کتاب برجام؛ هماوردی گفتمان های رسانه ای

کتاب الکترونیکی برجام؛ هماوردی گفتمان های رسانه ای نوشتۀ پویا نعمت‌اللهی و محمدرضا رسولی در انتشارات نی چاپ شده است. این کتاب دربارۀ واکاوی برجام از منظر گفتمان رسانه‌ای است و تلاش می‌کند تحولات و موضع‌گیری‌های رسانه‌ها پیرامون این توافق مهم دیپلماتیک را تحلیل کند. این پژوهش به‌طور خاص به بررسی بازتاب‌های گفتمانی برجام در رسانه‌های داخلی ایران از زمان انعقاد تا خروج آمریکا از توافق می‌پردازد.

درباره کتاب برجام؛ هماوردی گفتمان های رسانه ای

کتاب برجام؛ هماوردی گفتمان های رسانه ای پژوهشی است که بر نقش رسانه‌ها در بازتاب و تفسیر گفتمان برجام متمرکز شده است. نویسندگان کتاب به تأثیر این توافق در عرصهٔ سیاست داخلی و خارجی پرداخته و نشان داده‌اند که چگونه رسانه‌ها نقش محوری در شکل‌دهی به معارضهٔ گفتمانی پیرامون برجام داشته‌اند. بر اساس این پژوهش، توافق برجام در سال ۱۳۹۴ به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای دیپلماسی چندجانبه مطرح شد و از همان ابتدا در محافل سیاسی و رسانه‌ای مورد بحث قرار گرفت. رسانه‌ها با پوشش و تحلیل این توافق، آن را به نقطۀ مرکزی دیالوگ‌ها و تقابل‌های سیاسی تبدیل کردند. این کتاب از زاویه‌ای جدید به موضوع پرداخته و تلاش دارد تا به جای بررسی ابعاد سیاسی یا حقوقی برجام، به تأثیر آن بر گفتمان رسانه‌ای و اجتماعی بپردازد. از منظر روش‌شناسی، کتاب از ابزارهای زبانی مانند «برجسته‌سازی» و «حاشیه‌رانی» بهره می‌گیرد تا نحوهٔ بازتاب برجام در رسانه‌ها را تحلیل کند. نویسندگان همچنین به ارائهٔ پیشنهادهایی برای تحلیل دقیق‌تر جریان‌های رسانه‌ای پرداخته‌اند و تأکید کرده‌اند که این تحلیل‌ها می‌توانند به درک بهتر از نحوهٔ شکل‌گیری و تغییر گفتمان‌های سیاسی و اجتماعی کمک کنند.

کتاب برجام؛ هماوردی گفتمان های رسانه ای را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های علوم اجتماعی، ارتباطات، و روابط بین‌الملل و همچنین علاقه‌مندان به تحلیل گفتمان و مسائل دیپلماتیک معاصر مناسب است.

بخشی از کتاب برجام؛ هماوردی گفتمان های رسانه ای

«تحلیل گفتمان چگونگی تبلور و شکل‌گیری معنا و پیام واحدهای زبانی را در رابطه با عوامل درون‌زبانی و برون‌زبانی بررسی می‌کند. منظور از عوامل درون‌زبانی زمینهٔ متن، محیط بلافصل زبانی و کل نظام زبان بوده و مراد از عوامل برون‌زبانی نیز می‌تواند زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی و موقعیتی باشد (فرکلاف، ۱۳۷۹:۸). اساساً «تحلیل گفتمان نه یک رویکرد واحد؛ بلکه مجموعه‌ای از رویکردهای میان‌رشته‌ای است که می‌توان از آن‌ها در انواع گوناگون مطالعه‌ها و کندوکاوها در قلمروهای مختلف اجتماعی استفاده کرد با این اوصاف هدف از تحلیل گفتمان را می‌توان به شکل زیر تعریف کرد: نشان دادن رابطهٔ بین نویسنده و خواننده، روشن کردن ساختار عمیق و پیچیدهٔ تولید متن یا همان جریان تولید گفتمان، نشان دادن تأثیر بافت متن از حیث واحدهای زبانی در کنار بافت موقعیتی (عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تاریخی و شناختی) بر روی گفتمان، نشان دادن موقعیت و شرایط خاص تولیدکنندهٔ گفتمان (همان شرایط گفتمان)، آشکارسازی بی‌ثباتی معنا (بدین ترتیب که معنا همیشه در حال تغییر است، هرگز کامل نیست و هیچ وقت به طور کامل درک نمی‌شود)، آشکارسازی رابطهٔ بین متن و ایدئولوژی (چرا که تحلیل گفتمان همواره می‌خواسته نشان دهد که هیچ متن یا گفتار یا نوشتاری بی‌طرف نیست بلکه آگاهانه یا ناآگاهانه به موقعیت خاصی وابسته است) و به چنگ آوردن تکنیک و روش جدیدی برای مطالعهٔ متن، رسانه‌ها، فرهنگ‌ها، علوم، سیاست و اجتماع (کلانتری و بقیه، ۱۳۸۸:۱۳).

به یک معنا وظیفهٔ تحلیلگر گفتمان می‌تواند بررسی راه‌ها و روش‌هایی باشد که طی آن ساختارهای معانی، نحوهٔ خاصی از عمل (پرکتیس) را ممکن می‌سازد و لذا تحلیلگر باید سعی در درک چگونگی تولید، کارکرد و تحول گفتمان‌هایی کند که فعالیت‌های کارگزاران (عاملان) را ساخت می‌دهد. بدین منظور اولویت به مفاهیم سیاسی مانند ضدیت، عاملیت، قدرت و سلطه است.»