کتاب عشق در سینما؛ شب من در خانه مو

کتاب عشق در سینما؛ شب من در خانه مو نوشتهٔ صالح نجفی است. نشر لگا این کتاب را منتشر کرده است. این اثر کتاب چهارم از مجموعۀ «عشق در سینما» است. کتاب‌های این مجموعه تحلیلی موشکافانه دربارۀ یک فیلم مهم تاریخ سینما ارائه می‌دهد. مضمون مشترک همۀ فیلم‌ها عشق است. 

درباره کتاب عشق در سینما؛ شب من در خانه مو

کتاب عشق در سینما؛ شب من در خانه مو به فیلم سینماییِ «اریک رومر»، کارگردان مشهور فرانسوی می‌پردازد. فیلم «شب من در خانهٔ مو» در دهه‌ٔ ۱۹۷۰ میلادی در فرانسه ساخته شد. صالح نجفی در این کتاب به خوانش این فیلم می‌پردازد و به مفهوم عشق در سینما معنایی نو می‌دهد. این فیلم با بحث و گفت‌وگوهای فلسفی میان سه دوست آغاز می‌شود و سپس به روابطی عاشقانه‌ می‌انجامد. فیلم داستانی سرراست دارد؛ مردی عاشق زنی شده، اما در شبی عجیب پای زنی دیگر به میان می‌آید. روابط عمیقی میان انسان‌های فیلم ایجاد می‌شود. نویسنده این فیلم را اثری غیررادیکال می‌داند که به چیزی حمله نمی‌کند و قراردادی را زیر سؤال نمی‌برد. اریک رومر در فیلم‌هایش به امور نامحسوس زندگی، جنبه‌ای ملموس و واقع‌گرایانه می‌بخشد. دوربین رومر بر شخصیت‌های در حال حرف‌زدن ثابت می‌ماند. آن‌ها پاسخ‌هایی طویل به پرسشِ شخصیت‌های دیگر می‌دهند و این‌گونه زاویه‌دید خود را نسبت به زندگی بیان می‌کنند. سکوت آن‌ها نیز نمودهای پنهان شخصیتشان را آشکار می‌سازد. در آثار رومر، یک ایده‌ٔ ساده بسط پیدا می‌کند و به موضوع اصلی فیلم بدل می‌شود.

خواندن کتاب عشق در سینما؛ شب من در خانه مو را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران سینما و پژوهشگران این حوزه پیشنهاد می‌کنیم.

درباره صالح نجفی

صالح نجفی در سال ۱۳۵۴ به دنیا آمد. او پژوهشگر حوزهٔ فلسفه، نویسنده، مدرس، مترجم و ویراستار آثار فلسفی و فرزند «محمدعلی نجفی»، کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی است. «آیت نجفی» برادر او است. مجموعۀ «فیلم به‌مثابۀ فلسفه» نوشتهٔ صالح نجفی در سال ۱۳۹۷ به‌عنوان برترین کتاب‌های سال سینمای ایران در بخش تألیف برگزیده شد و جایزۀ بهترین تألیف هشتمین دورۀ کتاب سال سینما به او تعلق گرفت. بعضی از کتاب‌هایی که به‌وسیلهٔ صالح نجفی به پارسی برگردانده شده‌اند، عبارتند از «موسی و یکتاپرستی» (نوشتهٔ زیگموند فروید)، «مفهوم آیرونی» و «مفهوم اضطراب» (نوشتهٔ سورن کیرکگور)، «درس‌های برگسون برای زندگی» (نوشتهٔ مایکل فولی)، «درس‌های فروید برای زندگی» (نوشتهٔ برت کار) و «تفکر نامتناهی» (نوشتهٔ آلن بدیو)، «حوزه‌های عدالت» (نوشتهٔ مایکل والز)، «گفت‌وگوهایی با عباس کیارستمی» (نوشتهٔ گادفری چشایر)، «چگونه کیرکگور بخوانیم» (نوشتهٔ جان دی کپیوتو) و کتاب «اقتدارگرایی» (نشر نی).

بخشی از کتاب عشق در سینما؛ شب من در خانه مو

«مثلث اصلی فیلم را ژان‌لویی، ویدال و مو شکل می‌دهند: یک کاتولیک کلیسارو، یک مارکسیست پاسکالی، و زنی که، به‌قول ویدال، دینِ او بی‌دینی است. این مثلث ساخته شده برای پیشبرد دیالکتیک بین شانس و انتخاب، و سرنوشت تک‌تک شخصیت‌ها به درهم تنیده‌شدن و تأثیر و تأثر این دو نیرو بسته است. ضمن اینکه هر سه نفر تحت تأثیر پاسکال‌اند هرچند مو می‌گوید پاسکال فیلسوف مورد علاقه‌اش نیست. شاید، به‌قول ویدال، بخاطر اشاره‌اش به دماغ کلئوپاترا. ژان‌لویی مهندسی است که در اوقات فراغتش ریاضی می‌خواند. اولین کتابی که در فیلم مشغول مطالعهٔ آن می‌شود حساب احتمالات است و در اولین گفت‌وگو با ویدال ادعا می‌کند که می‌تواند همه‌چیز را محاسبه کند و همهٔ احتمالات را بسنجد (از جمله دیدن اتفاقی رفیقش را بعد از ۱۴ سال)، به‌شرطی که داده‌ها و زمینه‌های اولیه را داشته باشد. در مقابل، ویدال از پاسکال دفاع می‌کند. پاسکالی که شرط‌بندی معروفش برای دفاع از حقانیتِ مسیحیت است و برای اثبات اینکه باید به خدا ایمان داشت. دفاع ویدال، به‌عنوان یک مارکسیست، از پاسکال معنایی دیگرگون و الحادی دارد و به‌گفتهٔ خودش به این علت است که بر سر همان دوراهیِ پاسکال قرار گرفته. پاسکال برای ایمان به خدا تنها راه چاره را شرط‌بستن می‌دانست، چراکه به‌گفتهٔ او شواهدْ کافی نیستند و معجزه‌ای هم اتفاق نمی‌افتد. پس او بر سر بود و نبود خدا شرط می‌بندد. بودنش به‌معنای فکرکردن به سعادت است و نبودنش به‌معنای هیچ‌وپوچ‌شدن زندگی. اگر شرط ببندیم که خدا هست و نباشد، چیز چندانی از دست نداده‌ایم و اگر باشد، سعادت ابدی به‌دست آورده‌ایم. پس برای این شرط‌بندی باید ایمان داشت. شرط‌بندیِ ویدال بر سر مارکسیست‌بودن و کمونیست‌ماندن است. وقتی ژان‌لوییِ کاتولیک از او می‌پرسد که هنوز مارکسیست است یا نه، می‌گوید با وجود اینکه بیشترِ شواهد حاکی از بی‌معناییِ تاریخ است ترجیح می‌دهد شرط ببندد که تاریخ معنا دارد. چراکه هر مبارز انقلابی در مقطعی از زندگی‌اش باید تقدیرگرا باشد. باید یکجا بعد از اینکه شانس می‌آورَد، اصرار داشته باشد که تقدیر هُل‌اش داده تا به این شانس برسد و همه‌چیز آماده و صحنه‌چینی شده تا این شانس به‌صورت انتخاب او درآید. بر این اساس شرط‌بندی پاسکال زمینه‌ساز بحث‌های یک مارکسیست بی‌دین و یک دیندار سنتی می‌شود و طبعاً مفهوم شانس عنصر پیونددهندهٔ این بحث‌هاست که در کل سینمای اریک رومر حضور دارد و ترجمهٔ الاهیاتی آن فیض است.»