کتاب نظریه معرفت در فلسفه کانت

کتاب نظریه معرفت در فلسفه کانت نوشتهٔ یوستوس هارتناک و ترجمهٔ غلامعلی حدادعادل است و انتشارات شرکت کتاب هرمس آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب نظریه معرفت در فلسفه کانت

در کتاب نظریه معرفت در فلسفه کانت نظریهٔ شناخت در فلسفهٔ ایمانوئل کانت ذیل یک مقدمه، سه فصل و یک نتیجه‌گیری، بررسی و ارزیابی می‌شود.

حسیات استعلایی، تحلیل استعلایی و جدل استعلایی عناوین فصل‌های کتاب را تشکیل می‌دهند. کانت برای ارتباط با عالم خارج و عالم واقع و نیل به معرفت، دریچهٔ دیگری جز تجربهٔ حسی نمی‌شناسد و راهی دیگر نمی‌داند، اما در عین حال معتقد است که در معرفت ما عناصر و مفاهیمی وجود دارد که نمی‌توان آن‌ها را یکسره از این راه شناخت. وی در فلسفهٔ خود دو ساحت حساسیت (زمان، مکان) و فاهمه وحدت، کثرت، جوهر، علیت، وجود، وجوب و... را عناصر پیشین ذهنی می‌داند. کانت دریافت که تجربه مستلزم و متضمن استفاده از مفاهیم است.

خواندن کتاب نظریه معرفت در فلسفه کانت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران و دانشجویان رشتهٔ فلسفه پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب نظریه معرفت در فلسفه کانت

«کانت یکی از بزرگترین فیلسوفانی است که در عالم انسانی به ظهور رسیده است. منزلت او در تاریخ فلسفه جدید، نظیر منزلت افلاطون و ارسطو در فلسفه یونان است، و همان طور که تحقیق در فلسفه یونان ضرورتا می‌باید حول محور تحقیق در آثار افلاطون و ارسطو صورت گیرد، تحقیق در تاریخ فلسفه جدید نیز می‌باید حول محور تحقیق در فلسفه کانت صورت پذیرد. پژوهش در باب فلسفه لایب‌نیتس یا هیوم وقتی در جایگاه درست خود قرار می‌گیرد که با تحقیق در باب فلسفه کانت همراه باشد. آنان که با فلسفه‌های دوره بعد از کانت آشنا هستند نیک می‌دانند که فهم فلسفه کانت تا چه اندازه برای فهم بخش اعظم این فلسفه‌ها مهم و مؤثر است.

اهمیت فلسفه کانت در درجه اول به سبب نظریه معرفت اوست؛ همان نظریه‌ای که وی آن را در کتاب مفصل خود، نقد عقل محض مطرح ساخته است. این کتاب، که طبع اول آن در سال ۱۷۸۱ پا به وجود گذاشت و طبع دوم آن (به قول خود کانت «با اصلاحاتی جسته و گریخته») در ۱۷۸۷ انتشار یافت، نه فقط کتابی حجیم و گران‌سنگ که کتابی بغایت دشوار است. این دشواری فقط ناشی از این نیست که افکاری که در آن کتاب بیان شده پیچیده و دشوار است بلکه علاوه بر آن ناشی از این واقعیت است که کانت پس از دوازده سال تفکر عمیق در باب مسائل، می‌خواست تا با اشتیاق، آن افکار را بسرعت ابراز کند و این نکته‌ای است که نباید از اهمیت آن غافل بمانیم. خود او گفته است که کتابش را که صفحات آن در طبع اول بالغ بر هشتصد و پنجاه و شش صفحه می‌شود، تنها در مدت چهار تا پنج ماه تحریر کرده است. بنابراین، نباید از اینکه مطالعه این کتاب ــ که این همه در تاریخ فلسفه اهمیت دارد ــ مایه حیرت و سرگردانی و موجب شرحهای گوناگون شده است، تعجب کرد.

ایمانوئل کانت در ۱۷۲۴ در شهر کونیکسبرک به دنیا آمد. پدرش سرّاج بود. وی دوران دانشجویی خود را در کونیکسبرک طی کرد و در همین کونیکسبرک بود که به تدریس پرداخت و به مقام استادی رسید و سرانجام در ۱۸۰۴ در کونیکسبرک جهان را بدرود گفت. هنگامی که کتاب گرانقدر او درباره نظریه معرفت به چاپ رسید، پنجاه و هفت سال داشت. این کتاب حاصل سیری تکاملی و طولانی در اندیشه فلسفی بود. می‌گوییم سیری تکاملی، از آن جهت که کانت طی سالیان متمادی در باب مسائل نقد عقل محض اندیشه کرده بود و معتقد شده بود به راه‌حلی رسیده است که با آنچه در نوشته‌های قبلی خود او آمده مطابقت ندارد. افکار کانت در نقد عقل محض مشخص‌کننده قطعی موضع کانت است. او در سالهای بعد نیز نه از این افکار دست کشید و نه در آنها تجدید نظر کرد، بلکه آنها را پایه و اساس تمامی فلسفه بعدی خود قرار داد.

کانت در نقد عقل محض، از جمله، سعی کرده است تا هم معتبر بودن معرفت و شناخت را اثبات کند و هم ناممکن بودن مابعدالطبیعه را. او در اثبات معتبر بودن معرفت، از آغاز، به دیوید هیوم نظر دارد که مذهب اصالت تجربه او بنا به ضرورت منطقی به شکاکیت منجر شده بود. نظریه معرفت کانت، که در این کتاب به شرح آن خواهیم پرداخت، من حیث المجموع کوششی است برای غلبه بر شکاکیت هیوم. در عین حال از موضعی که کانت اتخاذ می‌کند، این نتیجه لازم می‌آید که هر مابعدالطبیعه‌ای بی‌اعتبار است؛ چرا که وی هرگونه معرفتی را که با تجربه حسی قرین نباشد منتفی می‌داند.»