کتاب کالبدشکافی ترور

کتاب کالبدشکافی ترور؛ تاریخ هراس آفرینی نوشتهٔ اندور سینکلر و ترجمهٔ خسرو صبری است و نشر نو آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب کالبدشکافی ترور

واژهٔ ترور از ریشه terrere لاتین و ters هندواروپایی به معنای ترساندن و به لرزه انداختن گرفته شده است و ظاهراً باید با ترس فارسی هم‌ریشه باشد.

با توجه به عناصر اصلی ترور، یعنی قتل و شکنجه و ارعاب، با تسامح می‌توان گفت که ترور همزاد بشریت است و با فرزندان بلافصل آدم و حوا یعنی هابیل و قابیل آغاز شده. اما تروریسم پدیده‌ای مدرن و مبتنی بر سازمان و تشکیلات است که قدمت آن به دو سه سده اخیر می‌رسد.

از آنجا که تروریسم درطی تاریخِ نسبتاً کوتاهش، هم از لحاظ نحوه عمل و هم از لحاظ انگیزه اشکال متنوعی داشته است، صاحب‌نظران سیاسی هنوز به تعریف جامع و مانعی از آن نرسیده‌اند و هیچ‌کدام از تعاریف ارائه‌شده از آن نمی‌تواند این پدیده را به‌طور کامل و قانع‌کننده توضیح دهد.

هدف نویسنده از نگارش کتاب کالبدشکافی ترور نیز بررسی پدیدهٔ مدرن تروریسم نبوده (هرچند در فصل‌های پایانی به آن نیز پرداخته)، بلکه بررسی ترور و ارعاب توسط نوع بشر در کل تاریخ بوده است. برای انجام این مهم، بررسی ترور را از اساطیر یونان آغاز می‌کند و درطی ۴۲ فصل و با رعایت تقدم و تأخر تاریخی ادامه می‌دهد.

این کتاب با توجه به گستره تاریخی مورد بررسی‌اش کتابی موجز است، لاجرم بسیاری از حوادث تاریخی خونبار، از جمله حمله مغول و تیمور و جنگ‌های منطقه‌ای را از قلم انداخته است.

از آنجا که انگیزهٔ نگارش این کتاب حمله به برج‌های مرکز تجارت جهانی بوده و نویسنده بلافاصله پس از این رویداد آغاز به تدوین کتاب کرده است، حوادث مورد مطالعه نویسنده از سال ۲۰۰۲ پیشتر نمی‌روند. بنابراین، نویسنده به داعش نمی‌پردازد. البته نویسنده در مؤخره کتاب با توجه به‌وجود عوامل زمینه‌سازی همچون شکاف فزاینده بین فقیر و غنی و وجود تعصبات گوناگون مذهبی و قومی، پیش‌بینی می‌کند که پدیده ترور در آیندهٔ نزدیک پایان نخواهد یافت. مصداق این پیش‌بینی را باید در ظهور داعش، جنگ باطل سوریه، نسل‌کشی مسلمانان روهینگیا در میانمار از طرفی و گرایش بخشی از مردم غرب به راستگرایی و نژادپرستی و خشونت‌های پراکنده‌ای یافت که درطی این دو دهه شاهد آن بوده‌ایم.

نویسنده در این کتاب کوشیده‌ تاریخ مختصر ترور را در طرح کند. همچنین بررسی اجمالی تاریخ انجمن‌های سرّی‌ای را که در پی افزایش نفوذ خود دست به اعمال تروریستی زده‌اند به آن افزوده‌ است. انجمن‌های سرّی‌ای همچون شهسواران معبد، حشاشین، تاگی‌ها، مافیا و کوکلاکس کلان. با وجود اینکه این گروه‌ها کمتر از آنارشیست‌ها و بلشویک‌ها شناخته شده‌اند، در این زمینه روشنگرتر بوده‌اند. همچنین در این کتاب هم از تاریخ ترور در غرب هم در شرق اطلاعاتی می‌یابید.

خواندن کتاب کالبدشکافی ترور را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌های جامعه‌شناسی، فلسفه، مردم‌شناسی، علو‌م‌سیاسی و تاریخ جهان پیشنهاد می‌کنیم.

درباره اندرو سینکلر

اندرو سینکلر، متولد ۱۹۳۵ در آکسفورد انگلستان و دارای درجه دکترا در زمینه تاریخ امریکا از دانشگاه کیمبریج است. او رمان‌نویس، مورخ و کارگردان سینما نیز هست و از همین‌رو پیشینه ادبی‌هنری‌اش در سبک نگارش این کتاب و نگاهش به رویدادهای تاریخی تأثیر گذاشته است.

سینکلر نویسنده پُرکاری است، رمان‌های بسیاری نگاشته و پژوهش‌های تاریخی متعددی را به سرانجام رسانده است؛ از دیگر کتاب‌های او می‌توان شمشیر و جام مقدس، تاریخ موجز ایالات متحد امریکا و چه‌گوارا را نام برد.

بخشی از کتاب کالبدشکافی ترور

«مارکوپولو در مسیرش به چین، از شمالِ ایران نزدیک دریای خزر عبور کرد و با خود افسانه آموزش بهترین کادر از قاتلان سیاسی را به اروپا آورد. او نوشت که بین دو کوه، دره‌ای وجود دارد که از نظر دفاعی مستحکم است و در آن شیخ یا پیر کوهستان‌ها بوستان زیبایی احداث کرده و در آن همه میوه‌های دنیا کشت می‌شوند. آن بوستان با جویبارهایی از شراب، شیر و عسل آبیاری می‌شد. همچون بهشتِ محمد [ص] که این بوستان از روی آن تقلید شده بود، در آن قصرهای زرینْ حوریان، رقصندگان، نوازندگان و خوانندگانی بودند. این باغ را صرفاً کسانی می‌توانستند ببینند که به حشاشین گرویده بودند.

به مردان جوانی که در بارگاه شیخ آموزش نبرد دیده بودند، گیاهان دارویی [مخدر] می‌دادند و آنان را به این بوستان مخفی می‌بردند و با لذات زندگی آشنا می‌کردند. این مردان، در آنجا برای چند روز در ناز و نعمت زندگی می‌کردند و متقاعد می‌شدند که رهبرشان آنان را به بهشت برده است. هنگامی که بی‌خبر به آنان گیاهان دارویی داده می‌شد و به بارگاه شیخ بازگردانده می‌شدند، مشتاق بودند که در قبال به خطر انداختن جانشان برای او به بهشت بازگردانده شوند. مارکوپولو می‌افزاید «آنان رهسپار می‌شدند و هرآنچه را به آنان امر شده بود اجرا می‌کردند. بدین‌ترتیب بود که هرگاه شیخ کوهستان‌ها خواهان مرگ کسی می‌شد، هیچ‌کس جان سالم به‌در نمی‌برد.» رهبر حشاشین، حسن صباح، شاعر و دانشمندی بود که در سده سیزدهم میلادی فرقه شیعه اسماعیلی حشاشین را بنیان نهاد. او برای زهرچشم گرفتن از سایر جنگ‌سالاران به مریدان خود دستور می‌داد که به فرمان وی خود را خنجر بزنند یا به‌قصد مرگ از دیوارهای قلعه به پایین بپرند. آنان همیشه فرمانبردار بودند. فداکردن بی‌درنگ خود، همه مخالفان را می‌هراساند.

همان‌گونه که پیروان تروریسم مدرنِ اسلامی می‌گویند، به همه قاتلان متعصب همین پاداش‌های الهی وعده داده می‌شود. فروپاشی مرکز تجارت جهانی، بلیت عزیمت به بهشت بود. فدا کردن خود، رسیدن به رستگاری است. به همین‌سان، سالیان سال پیش، حسن [صباح] در قلعه و بوستان‌هایش در الموت به مردان جوان القا می‌کرد که به بهای از دست دادن جان خود رهسپار کشتن دشمنانشان شوند. از این جوخه‌های انتحاری واژه «فداییان» به‌دست آمد که هنوز هم چریک‌های فلسطینی آن را به‌کار می‌برند.

حشاشینِ بدعت‌گذار دریافتند که فرقه نظامی شهسواران معبد، متحدان مشتاق در نابودسازی رهبران سنی شام و دیگر دولت‌های اسلامی و نیز گروندگان به برخی اسرار سازمانی آنها هستند. چندصد شهسوار معبد به‌عنوان ارتش دائمی پادشاهی اورشلیم، از ارض مقدس و زنجیره ناپیوسته‌ای از قلعه‌های فتح‌شده در سراسر فلسطین دفاع می‌کردند. هرگونه ائتلافی بین رهبران مسلمان علیه آنان به‌مثابه پایان کارشان بود. بدین‌ترتیب، آنها به‌ویژه از فرقه برانداز حشاشین تأثیر می‌پذیرفتند که در دژهای کوهستانی خود ایمن بودند. دیپلماسی و بی‌رحمی، ابزاری بود که شمارِ اندک نیروی انسانی‌شان را جبران می‌کرد. تفاوت عقیده هرچه بود، دشمنِ دشمن، دوست محسوب می‌شد.»