کتاب فیلم به مثابه فلسفه؛ همشهری کین

کتاب فیلم به مثابه فلسفه؛ همشهری کین نوشتهٔ صالح نجفی و ویراستهٔ رضا رحمتی راد است و نشر لگا آن را منتشر کرده است. صالح نجفی در جلد چهارم مجموعهٔ فیلم به مثابه فلسفه سراغ فیلم همشهری کین رفته است.

درباره کتاب فیلم به مثابه فلسفه؛ همشهری کین

مجموعهٔ «فیلم به‌مثابهٔ فلسفه» کوششی است برای تأمل در آنچه فیلم‌ها بیان می‌کنند و با ذات سینما نسبت دارد. و البته که می‌توان گفت تأمل در سینما، به تعبیری، تأمل در همه‌چیز است: تأمل در نحوهٔ ادراک دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم و کمتر چیزی در آن یافت می‌شود که به‌نحوی با سینما مرتبط نباشد. صالح نجفی در این مجموعه این بار سراغ فیلم مشهور همشهری کین رفته است.

صحبت‌کردن از فیلم همشهری کین هم آسان است و هم سخت، چراکه دربارهٔ این فیلم بسیار نوشته‌اند و در خیلی از نظرسنجی‌های تاریخ سینما و سایت‌های رسمی جزو ده فیلم برتر بوده است، خواه به علت نوآوری‌های تکنیکی آن، خواه به دلیل نبوغ کارگردانش، اورسن ولز. همشهری کین فیلمی منحصربه‌فرد است چراکه در برهه‌ای که سینمای هالیوود زیباشناسی خاصی داشت، یک‌باره کارگردانی جوان از راه رسید و از همهٔ امکانات، منابع، تجربه‌ها و در کل از تمام تجهیزات و دم‌ودستگاه هالیوود استفاده کرد تا کاری متفاوت خلق کند. نجفی از سیاست فیلمسازی ولز و نوآوری‌های فرمال او می‌گوید و بر اساس این خط‌مشی آغاز می‌کند که به چه معنا می‌شود فیلم‌ها را به‌مثابهٔ فلسفه خواند. همین‌طور به آنچه در کارنامهٔ فیلمسازی ولز برجسته است و او را از بقیهٔ کارگردان‌ها متمایز می‌سازد می‌پردازد.

خواندن کتاب فیلم به مثابه فلسفه؛ همشهری کین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران،‌ منتقدان و دوستداران سینما پیشنهاد می‌کنیم. پژوهشگران فلسفه نیز از این کتاب بهره خواهند برد.

بخشی از کتاب فیلم به مثابه فلسفه؛ همشهری کین

«ولز به عنوان کارگردانی که به مخاطره‌کردن در تصویر، تغییر دستور زبان مرسوم، انتخاب زوایای عجیب دوربین، شکستن خط روایت فیلم و به‌بازی‌گرفتنِ عناصر سینمایی شناخته شده است، بعد از سه دهه فعالیت در سینما تأکید دارد که کارش را از «دیالوگ» آغاز می‌کند و این به‌نوعی بازگوییِ جملهٔ اول انجیل یوحنا است: «در ابتدا کلمه بود». ولز این جمله را ترجمهٔ سینمایی کرده و، بنا به ادعای خودش، در کار او با سینمایی سروکار داریم که در ابتدا کلمه بوده و همهٔ اتفاقات و تصویرها از دل دیالوگ‌ها و جمله‌ها درآمده‌اند. او به این قضیه نکتهٔ دیگری هم می‌افزاید که استراتژی زیباشناختی‌اش را تعریف می‌کند:

«از نظر من شکل بصری فیلم راه‌حلی‌ست برای آنچه شکل شعرگونه و بوطیقایی، و شکل موسیقاییِ فیلم دیکته می‌کند. من هرگز کار را با تصویر شروع نمی‌کنم که بعد بکوشم شعر یا موسیقی مناسبی برای آن بیابم و آن را به تصویر بچسبانم».

همشهری کین دارای فُرم موسیقایی است و برای اولین بار در سینمای هالیوود با فیلمی سروکار داریم که فُرم «فوگ» دارد. فُرمی موسیقایی که در دورهٔ باروک، در آثار باخ، به اوج رسید و در دورهٔ کلاسیک و رمانتیک تقریباً فراموش شد تا در قرن بیستم دوباره احیاء شود. در این فرم انگار ملودی‌ها از دست هم می‌گریزند و در حین فرارکردن به هم بَرمی‌خورند و اینگونه، ترکیب کُنترپوانی پیچیده و شگفت‌انگیزی خلق می‌کنند. این فُرم با کارهای ولز وارد زیباشناسی سینما می‌شود و او، به این اعتبار، سینمایی پلی‌فونیک خلق می‌کند که اولویتش فُرم است.»