کتاب رویای چین

کتاب رویای چین نوشتهٔ ما جی‌ین و ترجمهٔ مهدی غبرایی توسط نشر چشمه منتشر شده است. این کتاب که از مجموعهٔ «جهان نو» در نشر چشمه است، رمانی معاصر و چینی است و با نگاهی انتقادی و طنزآمیز، به لایه‌های پنهان جامعهٔ چین امروز و گذشتهٔ پرآشوب آن می‌پردازد. داستان حول محور مدیر دفتری به نام «ما دائوده» می‌چرخد که مأموریت دارد پروژهٔ عظیم «رؤیای چین» را در شهری به اجرا بگذارد؛ پروژه‌ای که هدفش کنترل رؤیاها و خاطرات مردم است. این اثر با تلفیق واقعیت و خیال، سیاست و زندگی روزمره، تصویری چندلایه از جامعهٔ چین و کشمکش‌های فردی و جمعی ارائه می‌دهد. نسخه‌ٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب رویای چین

رمان رؤیای چین نوشته‌ی ما جی‌ین، اثری دیستوپیایی و سوررئال است که در قالب روایتی تمثیلی، به نقد نظام دیکتاتوری و سیاست‌های حزب کمونیست چین می‌پردازد. این کتاب با بهره‌گیری از عناصری همچون رئالیسم جادویی، به بررسی جامعه‌ای می‌پردازد که در آن «فردگرایی» ممنوع است و مردم باید آرزوهای شخصی خود را فدای مصلحت کشور کنند. داستان در هفت فصل کوتاه و با بازگشت‌های مکرر به گذشته پیش می‌رود و خواننده را با شخصیت اصلی، ما دائوده، مدیر دفتر رؤیای چین، همراه می‌کند. سازمانی که او ریاست آن را برعهده دارد، مأموریت پاک کردن تمامی خاطرات و رؤیاهای مردم را برای خدمت تمام‌عیار به کشور در دستور کار دارد.

«ما دائوده»، شخصیت محوری رمان رؤیای چین، تمام جوانی خود را در خدمت حزب گذرانده و اکنون پاداش وفاداری خود را با مدیریت بخش مهمی از برنامه‌های بلندمدت چین دریافت کرده است. اما این ترفیع درجه، آرامش را برای او به ارمغان نمی‌آورد. او درگیر رنج و تشویش دائمی است. خاطرات سرکوبگر دوران انقلاب فرهنگی که با خون و خشونت همراه بوده، او را رها نمی‌کنند و کابوس‌ها به سراغش می‌آیند. همین عذاب‌های درونی، ما دائوده را از پا درآورده و او را به جنون کشانده است. این تناقض دردناک، یعنی تلاش برای پاک کردن خاطرات دیگران در حالی که خودش اسیر خاطرات گذشته است، هسته‌ی اصلی درام داستان را شکل می‌دهد.

یکی از تمثیل‌های رمان رؤیای چین، «شوربای نسیان کهن‌بانو» است؛ دارویی که ما دائوده برای پاک کردن حافظه‌ی مردم اختراع کرده است. قرار است این ماده با تبلیغات فراوان در سوپ‌ها ریخته و به دست میلیون‌ها نفر برسد تا آن‌ها نیز مانند ما دائوده از شرّ خاطرات رها شوند و فقط به اهداف وطن بیندیشند. اما این طرح نیز بی‌نقص پیش نمی‌رود، زیرا چهره‌ی افرادی که در گذشته توسط او سرکوب یا کشته شده‌اند، مدام در ذهنش تداعی می‌شود و زندگی عادی او را مختل می‌کند. مقاومت روستاییان در برابر خصوصی‌سازی اراضی کشاورزی و خیانت به همسرش، بحران‌های درونی ما دائوده را تشدید کرده و او را به لبه‌ی پرتگاه جنون می‌رساند.

ما جی‌ین در رمان رؤیای چین نه‌تنها به نقد سیاست‌های دولت چین و پروژه‌های کنترل اجتماعی می‌پردازد، بلکه زندگی روزمره، روابط خانوادگی و کشمکش‌های فردی را نیز با نگاهی انسانی و گاه طنزآمیز به تصویر می‌کشد. با وجود اینکه ما دائوده مسئول پاک کردن خاطرات مردم است، خودش نمی‌تواند از گذشته‌اش فرار کند. او برای رهایی، تصمیم می‌گیرد از همان داروی نسیانی که اختراع کرده، بنوشد، اما این دارو که هنوز اثربخشی‌اش تأیید نشده، او را دیوانه می‌کند.

جنون و عذاب وجدان، در نهایت ما دائوده را از پای درمی‌آورد. او در میان سخنرانی‌اش برای اعضای حزب، ناگهان به یاد یکی از قربانیان گذشته می‌افتد و عقل خود را از دست می‌دهد. این اتفاق نشان می‌دهد که خاطرات گذشته، چه برای فرد و چه برای یک جامعه، مانند دشمنی سرسخت هستند که اجازه نمی‌دهند فرد و جامعه شاد و بی‌عذاب زندگی کنند. رمان رؤیای چین با زبانی تصویری و سینمایی، مرز میان واقعیت و خیال را درهم می‌شکند و خواننده را به سفری در لایه‌های پنهان تاریخ و جامعه‌ی چین می‌برد، جایی که سرکوب همچنان ادامه دارد.

خلاصه داستان رویای چین

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند!

داستان کتاب رؤیای چین با محوریت «ما دائوده»، مدیر دفتر رؤیای چین در شهر سی‌ین، آغاز می‌شود؛ شخصیتی که مأموریت دارد پروژه‌ای دولتی را برای کنترل رؤیاها و خاطرات مردم به اجرا بگذارد. او درگیر گذشتهٔ خود است؛ خاطرات دوران نوجوانی، انقلاب فرهنگی و سال‌هایی که به‌عنوان دانشجوی اخراجی به روستا فرستاده شد تا در مزارع کار کند. اکنون، در مقام یک مقام حزبی، باید نارضایتی مردم روستا را نسبت به تخریب و مدرنیزه‌کردن ده فروبنشاند و رؤیای جمعی چین را جایگزین رؤیاهای فردی کند. در این مسیر، گذشتهٔ سرکوب‌شده و خاطرات تلخ، مدام به ذهنش بازمی‌گردد و او را با بحران هویت و تردیدهای عمیق روبه‌رو می‌کند. 

کتاب رؤیای چین با روایت‌های موازی از زندگی شخصی ما دائوده، روابطش با همسر و معشوقه‌ها، و کشمکش‌هایش با همکاران و مقامات حزبی، تصویری از جامعه‌ای ارائه می‌دهد که در آن مرز میان واقعیت و خیال، حقیقت و دروغ، به‌شدت مخدوش شده است. پروژهٔ رؤیای چین، که قرار است ابزار کنترل افکار و خاطرات باشد، به نمادی از سرکوب و حذف گذشته بدل می‌شود. درعین‌حال، مقاومت مردم روستا در برابر تخریب خانه‌ها و خاطرات جمعی‌شان، تضاد میان آرمان‌شهر دولتی و واقعیت تلخ زندگی را برجسته می‌کند. داستان با طنزی تلخ و نگاهی انتقادی، نشان می‌دهد که خاطره و رؤیا، حتی در نظام‌های کنترل‌گر، نیرویی برای بقا و مقاومت باقی می‌مانند.

چرا باید کتاب رویای چین را بخوانیم؟

کتاب رؤیای چین با روایتی چندلایه و تلفیق واقعیت و خیال، تصویری بی‌پرده از جامعهٔ چین معاصر و تأثیر سیاست‌های کلان بر زندگی فردی و جمعی ارائه می‌دهد. کتاب رؤیای چین نه‌تنها به نقد نظام‌های کنترل اجتماعی و سرکوب خاطرات می‌پردازد، بلکه با پرداختن به روابط انسانی، کشمکش‌های درونی و طنز تلخ، خواننده را به تأمل دربارهٔ قدرت خاطره و رؤیا در برابر فراموشی و سرکوب دعوت می‌کند. این اثر برای کسانی که به ادبیات انتقادی، تاریخ معاصر چین و روایت‌های تمثیلی علاقه دارند، تجربه‌ای متفاوت و تأثیرگذار خواهد بود.

خواندن کتاب رؤیای چین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای علاقه‌مندان به رمان‌های معاصر، ادبیات انتقادی، تاریخ و سیاست چین، و کسانی که دغدغهٔ هویت، خاطره و مقاومت در برابر سرکوب دارند، مناسب است. همچنین برای خوانندگانی که به روایت‌های چندلایه و تلفیق واقعیت و خیال علاقه‌مندند، جذاب خواهد بود.

نظر افراد و مجله‌های مشهور درباره کتاب رویای چین

کتاب رویای چین نوشته‌ٔ ما جی ین، اثری در نقد اقتدارگرایی و سرکوب در چین است. این کتاب، که «کاترین تیلور» از آن به‌عنوان یک «مرثیه‌ٔ جسورانه و قابل درک» یاد می‌کند، با لحنی شبیه به «جورج اورول»، واقعیت‌های هولناک انقلاب مائو را به تصویر می‌کشد، به طوری که به گفته‌ٔ «مکس دیویدسون»، «انقلاب مائو را کوچک و جزئی جلوه می‌دهد». گاردین نیز این داستان دیستوپیایی را «خیره‌کننده، موجز و دقیق» توصیف کرده و معتقد است که هم‌زمان «اندوهناک، خنده‌دار و گزنده» است.

درباره ما جی‌ ین

ما جی‌ین، نویسنده چینی - بریتانیایی، در سال ۱۹۵۳ در چین به دنیا آمد. تحصیلاتش به دلیل انقلاب فرهنگی نیمه تمام ماند و پس از آن به صورت خودآموز به مطالعه پرداخت و شغل‌های مختلفی از جمله تعمیرکاری ساعت و فوتوژورنالیستی را تجربه کرد. در این دوران، به گروه‌های هنری زیرزمینی پیوست و آثارش را به صورت مخفیانه در خانه‌اش به نمایش گذاشت که همین امر باعث دستگیری و بازداشت او در سال ۱۹۸۳ شد. پس از آزادی، شغل خود را رها کرد و به مدت سه سال در چین به سفر پرداخت. این سفر الهام‌بخش رمان کوتاه او، «زبان از دهانت بیرون بزن»، شد. انتشار این اثر در سال ۱۹۸۷ هم‌زمان با سرکوب گسترده هنرمندان، باعث ممنوعیت آثارش و خروج او از چین شد. او سپس به هنگ کنگ و پس از آن به آلمان و انگلستان مهاجرت کرد.

در طول سال‌ها، ما جی‌ین با نوشتن آثاری چون «باردو»، «نانوا»، «گرد و غبار سرخ» و «کما پکن»، به یکی از منتقدان سرسخت دولت کمونیست چین تبدیل شد. آثار او به موضوعات تابو در چین مانند سیاست تک‌فرزندی و واقعه میدان تیان‌آن‌من می‌پردازند. به همین دلیل، کتاب‌هایش در چین ممنوع هستند و از سال ۲۰۱۱ نیز از ورود او به کشورش جلوگیری شده است. با وجود این محدودیت‌ها، او به یک نویسندهٔ مطرح در سطح بین‌المللی تبدیل شده و آثارش به زبان‌های متعددی ترجمه شده است. او همچنین یکی از بنیان‌گذاران مرکز مستقل قلم چین است که برای آزادی بیان و آزادی نویسندگان زندانی فعالیت می‌کند.

درباره مهدی غبرایی

مهدی غبرایی، مترجم ایرانی، در دوم مرداد سال ۱۳۲۴ در لنگرود به دنیا آمد. او فرزند محمد و فاطمه غبرایی است و تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در زادگاهش به پایان رساند. غبرایی در سال ۱۳۴۷ مدرک لیسانس علوم سیاسی خود را از دانشگاه تهران دریافت کرد و از سال ۱۳۶۰ به طور جدی وارد دنیای ترجمه ادبی شد. دو برادر او، فرهاد و هادی غبرایی نیز مترجم هستند. 

یکی از جنجالی‌ترین ترجمه‌های او، بازگرداندن رمان‌های «خاکستر و خاک» و «هزارخانه خواب و اختناق» از عتیق رحیمی از زبان انگلیسی به فارسی بود. این آثار که به زبان فارسی دری نوشته شده بودند، قبلا در ایران و پاریس به چاپ رسیده بودند. غبرایی دلیل این کار را «فهمیده نشدن مفاهیم فارسی دری در ایران» عنوان کرد، اما این اقدام با اعتراض مدیر انتشارات خاوران روبه‌رو شد که تهدید کرد در صورت عدم جمع‌آوری ترجمه‌ها، نسخه‌های اصلی را به‌صورت رایگان در اینترنت منتشر خواهد کرد.

از جمله ترجمه‌های پرشمار غبرایی می‌توان به آثار برجسته‌ای مانند «کافکا در کرانه»، «چوب نروژی» و «سرزمین عجایب بی‌رحم و ته دنیا» از هاروکی موراکامی، «بادبادک باز»، «هزار خورشید تابان» و «ندای کوهستان» از خالد حسینی، «بلندی‌های بادگیر» از امیلی برونته، «کوری» از ژوزه ساراماگو، «هزارتوی خواب و هراس» و «لعنت به داستایوفسکی» از عتیق رحیمی و «الیور توئیست» از چارلز دیکنز اشاره کرد. همچنین ترجمه رمان‌های «الیور توئیست» و «بلندی‌های بادگیر» برای نوجوانان و کتاب «چاقوی شکاری» از موراکامی نیز در کارنامهٔ او دیده می‌شود. ترجمه‌های متعدد دیگری از نویسندگان معروفی چون ارنست همینگوی، دوریس لسینگ، ویرجینیا وولف، جک لندن، ر.ک. نارایان، و.اس. نایپل، کازئو ایشی‌گورو و... نیز در فهرست آثار او به چشم می‌خورد.

بخشی از کتاب رویای چین

«ما دائوده، مدیردفتر تازه‌تأسیس رؤیای چین توی خواب خودش را در نوجوانی می‌بیند و چرت بعدازظهر که از سرش می‌پرد، می‌فهمد خویشتن نوجوانش نه‌تنها ناپدید نشده، بلکه جلو رویش ایستاده است. بعدازظهر آخرهای بهار است و او روی صندلی چرخانش چرت می‌زده؛ شانه‌هایش قوز کرده بود و شکم خمره‌وارش لایه‌لایه روی هم فشرده می‌شد. این نشانهٔ آشکاری است که صحنه‌های رؤیاوار گذشته‌اش، که در عمق حافظه‌اش نهفته بود، بار دیگر سربرمی‌دارد و به سطح می‌آید. اخم‌آلود تِته‌پِته می‌کند «چه خواب بدی! هیچ انرژی مثبت نمی‌دهد. اشتباهم این بود که تو صندلی خوابیدم.» سرِ ناهار زیادی نوشیده بود و پیش از آن‌که فرصت دراز کشیدن داشته باشد پشت میز خوابش برده بود؛ برای همین هنوز گیج‌ومنگ است. درِ پشتش به تخت‌خوابی خصوصی و حمامی متصل به آن باز می‌شود ــ امتیازی چهارستاره، خاص مقامات شهرداری. دفترش در طبقهٔ پنجم است. روی طوماری که کنارِ در آویخته، مصرعی شعر نوشته شده، خواب می‌بینم نوک قلم‌مویم گُل می‌دهد. ماه پیش، هنگام افتتاح رسمی دفتر رؤیای چین شهردار چن آن را نوشته، یا به عبارت دیگر سروده بود. شهردار چن معمولاً برای نوشتن شعرهای خودش روی طومار مبلغ کلانی می‌گیرد، اما این‌بار موافقت کرد آن را بخواند و بعداً ما دائوده آن را رونویسی کند. ما دائوده به آن سطح شهرت ادبی دست نیافته بود. سال گذشته مجموعه مقالاتش را به نام امثال و حِکم پندآمیز برای دنیای مدرن، خودش در هزار نسخه منتشر کرد که پانصد نسخه‌اش هنوز به فروش نرفته و در کمد پشت‌سرش تلنبار شده بود. حالا که خاطرات سرکوفتهٔ جوانی سرریز کرده، این ما دائوده که در انقلاب فرهنگی نشوونما کرده، این مأمور عالی‌رتبهٔ سرشار از ترویج رؤیای چین، که جای هر رؤیای خصوصی را خواهد گرفت، می‌ترسد مبادا کارش به خطر بیفتد. گذشته‌اش و هستی امروزش چون آب‌وآتش با هم در تضادند.»