کتاب چرخ‌ دنده‌ها

فیلم‌نامه «چرخ‌ دنده‌ها» نوشته ژان پل سارتر، فیلسوف اگزیستانسیالیست فرانسوی و نویسنده رساله معروف «هستی و نیستی» و رمان‌های معروف «تهوع» و «دیوار» است. سارتر از طرفداران کمونیسم بود، هرچند که هرگز به‌طور رسمی به عضویت حزب کمونیست فرانسه درنیامد. وی بیشتر عمر خویش را صرف مطابقت دادن ایده‌های اگزیستانسیالیستی‌اش کرد. سارتر معتقد بود که انسان باید خود سرنوشت‌اش را تعیین کند. وی هم‌چنین، مطابق با اصول کمونیسم، باور داشت که نیروهای اقتصادی-اجتماعی جامعه که از کنترل انسان خارج‌اند، نقشی حیاتی در تعیین مسیر زندگی اشخاص دارند. در سال ۱۹۶۴ جایزه ادبی نوبل به سارتر تعلق گرفت، ولی او از پذیرفتن آن خودداری کرد و در نامه‌ای که به آکادمی نوبل نوشت توضیح داد که نمی‌تواند جایزه را بپذیرد و نمی‌خواهد که هرگز نامش در فهرست دریافت‌کنندگان آن جایزه باشد. سارتر به‌عنوان یک نویسنده نمی‌خواست نامش با سازمانی مرتبط شود. داستان این فیلم‌نامه درباره یک انقلاب خیالی برای ملی شدن صنعت نفت و از بین بردن استبدا در یک کشور نفت‌خیز در امریکای لاتین است اما بعد از پیروزی، انقلاب از اهدافش فاصله می‌گیرد و کارگران و مردم دوباره شورش می‌کنند و انقلابی دیگر اتفاق می‌افتد. رهبر انقلاب اول محاکمه می‌شود و حوادث انقلاب گذشته در دادگاه مرور می‌شود: «کارگرها از در ورودی تا سر پلکان صف می‌بندند. خاموش و گرفته‌خاطر به ژان نگاه می‌کنند و کم‌ترین حرکتی نشان نمی‌دهند. فضایی سنگین از مخاصمت است. شولنچر وقتی به نزدیک ژان می‌رسد، در برابرش سر فرود می‌آورد. ـ عالی‌جناب، همکارانم و من بسیار خوشوقتیم که در این‌جا از شما پذیرایی می‌کنیم. ژان دست شولنچر را می‌فشارد. سپس همه به‌سوی ساختمان مرکزی راه می‌افتند. هنگامی‌که ژان از پله‌ها بالا می‌رود، فریاد تنهایی از میان تودهٔ گردآمده برمی‌خیزد: ـ آگرا، خودفروش!» سارتر در «چرخ‌دنده‌ها» معتقد است؛ سرنوشت انقلاب در کشورهای تحت نفوذ کشورهای قدرتمند، تنها تغییر در راس حکومت است و تکرار انقلاب در کشورهای وابسته نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت.