کتاب فرهنگ داستان نویسان ایران

کتاب فرهنگ داستان نویسان ایران از آغاز تا ۱۳۹۰ پژوهش حسن میرعابدینی است و نشر چشمه آن را منتشر کرده است. فرهنگ داستان‌نویسان ایران دربرگیرندهٔ مشخصات آثار و زندگی‌نامهٔ نویسندگان ایرانی از نخستین کوشش‌ها برای آفرینش ادبیات جدید (دههٔ ۱۲۷۰ ه. ش.) تا دههٔ ۱۳۸۰ (در این چاپ، تا ۱۳۹۰) است.

درباره کتاب فرهنگ داستان نویسان ایران

با وجود غنای سنّت قصه‌گوییِ منظوم و منثور در ادبیات کلاسیک ایران، داستان‌نویسیِ نوین، مهاجری است که بیش از صد سال از اقامتش در این سرزمین نمی‌گذرد. البته این مدّت در تاریخ ادبیات، دوران کوتاهی نیست؛ به‌خصوص که دورهٔ مورد نظر، به دلیل تغییر و تحوّلات چشم‌گیر در حوزهٔ جامعه، فرهنگ و ادبیات، از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر به حساب می‌آید.

از زمان پیدایش نخستین نمونه‌های ادبیات داستانیِ جدید ایران تا امروز نویسندگان و مؤلفان بسیاری در این زمینه طبع آزموده‌اند و آثار متعددی پدید آورده‌اند که پژوهش در آنها روشنگر نکته‌های جالبی دربارهٔ ادبیات، روان‌شناسی اجتماعی و تاریخ و فرهنگ معاصر است.

در سال‌های پس از انقلاب، در حد فاصل پایان یک دورهٔ فرهنگی و آغاز دوره‌ای دیگر، نوشته‌هایی در زمینهٔ ارزیابیِ داستان‌نویسی ایران و تعیین حدود این جنبش ادبی و رویکردها و هدف‌های آن منتشر شده است. اما هنوز زمینه‌های بسیاری برای کار و تحقیق وجود دارد.

با توجه به اینکه فرهنگنامه‌ها و کتاب‌شناسی‌های اختصاصی در هر موضوع، از کلیدهای تحقیق در آن موضوع به‌شمار می‌آیند، تهیهٔ فرهنگ‌هایی از داستان‌نویسان، نمایش‌نامه‌نویسان، شاعران، مترجمان و جستارنویسان و منتقدان، به عنوان گام‌های اولیهٔ تحقیقی جامع دربارهٔ ادبیات معاصر ایران ضروری است. تهیهٔ چنین فرهنگ‌هایی، هم حجم کار انجام‌شده را می‌نمایاند و هم تحقیق در چندوچون آثار انتشاریافته را آسان می‌کند.

در کتاب فرهنگ داستان نویسان ایران که به داستان‌نویسان ایرانی اختصاص یافته، پس از اطلاعاتی دربارهٔ زندگی نویسندگان، فهرست و مشخصات آثار داستانیِ آنها ارائه شده است. به نمایش‌نامه‌ها یا مجموعه‌مقالات یا ترجمه‌های داستان‌نویسان اشاره‌ای شده تا دامنهٔ فعالیت ادبی‌شان را نشان دهد، اما مقیّد به ضبط مشخصات کامل آنها نبوده‌ است. ناگفته نماند که نویسندگان داستان کودکان به این فرهنگ راه نیافته‌اند مگر کسانی که بر ادبیات بزرگ‌سالان تأثیر نهاده‌اند.

به نویسندگان ایرانیِ مهاجر نیز نپرداخته‌، مگر اینکه تا ۱۳۸۰ (در این چاپ، تا ۱۳۹۰) کتاب داستانی در ایران منتشر کرده باشند. زندگی‌نامه و فهرست آثار نویسندگان افغانستانی که آثار خود را به زبان فارسی در ایران منتشر کرده‌اند در این فرهنگ ثبت شده است.

خواندن کتاب فرهنگ داستان نویسان ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ ادبیات داستانی ایران پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب فرهنگ داستان نویسان ایران

«دانشور، سیمین (۱۳۰۰، شیراز ـ ۱۸ اسفند ۱۳۹۰، تهران) در خانواده‌ای فرهنگی به دنیا آمد. پدرش پزشک و مادرش نقاش و مدیر هنرستان دختران بود. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش به پایان رساند. در ۱۳۱۷ به تهران رفت و تحصیلات خود را در دانشکدهٔ ادبیات انجام داد. پیش از آنکه نخستین مجموعه‌داستانش، آتش خاموش (۱۳۲۷)، را منتشر کند، برای رادیو و نشریات مختلف مقالاتی دربارهٔ مسائل زنان و جوانان نوشت و ترجمه کرد. در ۱۳۲۸ موفق به گرفتن دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران شد. در همین سال ترجمهٔ سرباز شکلاتی از برنارد شاو را منتشر کرد. در ۱۳۲۹ با جلال آل‌احمد ازدواج کرد. سال‌های ۱۳۳۱ ـ ۱۳۳۳ را با استفاده از یک بورس تحصیلی به مطالعه در رشتهٔ زیبایی‌شناسی در دانشگاه استانفورد امریکا گذراند. پس از بازگشت به ایران، به تدریس در هنرستان پرداخت و سپس در سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۵۸ در رشتهٔ باستان‌شناسی و تاریخ هنر در دانشگاه تهران درس داد. در این سال‌ها ترجمه‌های او از آثار چخوف، آرتور شنیتسلر، ویلیام سارویان و ناتانیل هاثورن منتشر شد. چندی عضویت هیأت دبیران مجله‌های نقش و نگار، علم و زندگی و کیهان ماه را داشت و در ۱۳۴۷ به عنوان نخستین رئیس کانون نویسندگان ایران برگزیده شد. دانشور در دومین مجموعه‌داستان خود، شهری چون بهشت (۱۳۴۰)، دنیای عینی و ذهنی زنان را با موفقیت توصیف کرد. اما شهرت خود را مدیون رمان سووشون (۱۳۴۸) است. او در این رمان، زندگی خانوادگی قهرمانان خود را بر بستر زندگی اجتماعی مردم فارس در سال‌های جنگ جهانی دوم می‌گسترد. این کتاب بارها تجدید چاپ شده و ترجمهٔ انگلیسی آن به قلم محمدرضا قانون‌پرور در ۱۳۶۹ در امریکا انتشار یافته است. ترجمه‌های دیگری هم از آن به زبان‌های آلمانی (در ۱۹۹۷)، ترکی، روسی، ژاپنی، هلندی و اسپانیایی منتشر شده است. در سال‌های پس از انقلاب، مجموعه‌های به کی سلام کنم (۱۳۵۹)، از پرنده‌های مهاجر (۱۳۷۶) و انتخاب (۱۳۸۶) و دو جلد رمان زندگی‌نامه‌ای جزیرهٔ سرگردانی (۱۳۷۲) و ساربان سرگردان (۱۳۸۰) را منتشر کرد. مجموعه‌ای از دو مقالهٔ او با عنوان غروب جلال (۱۳۶۰) انتشار یافت. این کتاب به قلم فرزانه میلانی در ۱۳۶۲ به زبان انگلیسی ترجمه شد. همچنین می‌توان از صورتخانه (۱۳۶۸) که حاوی شش داستان کوتاه دانشور به ترجمهٔ مریم مافی و سوترا و داستان‌های دیگر (۱۳۷۳) که مجموعهٔ شش داستان کوتاه به ترجمهٔ حسن جوادی و امین نشاطی است، نام برد. مجموعه‌ای از ترجمه‌ها و تألیف‌های او در زمینهٔ هنر و ادبیات با نام در شناخت هنر (۱۳۷۵) منتشر شده است.»