کتاب سخن در حضور

کتاب سخن در حضور نوشتهٔ محمود حدادی و حاصل ویراستاری مهدی سجودی مقدم است. انتشارات مهراندیش این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر حاوی یادداشت‌هایی دربارهٔ ادبیات آلمانی و وجود آن در ایران است.

درباره کتاب سخن در حضور

ابتدای کتاب سخن در حضور، در مورد این اثر آمده است که در آغاز نهضت جدید ترجمه در ایران، ادبیات آلمانی بیشتر از محمل زبان انگلیسی یا فرانسوی به فارسی درمی‌آمد. نخست با برگردان نمایشنامه‌های «فریدریش شیلر» و نمایشنامه‌های «گوته». معرفی ادبیات آلمانی مستقیم از زبان نویسندگان آن در دههٔ چهلِ قرن گذشته و با راه‌یافتن رشتهٔ این زبان به دانشگاه تهران امکان‌پذیر شد؛ به‌این‌ترتیب نویسندگان مدرن آلمانی نیز راه خود را به عرصهٔ ادبیات پارسی باز کردند. از پیشگامان این ادبیات «اشتفان سوایگ» بود، با آثار روشنگرانه‌اش و به‌ویژه «کافکا» با مضامین روان‌کاوانهٔ داستان‌هایش. در این میانْ سالانه بسیاری اثر معاصر آلمانی‌زبان نیز به فارسی درمی‌آید.

یادداشت‌های کوتاه کتاب حاضر، ضمن ارائهٔ نگاهی تحلیلی به مقولهٔ ادبیات و کوشش برای ارائهٔ تعریفی از ترجمه، به معرفی چند نویسندهٔ کلاسیک و مدرن آلمانی پرداخته است که آثارشان به ترجمهٔ محمود حدادی درآمده است.

خواندن کتاب سخن در حضور را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران مطالعه پیرامون ادبیات آلمانی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره محمود حدادی

محمود حدادی در سال ۱۳۲۶ در قزوین به دنیا آمد است. او تحصیل دبستانی را در همین شهر، در رشتهٔ ادبیات گذراند و درس دانشگاهی را هم در شهر برلین در رشتهٔ ادبیات آلمانی. نخستین ترجمهٔ حدادی رمان «زیردست» اثر «هاینریش مان» بود که در سال ۱۳۶۳ منتشر شد. او ازآن‌پس بیش از ۳۰ اثر از نویسندگان آلمانی به فارسی برگردانده است. از ترجمه‌های او می‌توان به این فهرست اشاره کرد: «دیوان غربی - شرقی»، «فاوست»، «رنج‌های وِرترِ جوان»، «هرمان و دورته» از گوته، «مرگ در ونیز»، «پیشخدمت و شعبده‌باز» از توماس مان، «فرشتهٔ آبی»، «عروسی خونین پاریس» از هاینریش مان، شرحی بر دیوان گوته با عنوان «دیدار غرب و شرق در هجرت گوته»، «آنچه می‌ماند و سکونت شاعرانه»، ۲ مجموعه از اشعار «هلدرلین»، «هزارتو»، «خاطره‌نگاری» فریدریش دورنمات، «پیر مقدس»، مجموعه داستان‌های «مرگ پوتیا»، «از نگاه جنون»، «رنگ‌های کودکی»، «کافکا»، «مختصر و مفید» و «سخن در حضور».

بخشی از کتاب سخن در حضور

«هر پرسشی در باب منش نویسنده یا نقش اجتماعی‌اش یقین که به فلسفهٔ هنر عطف می‌یابد. حتی برشمردن سرفصل‌های چنین بحثی چشم‌اندازی بلند می‌طلبد. به‌طور نمونه اشاره به تمثیل غار افلاطون که هنر را وَهم در وَهم می‌شمرد و فاقد ارزش معرفتی؛ یا بوطیقای ارسطو که برعکس، ادبیات را نیروی تعمیم‌دهنده‌ای می‌دانست قادر به کنه‌نگری در واقعیتِ امروز محضِ کشفِ ممکن‌های فردا؛ یا تعبیر افلاطونی فوروس پوئتیکوس که شاعران را به جنون نزدیک می‌انگاشت، چنان‌که شاگرد او پِروکِلوس هم، با نگاهی روان‌شناختی، نابغه و هنرمند را افسرده‌خو می‌خواند.

در این میان نویسندگان خود نیز خواهی در قالب نقد یا داستان، به تأمل در سرشت و کار خود می‌پردازند. گفته‌های فونتانه و گوته در سرلوح این نوشته نمونه‌ای ازاین‌دست است. در ادبیات معاصر آلمانی توماس مان در داستان مرگ در ونیز چیستیِ نویسنده را موضوع اصلی قرار داده است؛ اِلیاس کانِتی در زبان نجات‌یافته و فریدریش دورنمات درمجموع خاطراتش هزارتو. طبیعی است. نویسنده هر مطلبی هم در تعبیر نقش هنریِ خود بر زبان آورَد، تجلیِ عینیِ چنین تعبیری اثر اوست: ادبیات. ازجملهٔ بحث‌های رایج در این باب  خاصه در جهان سوم  اینکه آیا ادبیات ملزم به تعهد اجتماعی است یا که تجلی‌اش در هنر برای هنر کافی است. نظریه‌های مکتب‌های ادبی نشان می‌دهد این بحث بیرون از شرایط اجتماعی و در فضایی فروبسته انجام نمی‌گیرد، بلکه هر بار شرایطی مشخص چنین نظری را نسبی می‌کند. جایی که رأیی کلی نمی‌توان داد، بهتر آنکه در این بحث مثال بر دو نویسندهٔ دیگراندیش محدود بماند که قضا را باهم برادر بودند: توماس مان و هاینریش مان. درک متفاوت این دو از ادبیات، نظر به بحران‌های اجتماعی آلمان در ابتدای قرن بیستم، خاصه سال‌های جنگ اول جهانی، تا آنجا بالا گرفت که در عالم ادب اصطلاح «جنگ برادران» را برایشان آورد. بی‌تردید رویدادهای خطیر تاریخ آلمان در این سال‌هاست که به جدلِ این دو در تعریف نقش هنر می‌انجامد: ظهور ناگهانی امپراتوری آلمان با موتور پویای اقتصادی و نظامی‌اش در عرصهٔ اروپا، پیشی گرفتن این امپراتوری از رقبای دیرینه‌ای چون فرانسه و انگلستان، و به جنگ جهانی انجامیدنِ سهم‌خواهیِ استعماری این قدرت نوپدید.‌»