کتاب نویز

کتاب نویز یا آشفتگی؛ خدشه‌ای بر قضاوت انسان نوشتهٔ دنیل کانمن و الیویه سیبونی و کاس آر. سانستین و ترجمهٔ گیتی قاسم زاده و عابده میرزایی و ویراستهٔ زینب صادقی نژاد و مهدیه جمشیدی است و هورمزد آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب نویز

کتاب نویز دربارهٔ خطاهای انسانی است. «آشفتگی» (پراکندگی‌هایی غیرنظام‌مند) و «سوگرایی» (انحراف‌هایی نظام‌مند) شالوده‌هایی متفاوت از اشتباهات انسانی هستند و نوع خطاهای ماست که نمایانگر این تفاوت‌هاست.

خطاها ممکن است در قضاوت‌های انسانی به وقوع بپیوندد، به‌خصوص درمورد تصمیم‌های متنوعی که افراد از سوی سازمان‌های خود می‌گیرند. بعضی تصمیمات که دچار سوگرایی هستند، تصمیماتی هستند که به‌صورتی نظام‌مند به منطقه‌ای خارج از هدف می‌نشینند. قضاوت‌های دیگری هم هستند که دچار آشفتگی هستند؛ زیرا نتایج تصمیم‌گیری افرادی که قاعدتاً باید دربارهٔ یک مسئله هم‌رأی باشند، بر نقاط متفاوتی از صفحهٔ هدف می‌نشیند. متأسفانه بسیاری از سازمان‌ها تحت‌تأثیر هر دو نوع خطا، یعنی آشفتگی و سوگیری، در تصمیم‌گیری‌ها هستند.

 بسیاری از نتیجه‌گیری‌هایمان ناشی از قضاوت دربارهٔ مواردی است که یا جواب درست و مشخصی ندارند و یا جواب آن‌ها قابل دستیابی نیست. وقتی تشخیص پزشکان درمورد یک بیمار با هم فرق می‌کند، ما بدون داشتن اطلاعاتی دربارهٔ آنچه باعث رنج بیمار شده می‌توانیم دربارهٔ نبود چنین توافق‌هایی در تشخیص، تحقیق کنیم. وقتی مدیران اجرایی تولید فیلم حدس‌هایی دربارهٔ اکران یک فیلم در بازار نمایش می‌زنند، ما می‌توانیم بدون داشتن هیچ اطلاعاتی درمورد هزینهٔ تولید فیلم و یا اینکه اصلاً فیلم تولید شده یا نه، دربارهٔ تفاوت نظرات آن‌ها تحقیق کنیم. برای بررسی پراکندگی آرا دربارهٔ یک موضوع لازم نیست که جواب درست آن را بدانیم. برای محاسبه‌کردن آشفتگی، تنها کاری که باید بکنیم این است که به پشت صفحهٔ هدف نگاه کنیم.

برای شناخت خطا در قضاوت، لازم است «سوگرایی» و «آشفتگی» را بشناسیم. گاهی، «آشفتگی» اساسی‌ترین مشکل است. اما موضوع این است که در افکار عمومی و در سازمان‌ها، هنگامی که به خطاهای انسانی می‌پردازند، «آشفتگی» چیزی است که به‌ندرت تشخیص داده می‌شود. در این مورد، «سوگرایی» ستارهٔ نمایش و «آشفتگی» غالباً بازیگر گمنام پشت‌صحنه است.

عنوان سوگیری هزاران بار در تحقیقات علمی مختلف مورد بحث قرار گرفته و دربارهٔ آن ده‌ها کتاب معروف نگاشته شده که به‌جز معدودی از آن‌ها، در بقیه اصلاً اشاره‌ای به موضوع «آشفتگی» نشده است. کتاب نویز تلاشی است برای جلب‌کردن توجه‌ها به این مورد.

این کتاب در شش بخش ارائه می‌شود که از این قرارند:

بخش اول: به دنبال آشفتگی

بخش دوم: ذهن شما یک ابزار محاسبه است

بخش سوم: آشفتگی در قضاوت‌های مبتنی بر پیش‌بینی

بخش چهارم: آشفتگی چگونه روی می‌دهد؟

بخش پنجم: بهبود قضاوت

بخش ششم: آشفتگی مطلوب

خواندن کتاب نویز را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

اگر می‌خواهید با خطاهای سوگیری و آشفتگی خودتان آشنا شوید این کتاب را حتما بخوانید.

بخشی از کتاب نویز

«در زندگی روزمره و همین‌طور در علوم، محاسبه به‌معنای استفاده از یک ابزار برای تعیین کمیت یک شیء و یا معلول روی یک مقیاس است. ما با استفاده از نوار متر، طول قالی را با اینچ اندازه می‌گیریم، یا میزان دمای هوا را توسط واحدهای دمایی فارنهایت و درجهٔ سلیسوس و با استفاده از دماسنج درمی‌یابیم. عمل قضاوت هم چیزی شبیه به این موارد است. هنگامی که یک قاضی برای یک جرم دورهٔ حبس مناسبی در نظر می‌گیرد، درواقع کمیتی را روی یک مقیاس تعیین می‌کند. همین کار را محاسب بیمه،‌ وقتی ارزشی دلاری را برای بیمهٔ یک ریسک تعیین می‌کند و یا یک دکتر وقتی بیماری‌ای را تشخیص می‌دهد، انجام می‌دهد. مقیاس لزوماً نباید براساس ارقام باشد: «جرم قطعی و غیرقابل تردید»، «سرطان پوست پیشرفته» و «جراحی لازم است» هم جزو قضاوت‌ها هستند.

به این ترتیب، قضاوت را می‌توان نوعی محاسبه تعریف کرد که ذهن انسان، وسیلهٔ مورد استفاده در آن است. مطلب ناگفته دربارهٔ مفهوم محاسبه، هدف آن یعنی صحت محاسبه است؛ نزدیکی به واقعیت و کم‌کردن خطا. هدف قضاوت تحت‌تأثیر قرار دادن نیست، موضع‌گیری نیست، اقناع نیست. مهم است که در نظر داشته باشیم مفهومی از قضاوت که ما در اینجا استفاده می‌کنیم، از منابع روان‌شناسی تکنیکی گرفته شده و چنین مفهومی، معنایی بسیار محدودتر از آن چیزی دارد که ما در زندگی روزانهٔ خود از آن استفاده می‌کنیم. «قضاوت» هم‌معنایی برای «تفکر» نیست و «قضاوت درست کردن» نیز هم‌معنایی برای «قضاوت خوب کردن» نیست.

مطابق با تعاریف ما، قضاوت نتیجه‌گیری‌ای است که می‌تواند در یک واژه یا عبارت خلاصه شود. اگر یک تحلیلگر امنیتی، گزارش مفصلی از این موضوع بنویسد که رژیمی بی‌ثبات است، قضاوتی که می‌کند صرفاً همان نتیجه‌گیری وی است. قضاوت مانند محاسبه به هر دو عامل فعالیت ذهنی و نتیجهٔ حاصل از این فعالیت استناد می‌کند و ما گاهی از «قاضی» به‌عنوان واژه‌ای تکنیکی برای توصیف کارشناسانی استفاده می‌کنیم که قضاوت می‌کنند، حتی وقتی که هیچ ارتباطی با سیستم قضایی ندارند.

هرچند هدف، صحت در قضاوت است، اما این هدف حتی در محاسبه‌های علمی هم هیچ‌گاه به‌طور کامل تحقق پیدا نمی‌کند و در قضاوت که بسیار کمتر از آن. در قضاوت همیشه خطاهایی وجود دارد که بخشی از آن به دلیل «سوگیری» است و بخشی به دلیل «آشفتگی».

برای اینکه دریابیم «سوگیری» و «آشفتگی» چگونه باعث خطا می‌شوند، از شما می‌خواهیم بازی‌ای را انجام دهید که کمتر از یک دقیقه وقت‌تان را می‌گیرد. اگر موبایلی دارید که کرنومتر دارد، احتمالاً دارای نمایش رکورد هم هست که شما را قادر می‌سازد بدون ازکارانداختن کرنومتر، یا حتی بدون نگاه‌کردن به صفحهٔ نمایشگر، وقفه‌های زمانی پشت‌سرهم را اندازه بگیرید. حالا هدفی که برای خودتان در نظر می‌گیرید این است که پنج وقفهٔ دقیقاً ده‌ثانیه‌ای را پشت‌سرهم، بدون نگاه‌کردن به موبایل، ثبت کنید. پیش از انجام آزمایش شاید مایل باشید وقفهٔ ده‌ثانیه‌ای را چند بار امتحان کرده و ببینید چه اندازه است. باشد، اشکالی ندارد، شروع کنید.»