها و بارها تجدید چاپ شد.

از علی‌محمد افغانی آثار بسیاری منتشر شده است. از میان آن‌ها می‌توان به شادکامان دره قره‌سو، سیندخت، بافته‌های رنج و شلغم میوه بهشته اشاره کرد.

جملاتی از کتاب شوهر آهو خانم

زن چادر سفید که برای بار دوم طرف پرسش صاحب دکان واقع می‌شد بی‌آنکه کاملاً جلو بیاید، با حالتی شرمآگین که سادگی دلنشین آن از نجابت بزرگزادگان نشان داشت، دست پیش آورد و سکه‌ای یک ریالی روی سکو گذارد و با صدایی نرم و نیمه شکسته که کوشش داشت ته‌لهجه کردی آن را بپوشاند چارکی نان خواست. او روی خود را باز نکرد. پول را هم برای آنکه چشم نامحرم بدستش نخورد با گوشه چادر روی سکو گذارد و لحن گفتارش چنین می‌نمایاند، یا زن خود می‌خواست بنمایاند، که او از آن قبیل کسان نیست که برای خریدهایی از این قبیل به کوچه و بازار پا بگذارد. سیّد میران، با لحنی خسته که به اندازه کافی نزاکت‌آمیز بود، پرسید که چه نانی به او بدهد، دو آتشه یا کشامن؟ زن، سر به طرف دیگر گرداند، دستی را که با گوشه چادر دم رویش گرفته بود با همان سادگی دلنشین خود عوض کرد و پس از لحظه‌ای تردید و مکث لبهایش به پاسخ جنبید؛ پاسخی چنان شرم‌آلود و آهسته که دوشیزگان نوعروس در هنگام عقد به آخوند می‌دهند. «برای خواندن جملات بیشتری از کتاب شوهر آهو خانم بخش نمونه کتاب را رایگان دانلود کنید.»