کتاب کین‌توزی

کین‌توزی قسمی احساس لاعلاج و دائمی نفرت و تحقیر است که در برخی افراد و گروه‌ها روی می‌دهد. کین‌توزی ریشه در ناتوانی‌ها یا ضعف‌هایی به همان‌پایه لاعلاج دارد که افراد یا گروه‌های مزبور خلاصی از آنها ندارند. این ناتوانی‌ها نگرش‌های عاطفی فردی یا جمعی پدید می‌آورند که در همه حال منفی‌اند. ممکن است در کلّ یک فرهنگ، یک عصر، و سرتاپای یک نظام اخلاقی رخنه کنند. احساس کین‌توزی به داوری‌های اخلاقی نادرستی دربارۀ دیگر کسانی که از این احساس بری‌اند می‌انجامد.

دو راهِ اساسا متفاوت وجود دارد تا اقویا در برابر ضعفا افتادگی نشان دهند، اغنیا از فقرا دست گیرند، و زندگی کامل‌تر یاری‌رسان زندگی «ناقص‌تر» باشد. برانگیزانندۀ این کنش می‌تواند نوعی احساسِ نیرومندِ اطمینان قلبی، توان روحی، و وارستگی درونی باشد، یا احساس غنای خلل‌ناپذیرِ حیات و هستی فرد. این‌ها همه می‌تواند در قالب این آگاهی صریح وحدت یابد که آدمی آنقدر غنی است که می‌تواند وجود و دار و ندار خویش را با دیگران شریک شود. عشق، ازخودگذشتگی، کمک‌کردن، تنزل به مقام فرومایگان و ضعیفان، در این‌جا از فَیضان خودجوش نیرو، به‌همراه بهجت و آرامش ژرف درونی نشئت می‌گیرند. در قیاس با این آمادگی طبیعی برای عشق و ایثار، «خودپرستی‌»، توجه به خویشتن و منافع خویش، و حتی غریزۀ «صیانت از نفس» جملگی نشانه‌های نوعی زندگی بسته و بی‌بنیه‌اند. زندگی اساسا یعنی انبساط، تحول، بالندگی و کمال، و نه، بنا به آموزه‌ای خطا، «صیانت از نفس». تحول، انبساط، و بالندگی نمودهای فرعی نیروهای صیانت‌گر محض نیستند و نمی‌توان آن‌ها را تا حد صیانت از نفس«جانداران سازگارتر» پایین آورد. شک نداریم که خود زندگی را می‌توان فدای ارزش‌های والاتر از زندگی کرد، اما این بدان معنا نیست که هرگونه ایثاری با زندگی و بالندگی آن ضدیت دارد

فریدریش نیچه در دورانی می‌زیست که دقیقاً همین صورت‌بندی‌ها و محصولات افراطی «بشردوستی مدرن» رفته‌رفته توجه و تحسین همگان را برمی‌انگیخت. این امر مبارزۀ او را علیه کل این جنبش تبیین می‌کند. به همین دلیل به عقیدۀ ما او در تفسیر این ایده محق است، و به‌ویژه در تفسیر روندی که در طی آن این ایده __ اما نه ایدۀ مسیحی عشق __ به منزلۀ انباشت تاریخی کین‌توزی، که از خلال سنت رشد می‌کند، در جنبش اجتماعی مدرن بسط یافت. او به‌حق در این ایده علامت و تجلّی زندگی روبه‌زوال را می‌بیند. جنبش بشردوستانه در ذات خود نمودی است از کین‌توزی.

شلر مثال بسیار گویایی برای احساس رقابت ناشی از کین‌توزی‌ِ مبتنی بر ناتوانی روانی افراد می‌آورد: سنخ شخصیتی شایعی که او «موفقیت‌جو» می‌نامد. موفقیت‌جو شخصی است که بی‌وقفه جان می‌کند تا پله‌های ترقی و موفقیت را بپیماید و در این راه، همگنانش را به هر قیمتی پشت سر بگذارد. این سنخ شخصیتی به سنخ آدم‌های «زیاده موفّق» امروزی نزدیک می‌شود. او نمی‌تواند عشق بورزد، ببخشد و ببخشاید، ایثار کند، شکست‌هایش را با شجاعت بپذیرد، دوست پیدا کند و با خویشتن خویش