کتاب حقوق و آزادی های زنان در فنلاند

کتاب حقوق و آزادی های زنان در فنلاند نوشتهٔ منیرالسادات مرتضوی است. انتشارات قلم این کتاب را در سال ۱۳۸۵ منتشر کرده است؛ پژوهشی در باب وضعیت زنان در یکی از شادترین کشورهای جهان.

درباره کتاب حقوق و آزادی های زنان در فنلاند

یکی از شادترین کشورهای جهان چگونه اداره می‌شود؟ زنان فنلاندی چگونه برای نخستین‌بار به حق رأی دست یافتند؟ این زنان چه زمانی و چگونه از حقوق و آزادی‌های مدنی خود برخوردار شدند؟ کتاب حقوق و آزادی های زنان در فنلاند در باب حقوق زن در این کشور، قوانین آن، وضع سیاسی و اجتماعی و مسائل اخلاقی این کشور سخن گفته است. فنلاند در شمال اروپا قرار دارد و یکی از کشورهای حوزهٔ اسکاندیناوی به شمار می‌رود که از شمال با نروژ، از شرق با روسیه و از غرب با سوئد مرز زمینی دارد. کتاب حاضر در بخش نخست با نگاهی گذرا به فنلاند در زمینه‌های تاریخی، جغرافیایی، زبان، دین، ساختار حکومتی، وضعیت اقتصادی، فرهنگی و آموزش و جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی آغاز شده است. نویسنده در بخش دوم با عنوان «وضعیت و جایگاه زنان در فنلاند» در شش فصل، وضعیت زنان را از نظر اشتغال، حقوق، اقتصاد، سیاست، فرهنگ، آموزش و خانواده بررسی کرده است. منیرالسادات مرتضوی در این بخش و به‌ویژه در فصل چهارم که به «زنان و سیاست» اختصاص یافته، در باب چگونگی دستیابی زنان فنلاند به حقوق و آزادی‌های خویش و فرایندی که در این مسیر پیمودند، سخن گفته است. بخش سوم به «سازمان‌های زنان فنلاند» اختصاص یافته است. در این بخش موقعیت زنان فنلاند در چارچوب سازمان‌های ملی و بین‌المللی در دو فصل جداگانه تبیین شده است. در بخش چهارم با عنوان «ارزیابی پویش زنان در فنلاند» وضعیت و جایگاه زنان در فنلاند بر پایهٔ برابری، آموزش، فرهنگ، خانواده و تشکیلات زنان تحلیل و ارزیابی شده است. در پایان، فهرست منابع به فارسی و انگلیسی آمده است.

منیر السادات مرتضوی معتقد است که آشنایی با جایگاه حقوق و آزادی‌های زنان در فنلاند به‌عنوان یک تجربهٔ انسانی و مدنی همراه با دستاوردهای مثبت، می‌تواند برای جوامع مختلف از جمله جنبش زنان ایران تأمل‌برانگیز و درس‌آموز باشد. او این تجربه را در کتاب «حقوق و آزادی‌های زنان در فنلاند» در اختیار زنان ایران قرار داده است. زنان فنلاند نخستین زنان اروپایی بودند که توانستند حق رأی و مشارکت در امور سیاسی کشورشان را به دست آورند. دگرگونی‌های چشمگیر و دستاوردهای بزرگ زنان در فنلاند نمونه‌ای برجسته از تکاپو و مبارزهٔ زنان در راه نیل به هدف‌های انسانی و حقوق مدنی است. تاریخ جنبش زنان فنلاند نشان داده است که آن‌ها با سه ربع قرن تلاش توانستند محرومیت‌های گذشته را رفع کنند و از حقوق و آزادی‌های مدنی برخوردار شوند.

کتاب حقوق و آزادی های زنان در فنلاند چهار بخش دارد؛ «آشنایی اجمالی با فنلاند»، «وضعیت زنان در فنلاند»، «سازمان‌های زنان در فنلاند» و «ارزیابی پویش زنان در فنلاند: از تساوی‌گرایی تا برپایی نهادهای مدنی». نویسنده برای این پژوهش از منابع دست‌اول استفاده کرده و در تماس مستقیم با جامعه و زنان این کشور بوده است. او طرح نخستین این اثر را در سال ۱۳۷۴ در شهر هلسینکی (پایتخت فنلاند) به رشتهٔ تحریر درآورد و سپس در دههٔ ۱۳۸۰ آن را بازنگری و منتشر کرد. ساختار و وضعیت فنلاند از زمان نگارش این اثر تا امروز یکسان باقی مانده؛ به بیان دیگر مطالب این کتاب نشان‌دهندهٔ وضعیت زنانِ امروزِ فنلاند نیز هست؛ اگرچه این کشور در جزئیاتْ رو به ترقی و پیشرفت بوده است.

خواندن کتاب حقوق و آزادی های زنان در فنلاند را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب حقوق و آزادی‌های زنان در فنلاند پیشنهاد می‌کنیم.

درباره منیرالسادات مرتضوی

منیرالسادات مرتضوی در سال ۱۳۳۶ در تهران به دنیا آمد. او دانش‌آموختهٔ زبان انگلیسی در مقطع لیسانس و علوم سیاسی در مقطع فوق‌لیسانس است و از دانشگاه شهید بهشتی فارغ‌التحصیل شده است. پایان‌نامهٔ او به معرفی نظریهٔ «عرصهٔ عمومی» از «یورگن هابرماس» (فیلسوف معاصر آلمانی) پرداخته و کوشیده وضعیت عرصهٔ عمومی (Public Sphere) [«حوزهٔ عمومی» یا «سپهر عمومی»] در ایران و در زمان ریاست‌جمهوری محمد خاتمی را بررسی و ارزیابی کند. تدریس، همواره یکی از مشغولیت‌های این نویسنده بوده است.

بخشی از کتاب حقوق و آزادی های زنان در فنلاند

«زنان فنلاند دارای نقش پرقدرتی در خانواده هستند. مردان از آنان به‌عنوان کلیدهای خانه نام می‌برند. آنان در تأمین مخارج خانواده سهیمند. در عمل بخش اعظم مسئولیت و نگهداری و مراقبت از فرزندان به عهدۀ آنان است. امر مراقبت و تربیت فرزندان زیر ۱۸ سال در خانواده‌های فنلاندی دارای اهمیت است. نقش وسیع مادر در خانواده، کار و فعالیت فراوان را در زمینۀ تربیت فرزندان ایجاب می‌کند. کودکان از طریق مدرسه نیز برای حضور در جامعه و تعامل اجتماعی آماده می‌شوند. آموزش در مدارس فنلاند عمدتاً اهداف و مقاصد کاربردی دارد؛ ازاین‌رو کودکان با قوانین و مقررات اجتماعی، نهادهای قانونی و پدیده‌های زندگی آشنا می‌شوند. برنامه‌های تفریحی و فرهنگی از سوی مدرسه و خانواده برای بچه ها تدارک دیده می‌شود.»

*

«همسران دیپلمات‌های فنلاند در کشورهای مختلف و نیز همسران مسئولین بخش‌های مختلف وزارت امور خارجه تشکیلاتی را تحت‌عنوان «سازمان همسران وزارت خارجه» به وجود آورده‌اند. فعالیت‌های این سازمان به‌طور عمده در ارتباط با همسران دیپلمات‌های خارجی مقیم فنلاند می‌باشد. سازمان همسران هر سال همسران دیپلمات‌های خارجی را به سفر یک‌روزه و بازدید از شهرهای فنلاند و مراکز صنعتی و تجاری مهم دعوت می‌کند. همه‌ساله در سالگرد استقلال فنلاند، نمایندگان تشکیلات و سازمان‌های زنان به‌همراه سفرا و کارداران و کارمندان زن سفارتخانه‌ها و همسران دیپلمات‌ها جهت دیدار با همسر وزیر امور خارجه دعوت می‌شوند.»

*

«"قهوه‌خانۀ کتاب" محلی است که اختصاص به زنان دارد و آنان می‌توانند در آن محل مجلات و کتب مختلف را مطالعه کنند یا امانت بگیرند و یا مدتی از وقت خود را با یکدیگر بگذرانند. در این محل هر ماه یک بار در باب موضوعات مختلف مانند مطالعات زنان، بحث‌هایی‌ترتیب داده می‌شود. اتاق هنر زنان در قهوه‌خانۀ کتاب سالن مجانی در اختیار زنان هنرمند جهت ایجاد نمایشگاه برای کارهای هنری آنان قرار می‌دهد. دفتر دانشگاه آزاد و اتحادیه و انجمن فرهنگی زنان، هر ساله مجلۀ صدای زنان را چاپ می‌کند.»»

فهرست مطالب کتاب حقوق و آزادی های زنان در فنلاند

پیشگفتار

بخش نخست: آشنایی اجمالی با فنلاند

وضعیت جغرافیایی و انسانی

سابقۀ تشکیل جمعیت

زبان

مذهب

وضعیت سیاسی و ساختار حکومتی

عضویت در سازمان‌ها و جوامع بین‌المللی

وضعیت اقتصادی

وضعیت فرهنگی

هنر و آموزش

بخش دوم: وضعیت زنان در فنلاند

فصل اول: زنان و اشتغال

زمینۀ تاریخی

حرفه‌های زنان

اشتغال زنان در رسانه‌های گروهی

جدایی مشاغل

فصل دوم: زنان و حقوق

۱. قوانین جهت ارتقای برابری

‌أ. لایحۀ برابری

‌ب. کنوانسیون سازمان ملل متحد در باب حقوق زنان و اصلاح قانون اساسی

۲. سازوکارهای افزایش پیشرفت زنان

‌أ. شورای برابری

‌ب. تشکیلات رسیدگی به شکایات و اجرای لایحه

‌ج. شبکۀ مشاوران برابری

‌د. هیئت‌های برابری شهری و استانی

‌ه. آموزش برای برابری

۳. اقدام در سطح بین‌المللی برای پیشرفت موقعیت زنان

‌أ. نوردیک

‌ب. شورای اروپا

‌ج. سازمان توسعه و همکاری اقتصادی

‌د. کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان

زنان در توسعه و اجرای علمی آن

زنان، توسعه و سازمان‌های غیردولتی

۴. مشکلات اجتماعی زنان، مانع برابری در جامعه

‌أ. خشونت و آزار جنسی علیه زنان و روش‌های مقابله با آن

‌ب. مصرف نوشیدنی‌های الکلی

‌ج. فحشا

‌د. مسئلۀ تبعیض در تبلیغات و آگهی‌های تجارتی

فصل سوم: زنان و اقتصاد

تجارت

مالکیت اموال توسط زنان در شهرها و روستاها

جدایی جنسیتی و حقوق و دستمزد

زنان مدیر در شرکت‌های خصوصی

فصل چهارم: زنان و سیاست

زنان در مجلس

زنان و ریاست جمهوری

زنان در دولت

زنان در ادارات دولتی

زنان در نظام قضایی

زنان در حکومت‌های محلی

زنان در ارتش

زنان در نیروهای پاسدار صلح

فصل پنجم: زنان، فرهنگ و آموزش

فرهنگ و هنر

زنان در معماری و طراحی

وضعیت زنان در شاخه‌های مختلف هنر

ورزش و تمرینات بدنی

آموزش

گرایش‌های دختران و پسران در انتخاب رشته و تعلیمات حرفه‌ای

مطالعات زنان

فصل ششم: زنان و خانواده

وضعیت و تعداد فرزندان در انواع خانواده

ازدواج و قوانین مربوط به آن

‌أ. مراسم ازدواج مذهبی

‌ب. مراسم ازدواج قانونی

نام و وضعیت اموال زوجین پس از ازدواج

طلاق و قوانین مربوط به آن

نظام حمایت از خانواده در فنلاند

حمایت از زنان باردار شاغل

مرخصی والدین

کلینیک مادر و فرزند

فوق‌العادۀ فرزندان

نگهداری روزانه از کودکان

راهنمایی کودک و مشاورۀ خانواده

اشتغال و خانواده

بخش سوم: سازمان‌های زنان در فنلاند

فصل اول: سازمان‌های ملی

۱. شورای ملی زنان

۲. سازمان مارتا

۳. فدراسیون زنان فنلاند

۴. اتحادیۀ فمینیست‌های فنلاندی

فصل دوم: سازمان‌های بین‌المللی

۱. صندوق ملل متحد برای توسعۀ زنان در فنلاند

۲. باشگاه بین‌المللی زنان

۳. سازمان همسران کارکنان وزارت امورخارجه

بخش چهارم: ارزیابی پویش زنان در فنلاند: از تساوی‌گرایی تا برپایی نهادهای مدنی

برابری

آموزش و فرهنگ

نهاد خانواده

تشکیلات زنان

کتابنامه