کتاب دیوان حافظ

کتاب دیوان حافظ سرودهٔ خواجه حافظ شیرازی است. انتشارات دوستان این کتاب را منتشر کرده است. این اثر براساس نسخهٔ خلخالی (۸۲۷ ق) و مقابله با نسخه بادلیان (۸۴۳ ق) و پنجاب (۸۹۴ ق) و مطابقت با هشت نسخهٔ موثق چاپی است.

درباره کتاب دیوان حافظ

خواجه حافظ شیرازی حدودا متولد ۷۲۷ هجری قمری است و احتمال می‌دهند در ۷۹۲ هجری قمری از دنیا رفته است. او مشهور به لسان الغیب، تَرجُمانُ الْاَسرار، لِسانُ‌الْعُرَفا و ناظِمُ‌الاُولیاء است. دیوان حافظ کتابی ارزشمند است که همه اشعار باقی‌مانده از حافظ را در خود دارد. بیشترِ این شعرها به زبان فارسی است، اما اشعار مُلَمَّع و یک غزل تمام عربی هم در آن وجود دارد. مهم‌ترین بخش این دیوان، غزلیات است. شعرهایی در دیگر قالب‌های شعری مانند قطعه، قصیده، مثنوی و رباعی هم در این دیوان هست. دیوان حافظ را، به احتمال زیاد، اولین بار بعد از مرگ او، محمد گلندام گردآوری کرده‌است. اما بعضی از گزارش‌های تأییدنشده حاکی از آن است که حافظ دیوان خود را در ۷۷۰ ه‍جری قمری، یعنی بیش از ۲۰ سال قبل از مرگش ویرایش کرده‌است اما هیچ‌چیز از این نسخه باقی نمانده است.

حافظ در طول زندگی خود با بسیاری از پادشاهان و درباریان تعامل داشت، با اهل علم و ادب و شعر هم‌نشینی می‌کرد و از احوال صوفیان و درویشان باخبر بود. اما هیچ گناهی را سنگین‌تر از مردم‌فریبی و ریاکاری نمی‌دانست و همواره به افراد متظاهر در اشعارش حمله می‌کرد، دیوان حافظ هم عرفان است هم عشق و هم بی‌ارزش‌کردن رفتار ریاکاران و مردم فریبان. سرشار است از اصطلاحات صوفیانه ذوق شاعرانه و تجلیات فلسفی و حکیمانه. حافظ در اشعارش به اوج رساننده تلاش شاعران دیگر است و توانسته است توازنی زیبا میان عرفان و عشق پیدا کند و آن را در غزل هایش به نمایش بگذارد و آن‌چنان در این کار توانا بوده که مرز معشوق آسمانی و زمینی در اشعارش مشخص نیست.

خواندن کتاب دیوان حافظ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران شعر کهن و علاقه‌مندان به اشعار حافظ شیرازی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره خواجه حافظ شیرازی

خواجه شمسُ‌الدّینْ محمّدِ بن بهاءُالدّینْ محمّدْ حافظ شیرازی که به خواجه حافظ شیرازی مشهور است، در سال ۷۲۷ هجری قمری برابر با ۱۳۲۵ میلادی به دنیا آمد. او مشهور به لِسانُ‌الْغِیْب، تَرجُمانُ الْاَسرار، لِسانُ‌الْعُرَفا و ناظِمُ‌الاُولیا و شاعر پارسی‌زبان سدهٔ هشتم هجری قمری بود. بیشتر شعرهای حافظ غزل است. او را از مهم‌ترین اثرگذاران بر شاعران فارسی‌زبان پس از خود می‌شناسند. در سده‌های هجدهم و نوزدهم میلادی اشعار او را به زبان‌های اروپایی نیز ترجمه کردند و نامش به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت. هر سال در ۲۰ مهر مراسم بزرگ‌داشت حافظ در آرامگاه او در شیراز برگزار می‌شود. در تقویم رسمی ایران ۲۰ مهر را روز بزرگداشت حافظ نامیده‌اند. حافظ در سال ۷۹۲ هجری قمری برابر با ۱۳۹۰ میلادی درگذشت.

بخشی از کتاب دیوان حافظ

«مطلب طاعت و پیمان و صلاح از منِ مست

که به پیمانه کشی شهره شدم روز الست

من همان دم که وضو ساختم از چشمه عشق

چارتکبیر زدم یک سره بر هر چه که هست

می بده تا دهمت آگهی از سِرِّ قضا

که به رویِ که شدم عاشق و از بوی که مست

کمر کوه کم است از کمر مور این جا

ناامید از در رحمت مشو ای باده پرست

به جز آن نرگس مستانه که چشمش مَرِساد

زیر این طارِم فیروزه کسی خوش ننشست

جان فدای دهنش باد که در باغ نظر

چمن آرای جهان خوشتر از این غنچه نبست

حافظ از دولت عشق تو سلیمانی شد

یعنی از وصل تواش نیست به جز باد به دست

****

برو به کارِ خود ای واعظ این چه فریادست

مرا فتاد دل از ره، تو را چه افتادست؟

میان او که خدا آفریده است از هیچ

دقیقه‌ایست که هیچ آفریده نگشادست

به کام تا نرساند مرا لبش چون نای

نصیحتِ همه عالم به گوش من بادست

گدای کوی تو از هشت خُلد مستغنیست

اسیرِ عشقِ تو از هر دو عالم آزادست

اگر چه مستی عشقم خراب کرد ولی

اساسِ هستیِ من زان خراب آبادست

دلا منال ز بیداد و جور یار که یار

تو را نصیب همین کرد و این از آن دادست

برو فِسانه مخوان و فسون مدم حافظ

کز این فسانه و افسون مرا بسی یادست»