کتاب انجیل به روایت مسلمانان

کتاب انجیل به روایت مسلمانان نوشتهٔ طریف خالدی و ترجمهٔ منصور معتمدی است و انتشارات شرکت کتاب هرمس آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب انجیل به روایت مسلمانان

دین اسلام چه تصویری از حضرت عیسی (ع) ترسیم می‌کند؟ کتاب انجیل به روایت مسلمانان به دنبال پاسخ به این پرسش است. در اسلام و تمدن اسلامی قرائتی خاص از عیسی (ع) عرضه شده است. قرآن او را پیامبری در کنار دیگر پیامبران می‌بیند که همانند آنان کتابی به نام انجیل دارد و مظهر شفقت و مهربانی است. اما عیسای قرآن و به تبع آن، عیسای احادیث نبوی (ص) و ائمه (ع) تنها تصویری نیست که از این شخصیت در اسلام در اختیار داریم. در طول سده‌هایی که از عمر فرهنگ و تمدن اسلامی گذشته است، دانشمندان و نویسندگان فراوانی در شاخه‌های گوناگون درباره این «پیامبر» الهی قلمفرسایی کرده‌اند و علاوه بر استفاده از دو منبع قرآن و حدیث بر سر خوان الوان اقوام پیشین هم نشسته و از آنچه خوانده و شنیده‌اند برای مخاطبان مسلمان خود ارمغان‌ها آورده‌اند.

کتاب انجیل به روایت مسلمانان در پی آن است تا شمّه‌ای از این بخش از اخبار و روایات را بازگوید و ریشه‌های آن را واشکافد. تخصص طریف خالدی، حوزهٔ تاریخ است و ازاین رو، با نگاه تاریخی می‌کوشد منابع و چگونگی شکل‌گیری تصویرهای گوناگون حضرت عیسی (ع) در منابع اسلامی را بیابد و معرفی کند. بر همین اساس اقوال و اخبار را نه براساس موضوع یا مفهوم یا هر مبنای دیگری بلکه براساس زمان حیات مؤلفان مرتب کرده است تا نشان دهد فلان خبری که مؤلف درباره عیسی آورده چه‌بسا تحت تأثیر زمان و مکان خاصی شکل گرفته و نقل شده است.

در نوشته‌های اسلامی و عربی در پیش از عصر تجدد صدها قول و قصه منسوب به عیسی (ع) به چشم می‌خورد. منظور از عنوان «عیسای اسلامی» مجموعه‌ای از این اقوال و قصص است. این سخنان و داستان‌ها بزرگ‌ترین مجموعه متون مربوط به عیسی (ع) در نوشته‌ها و آثار غیرمسیحی است.

هدف از این کتاب، در وهله اول ارائه تصویری از عیسی (ع) است که در بیرون از فرهنگ اسلامی عربی اطلاع اندکی از آن وجود دارد. این تصویر، چه‌بسا برای کسانی که می‌خواهند دریابند دینی که عیسی را سخت حرمت می‌نهاده، ولی الوهیتش را نمی‌پذیرفته، چه تلقی‌ای از او داشته است. از این رو، خواهیم دید عیسایی که در اینجا معرفی می‌شود از جهاتی با عیسای اناجیل مسیحی همانندی دارد و از جهاتی چنین نیست. اینکه چرا و چگونه این انجیل اسلامی پدید آمده موضوعی است که این کتاب مطرح می‌کند.

کتاب حاضر از دو بخش تشکیل می‌شود. بخش نخست یک چارچوب تاریخی و ادبی کلی را برای این اقوال و قصص به دست می‌دهد. بخش دوم، خود انجیل است. سخنان منقول را شماره‌گذاری و در تنظیم آن‌ها ترتیب و توالی تاریخی رعایت شده و غالبا، پس از آنکه مآخذ را به همراه تاریخ وفات مؤلفان مآخذ می‌آورد، شرحی نیز بر آن می‌افزاید. 

خواندن کتاب انجیل به روایت مسلمانان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران مسیحیت و تاریخ ادیان پیشنهاد می‌کنیم. خوانندگانی که به بحث مربوط به زمینه تاریخی و دینی علاقه خاصی ندارند، می‌توانند یک سر به سراغ بخش دوم بروند و مستقیماً انجیل اسلامی را مطالعه کنند و متناسب با استحقاق ادبی و الهیاتی‌اش به نتایجی برسند.

بخشی از کتاب انجیل به روایت مسلمانان

« گرایش به زهد و پارسایی در اوایل کار اسلام محدود به اسلام نشد و حوزه توجهش وسعت یافت و علاوه بر تعالیم اخلاقی قرآن از دیگر ادیان هم استفاده کرد. این وسعت نظر و آزادفکری جهات تاریخی مهمی داشت، که صرف نظر از تداوم معنوی یهودیت و مسیحیت با روند خود تاریخ اسلام ارتباط پیدا می‌کند. قلمرو حکمرانی اسلامی در مراحل اولیه، پیوسته با فتوحات و کشورگشاییها گسترش می‌یافت. اما جنگهای داخلی هم که برخاسته از تفرقه میان مسلمانان بود پی‌درپی درمی‌گرفت و مسلمان به روی مسلمان تیغ می‌کشید و منطقه با منطقه، قبیله با قبیله و حتی در برخی شهرها طبقه‌ای از مردم با طبقه دیگر درگیر می‌شدند. این فتوحات چنان ثروت ناگهانی و گسترده‌ای را برای فاتحان به ارمغان می‌آورد که خود ایشان تصورش را هم نمی‌کردند. اکثر این فاتحان در محیط بی‌چیز عربستان که معاش مردمش در سطح بخورونمیر بود بزرگ شده بودند. خلافت اولیه اسلامی که براساس حکمرانی مشایخ بود و در آغاز گسترش قلمرو اسلامی هم بخوبی از عهده کارها برمی‌آمد دیگر چنان که شاید و باید کارساز نبود و نمی‌توانست بار مشکلات و کشاکشهای اقتصادی و دیوانی مملکتی را که به رقابت با امپراتوریهای اسکندر و روم برخاسته بود به دوش بکشد. تغییرات ژرف آغاز شد. کانون یا نقطه ثقل سیاسی حکومت از عربستان به شام منتقل شد و سپس، رفته رفته به عراق و مناطقی در شرق انتقال یافت. درمورد چیستی کارکرد و تعریف حکومت بحرانی درگرفت. برای متحد نگه داشتن قلمرو حکومت، ایجاد تمرکز و یکپارچگی بیشتر لازم شد. کم‌کم جای خلیفه‌ای که به سان مشایخ قبیله امور را اداره می‌کرد یک فرمانروای مطلق نشست که الگوی حکمرانی این فرمانروا تاحدودی حکومتهای مطلق العنان بیزانس و ایران بود. حکومتی سرکوبگر با سپاهی منظم، نظام تحصیل مالیات، تشکیلات دیوانی، و (و آنچه که بیش از هرچیز مورد توجه ماست) علمای مدافع و حامی این نحوه حکومت پدید آمدند. بنابراین، زهد در اوایل کار اسلام با صحنه تحولات ژرف و شتابان سیاسی و با طیف وسیعی از شقوق و طرق اخلاقی که در واکنش به این تحولات مطرح می‌شدند مواجه بود.»