کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شلایر ماخر

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شلایر ماخر نوشتهٔ مایکل فورستر و ترجمهٔ سیدمسعود حسینی است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است. این اثر جلد ۵۹ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است.

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شلایر ماخر

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شلایر ماخر (Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher Stanford Encyclopedia of philosophy) حاوی شرحی بر زندگی‌نامه، آثار و آرای فریدریش دانیل ارنْست شلایرماخر (۱۷۶۸ - ۱۸۳۴) است. بسیاری بر این عقیده هستند که شاید او در دستهٔ بزرگ‌ترین فیلسوفان آلمانی قرن‌های هجدهم و نوزدهم (به مانند کانت، هردر، هگل، مارکس یا نیچه) جای نگیرد، ولی یکی از نظرگیرترین فیلسوفان درجه دو در این دوره است. شلایر ماخر تنها فیلسوف نبود، بلکه عالمی برجسته در زمینهٔ ادبیات یونانی ـ رومی نیز بود. بخش زیادی از کار فلسفی او در فلسفهٔ دین بود، اما احتمالاً هرمنوتیک (یعنی نظریهٔ تأویل) و نظریه ترجمه اوست که از چشم‌انداز فلسفی مدرن بیش از هر مبحث دیگری دارای اهمیت است.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شلایر ماخر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران فلسفه و علاقه‌مندان به آرای شلایر ماخر پیشنهاد می‌کنیم.

درباره مسعود علیا

مسعود علیا در سال ۱۳۵۴ به دنیا آمده است. او مترجم و پژوهشگر ایرانی حوزهٔ فلسفه و نیز استادیار گروه فلسفهٔ هنر در «دانشگاه هنر تهران» است. کتاب «جنبش پدیدارشناسی» با ترجمهٔ او برندهٔ جایزه‌ٔ کتاب سال شد. او دورهٔ کارشناسی زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه تهران و دورهٔ کارشناسی‌ارشد فلسفه را در دانشگاه شهید بهشتی گذراند. از میان موضوعاتی که مسعود علیا برای پژوهش‌های خود به‌سراغ آن‌ها رفته است می‌توان به گستره راز و تقلیل آن به مسئله در فلسفهٔ گابریل مارسل و نیز موضوع اصالت تجربه و دگرگونی در منابع مابعدالطبیعه در فلسفه گابریل مارسل اشاره کرد. او در تیرماه ۱۳۸۷ دورهٔ دکتری فلسفه را با نگارش رساله‌ای تحت‌عنوان «شرط امکان اخلاق در اندیشه‌ٔ لویناس» به راهنمایی عبدالکریم رشیدیان در «مؤسسه حکمت و فلسفه» به پایان برد. بخشی از ترجمه‌های مسعود علیا عبارتند از «هنر به‌منزلهٔ تجربه» نوشتهٔ جان دیویی، «وضع بشر» نوشتهٔ هانا آرنت، «آشنایی با هگل» نوشتهٔ پل استراترن، «الفبای فلسفه» نوشتهٔ نایجل واربرتون، «اگزیستانسیالیسم و اخلاق» نوشتهٔ مری وارنوک، «هرمنوتیک فلسفی و نظریه ادبی» نوشتهٔ جوئل واینسهایمر، «مسیح و اساطیر» نوشتهٔ رودلف کارل بولتمان و «دیباچه‌ای بر فلسفهٔ قرون وسطی» نوشتهٔ فردریک چارلز کاپلستون. بخشی از تألیفات مسعود علیا عبارتند از «فرهنگ توصیفی فلسفهٔ اخلاق»، «کشف دیگری همراه با لویناس»، «عطار»، «سهروردی»، «فرزانگان خاک». او دبیری مجموعهٔ «دانشنامه فلسفه استنفورد» (از گروه انتشاراتی ققنوس) در ایران را بر عهده داشته است.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شلایر ماخر

«شلایرماخر، که او ارائه آن را در قالب درسگفتار در سال ۱۸۱۱ آغاز کرد نتیجه همین اهتمام بود. (عنوان مبحث یادشده اندیشه مرتبطی را نه‌تنها نزد افلاطون و ارسطو بلکه علاوه بر آن نزد کانت و هگل به ذهن متبادر می‌کند.) بر این اساس، دیالکتیک شلایرماخر از پاره‌ای وجوه حاوی نشانه‌های رشته‌ای است که او احساس می‌کرد گریزی از پرورانیدن آن ندارد، نه رشته‌ای که بینشی روشن و مجاب‌کننده درباره آن داشت (آن‌چنان که، به طور مثال، درباره فلسفه دین و هرمنوتیک داشت). از یک طرف، سرشت رشته یادشده در فاصله میان دو صورت متقدمش (درسگفتارهای سال‌های ۱۸۱۱ و ۱۸۱۴-۱۸۱۵) ــ که خصلتا بررسی‌هایی کمابیش سنتی درباره مسائل مابعدالطبیعی و معرفت‌شناسانه هستند، مسائلی که به‌واقع پیشاپیش ناظر بودند به این‌که ناسازگاری‌ها را تا حدی حل و فصل کنند، لیکن به نحوی کاملاً نظری ــ و دو صورت متأخر اصلی‌اش (درسگفتارهای سال ۱۸۲۲ و کتاب ـ پاره‌گفتار سال ۱۸۳۳)، که هنرِ حل و فصل واقعی ناسازگاری‌ها از طریق گفتگو را مبدل به کانون اصلی این رشته می‌سازند (گو این‌که «گفتگو» در این‌جا به وجهی فراخ‌دامنه لحاظ شده تا نه‌تنها مورد سرمشق‌وار ارتباط شفاهی بلکه همچنین ارتباط مکتوب و حتی محاوره‌ای را که درون ذهن فردی واحد جریان دارد در بر بگیرد) متحمل چرخشی چشمگیر می‌شود. (شاید بتوان این چرخش را، با قدری قید و شرط، چرخش از برداشت ارسطویی‌تری از «دیالکتیک» به سوی برداشتی سقراطی ـ افلاطونی‌تر از آن توصیف کرد.) از طرف دیگر، دیالکتیک شلایرماخر در همه صورت‌هایش دیگ درهم‌جوش عجیب و غریبی به نظر می‌رسد، زیرا نه‌تنها مواد و مصالحی را که سنتاً تحت مابعدالطبیعه و معرفت‌شناسی طبقه‌بندی می‌شدند، بلکه مؤلفه‌های چشمگیری از فلسفه ذهن، منطق (به‌ویژه منطق مفاهیم و احکام؛ شلایرماخر منطق قیاس را به نحوی تحویلی و تا حدی ملامت‌آمیز مورد بررسی قرار می‌دهد)، فلسفه علم و فلسفه دین را در بر می‌گیرد.»