کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ مکتب رواقی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ مکتب رواقی نوشتهٔ درک بالتسلی و ترجمهٔ حمزه موسوی است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۷۴ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ مکتب رواقی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ مکتب رواقی (Stoicism; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۷۴ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. گفته شده است که رواقیان بر ماهیت نظام‌مند فلسفه‌شان اصرار داشته‌اند؛ ازاین‌رو نویسندهٔ اثر حاضر بهترین روش برای ارزیابی دیدگاه‌های اخلاقی ویژهٔ آن‌ها را بررسی این دیدگاه‌ها در متنِ شرح کامل فلسفهٔ رواقیان دانسته است. با او همراه شوید. رواقیان فلسفه را به‌چشم شیوه‌ای از زندگی می‌نگرند و نه به دیدهٔ یک سرگرمی جالب و نه حتی به دیدهٔ حیطه‌ای از معرفت.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ مکتب رواقی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب مکتب رواقی (Stoicism) پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ مکتب رواقی

«به‌رغم این واقعیت که ما مدارک بیشتری درباره رواقیان رومی داریم، صاحب‌نظران با این فیلسوفان ــ به‌ویژه سنکا ـ عمدتا همچون منابعِ شواهدی در مورد رواقیان قدیم مواجهشده‌اند. خوشبختانه این وضعیت در دهه گذشته به طرز چشمگیری تغییر کرده است، به گونه‌ای که مارکوس اورلیوس و سنکا متفکرانی مستقل لحاظ می‌شوند. (با اپیکتتوس همواره تا حدودی جدی‌تر رفتار شده است.) در آنچه در ادامه می‌آید صرفاً به تعدادی از آثار عالی درباره مکتب رواقی رومی اشاره می‌کنم. آثار مبسوط صاحب‌نظران خطرهای کلی‌گویی درباره مکتب رواقی رومی، در تقابل با فلسفه رواقی آغازین زنون، کلئانتس و خروسیپوس را نشان داده است. با وجود این، چه‌بسا به ملاحظه مقاصد این مدخل دانشنامه‌ای چندان نسنجیده نباشد که گفته شود: (۱) اپیکتتوس، سنکا و دیگر رواقیان رومی کمتر به آنچه می‌توانیم نظریه مابعدالطبیعی ذهن یا نفس در رابطه با بدن بنامیم علاقه‌مند هستند و بیشتر به مقوله روان‌شناختی و اخلاقی خود علاقه دارند. البته این به معنای کوتاه آمدن رواقیان رومی از ماده‌باوری رواقیان قدیم نیست، بلکه به معنای علاقه بیشترشان به تصوراتی است که می‌توانیم خودبودگی یا شخصیت بنامیم. بنگرید به Gill ۲۰۰۶ و برای بحثی کلی‌تر Sorabji ۲۰۰۶. (۲) ممکن است رواقیان رومی از تمایز مطلق رواقیان قدیم بین حکیم (یگانه فرد دانا، فضیلت‌مند و خوشبخت) و بقیه انسان‌ها (که همه به‌یکسان نادان، رذل و بدبخت هستند) کوتاه آمده باشند و ممکن است کوتاه نیامده باشند؛ اما در هر صورت، نوشته‌هایی که ما از آن‌ها داریم نشان می‌دهد که بسیار بیشتر به مسائلی علاقه‌مندند کهپیش روی فردی قرار می‌گیرد که هنوز به سوی حکمت پیش می‌رود. مضمون محوری در Reydams-Schils ۲۰۰۵ این است که تصور رواقیان از خود پلی بین آرمان حکیم رواقی و جهان واقعی اجتماعات و خانواده‌های کمتر آرمانی ایجاد می‌کند. (۳) در حالی که بعید به نظر می‌رسد هیچ‌یک از رواقیان رومی از جبرباوری علّی و سازگارانگاری [جبر و اختیار نزد] رواقیان قدیم کوتاه آمده باشند، علاقه آن‌ها به تصور روان‌شناختی اختیار بسیار بیشتر است. این آرمان اختیار نه با علیت جهانی، بلکه با بردگی خودکرده‌ای در تضاد است که نتیجه خیرِ حقیقی پنداشتن امور بیرونی است. بنگرید به Stephens ۲۰۰۷. (۴) بخشی مهم از نوشته‌های رواقیان رومی در این باره است که انسان چگونه می‌تواند از شناخت انتزاعی این‌که، برای مثال، خشم اشتباه است به وضعی دست یابد که از خشمگین شدن مصون باشد. پژوهش‌های اخیر این فنون را اغلب زیر عنوان «ورزش‌های معنوی» بررسی کرده‌اند. برای مثال، مراجعه کنید به خوانش دقیق تأملات مارکوس اورلیوس در Hadot ۱۹۹۸. برای خوانشی علیه همگون کردن فنون رواقی درمان «عاطفی» با ورزش‌های «معنوی» مسیحی بنگرید به Cooper ۲۰۱۲.»