کتاب تراژدی های زمان ما را تنها گرگ ها کارگردانی می کنند

کتاب تراژدی های زمان ما را تنها گرگ ها کارگردانی می کنند نوشتهٔ تورج رهنما است. نشر قطره این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی حاوی ۱۰ مقالهٔ تحلیلی دربارهٔ ۱۰ نمایشنامه‌نویس نامدار اروپایی.

درباره کتاب تراژدی های زمان ما را تنها گرگ ها کارگردانی می کنند

کتاب تراژدی های زمان ما را تنها گرگ ها کارگردانی می کنند شامل ‍۱۰ مقالهٔ تحلیلی دربارهٔ ۱۰ نمایشنامه‌نویس مشهور اروپایی است. وجه مشترک همهٔ این نویسندگان زبان آلمانی است. تورج رهنما در این کتاب بیان کرده است که از شخصیت‌هایی که آثارشان را در این کتاب بررسی کرده‌، با سه تن گفت‌وگو کرده است؛ «فریدریش دورِنمات»، «ماکس فریش» و «توماس برنهارد». دورِنمات در بهار ۱۳۴۱ در تئاتر «کامِر اشپیله» در مونیخ حضور یافت و بر نحوهٔ اجرای نمایشنامه نظارت کرد. در همین دوران تورج رهنما توانست با دورِنمات گفت‌وگو کند و از عقاید او در زمینهٔ تئاتر آگاه شود. آشنایی رهنما با ماکس فریش سال‌ها بعد روی داد؛ فریش در پاییز ۱۳۵۵ برای چند روز به تهران آمده بود و قصد داشت پس از آن به مسکو سفر کند. رهنما در این فرصت با او دربارهٔ موضوعات گوناگونی گفت‌وگو کرده است. آشنایی رهنما با توماس برنهارد به سال ۱۳۵۱ برمی‌گردد. در تابستان آن سال، یکی از نمایشنامه‌های برنهارد در جشنوارهٔ شهر زالتسبورگ بر صحنه آمده بود و رهنما در همان دوران با او دیدار کرده بود. تورج رهنما در این کتاب برای آنکه تصویری دقیق‌تر از شخصیت‌های مورد بحث ارائه کند، گذشته از نمایشنامه‌های آنان، از آثار دیگرشان نیز یاد کرده‌ است. در کتاب حاضر افزون بر آثار اصلی نمایشنامه‌نویسانِ مورد بحث، از بیش از ۵۰ مأخذ معتبر استفاده شده است که نام این مآخذ در پاورقی‌ها و در پایان هر بخش آمده است.

خواندن کتاب تراژدی های زمان ما را تنها گرگ ها کارگردانی می کنند را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران زندگی‌نامهٔ نمایشنامه‌نویسان اروپایی و علاقه‌مندان به ادبیات نمایشی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره تورج رهنما

تورج رهنما متولد ۱۳۱۶ در اهواز، مترجم، شاعر و پژوهشگر زبان و ادبیات آلمانی است. رهنما تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در ایران گذراند و برای ادامهٔ تحصیل به آلمان رفت و در دانشگاه مونیخ در رشتهٔ پزشکی ثبت‌نام کرد. در حدود دو ماه به آموختن زبان آلمانی در انیستیتو گوته پرداخت. او چهار سال در رشتهٔ پزشکی تحصیل کرد، ولی با موافقت دانشگاه و سفارت آلمان رشتهٔ تحصیلی خو را تغییر داد. بعد در رشتهٔ ادبیات آلمانی و روان‌شناسی ادامه تحصیل داد. او از دولت اتریش برای ادامهٔ تحصیل بورسیه گرفت و در دانشگاه زالتسبورگ تا مقطع دکتری ادامه تحصیل داد و رسالهٔ دکتری خود را با عنوان «بازتاب نظریه‌های روانکاوی درادبیات معاصر آلمان» نگاشت. «ادبیات امروز آلمان»، «تراژدی‌های زمان ما را تنها گرگ ها کارگردانی می‌کنند»، «پرده بگردان بانو!»، «نویسندگی حرفه نیست، نفرین است»، «کلاغ‌ها شلیته پوشیده‌اند»، «کارناوال در شهر بزرگ»، «زیر سقف‌های کاغذی» و «خاطرات بندباز پیر» از جمله آثار این نویسنده هستند.

بخشی از کتاب تراژدی های زمان ما را تنها گرگ ها کارگردانی می کنند

«همان‌گونه که پیش از این اشاره شد، ماجرای نمایش‌نامهٔ آزمایش مقدس در امریکای جنوبی روی می‌دهد و زمان آن نیمهٔ دوم قرن هجدهم است. در صحنهٔ نخست این نمایش ما با کشیشی روبه‌رو می‌شویم که در انتظار بازرسی از سوی واتیکان در رم است. بازرس باید بررسی کند که آیا تهمت‌هایی که به ساکنان یسوعی در پاراگوئه زده می‌شود واقعیت دارد یا نه. اما دلیل این تهمت‌ها چیست؟ دلیل اصلی این تهمت‌ها نفرتی است که شماری از کشیشان، مالکان و بازرگانان اسپانیایی از یسوعیان دارند و توفیق آنان را در امور اقتصادی برنمی‌تابند، به‌ویژه این‌که مدتی است ساکنان سرخ‌پوست به آنان پیوسته‌اند و از آنان پشتیبانی می‌کنند. بازرس وارد می‌شود، کشیش را صمیمانه در آغوش می‌گیرد و سپس فرمان زندانی شدن یسوعیان را صادر می‌کند. اما دلیلی که بازرس برای اقدام خود ارائه می‌کند چیست؟ ـ سرپیچی از اوامر پادشاه اسپانیا، اجحاف به مردم بومی و پنهان کردن نقره‌هایی که از معادن منطقه به دست آمده است. گذشته از آن، اسقف بوئنوس آیریس هم ادعا می‌کند که اعتقاد یسوعیان به مسیحیت کاهش یافته و آنان سوداگر و دنیاپرست شده‌اند، تهمت‌هایی که واقعیت ندارد. اما بازرس، که اکنون تحقیقاتش را به پایان رسانده است، نتیجهٔ آن را چنین اعلام می‌کند: «تهمت‌هایی که به شما زده شده به‌کلی بی‌پایه است.» او پس از اعلام این نتیجه نوشته‌ای را از جیب درمی‌آورد که نظر پادشاه اسپانیا را بازمی‌گوید. پادشاه در این نوشته همهٔ تهمت‌هایی را که به یسوعیان زده می‌شود بجا می‌داند و به آنان فرمان می‌دهد که پاراگوئه را ترک کنند: «چون حق با شماست، باید نابود شوید! می‌دانم که زمان زیادی طول خواهد کشید، اما اطمینان دارم که سرانجام تمام آن قاره به شما تعلق خواهد گرفت. بنابراین، ما دیوانه خواهیم بود اگر شما را از این سرزمین بیرون نکنیم... پس شما موظفید خانه‌هایی را که در اختیارتان گذاشته شده است ترک کنید. سرپیچی از این فرمان سبب نابودی هموطنان شما در سرتاسر اسپانیا خواهد شد.»۹۵

در این‌جا کشیش که از رفتار بازرس خشمگین است دستور می‌دهد او را بازداشت کنند. اما زمانی که ناگزیر می‌شود که برخلاف میل باطنی‌اش، فرمان پادشاه و کلیسا را دربارهٔ یسوعیان اجرا کند آنان قیام می‌کنند و به جنگ با مخالفان می‌پردازند. در این نبرد سرخ‌پوستان هم به یاری یسوعیان می‌شتابند، اما اندک‌اندک نیروی آنان کاهش می‌یابد و به‌ناچار تسلیم می‌شوند.

به‌جز نمایش‌نامهٔ یادشده، هخولدر در دهه‌های چهل و پنجاه نمایش‌نامه‌های دیگری نوشت که از آن میان می‌توان به آثاری چون فراری (۱۹۴۵)، شاکی علنی (۱۹۴۸)، دونادیو (۱۹۵۳) و پنجشنبه (۱۹۵۹) اشاره کرد، اما هیچ‌یک از آن‌ها شهرت آزمایش مقدس را نیافتند و مورد استقبال عمومی قرار نگرفتند.»