کتاب هیاهوی خاموشی

کتاب هیاهوی خاموشی تحلیل و ترجمهٔ برگزیده‌ای از ترانه‌های غربی توسط مانی مظاهری، محمد سرو و میثم مظاهری است و نشر فصل پنجم آن را راهی کتاب‌فروشی‌ها کرده است.

درباره کتاب هیاهوی خاموشی

کتاب هیاهوی خاموشی برگزیده‌ای از ترانه‌های معروف غربی است که فهرست ترانه‌ها و خوانندگان آن از این قرار است: آهای تو/ پینک فلوید، هیاهوی خاموشی/ سایمون و گارفانکل، گورنبشته/ کینگ کریمسون، مدرسه/ سوپر ترمپ، کالیفرزنا/ رد هات چیلی پیپرز،‌ نمایش باید پیش رود/ فردی مرکوری، تصور کن/ جان لنون، همۀ هستی ماییم/ امریکا برای آفریقا، ان شاءالله/ استینگ، دموکراسی/ لئونارد کوهن، میوۀ عجیب/ بیلی هالیدی، بیدار شو، بپاخیز/ باب مارلی و ویلرز،‌ چی شدن اون گل‌ها/ پیت سیگر، سم استون/ جان پراین، زخم/ ناین اینچ نیلز، هتل کالیفرنیا/ ایگلز، اتمی/ مایک الدفیلد، انسانیت/ اسکورپیونز، در سال 2525/ زگر اند ایوانس و سرگرم تا سرحد مرگ/ راجر واترز.

آنچه در پس کلمات یک ترانه می‌گذرد و آنچه باعث آفرینش آن ترانه می‌شود گاهی بیان شده و اغلب ناگفته مانده است. کشف پشت پردۀ ترانه‌های تاثیرگذار جهان هدفی است که نویسندگان کتاب هیاهوی خاموشی را به تالیف این کتاب واداشت. کتابی که با نگاهی تحلیلی به آثار موسیقایی که پیش از این سابقه نداشت نگاشته شد.

در کتاب هیاهوی خاموشی مجموعه‌ای از ترانه‌های انگلیسی از گروه‌ها و افراد پیشتاز در موسیقی راک گزینش شده، ترانه‌هایی که ممکن است برای مردم ایران مشهور و محبوب باشند و یا ترانه‌هایی که هنوز آنچنان که باید شناخته نشده‌اند.

دایرۀ مخاطبان این کتاب به علاقه‌مندان عرصهٔ موسیقی و خوانندگان و آهنگسازان محدود نمی‌شود و ترانه‌سرایان و شاعران به دلیل تنوع ترانه‌های مهم و الهام‌بخش جهان، و مترجمان به دلیل مقایسه متن مبدا و متن مقصد و ریزه‌کاری‌های بسیاری که در ترجمه اعمال شده می‌توانند از خواندن این کتاب لذت ببرند. حتی مردم عادی که هرگز مخاطب ترانه‌های غیرفارسی نبوده‌اند بدون شک با خواندن ترجمه و تفسیرهای کتاب به شنیدن ترانه‌ها مشتاق خواهند شد. با توجه به اینکه پس از موشکافی آثار دلایل ماندگاری و فراگیری آن‌ها به روشنی نمایان می‌شود، هنرمندان ما نیز می‌توانند نکات کلیدی را برای خلق یک اثر جهانی دریابند.

از آنجا که تفسیر ترانه‌ها به تمامی تازه و بی‌بدیل است مطالعه این تفاسیر برای مخاطب غیرفارسی زبان نیز جذاب و خواندنی خواهد بود. پس از انتخاب اثر ابتدا به پژوهش درباره پدیدآورندگان آن پرداخته شده و تمام اطلاعات پیرامون اثر با درنظر گرفتن زمانه‌ای که باعث خلق آن شده گرد‌آوری شده، سپس متن ترانه واژه به واژه با وسواس بسیار و کمک گرفتن از دایره‌المعارف‌های متعدد زبان و فرهنگ عامه، بخصوص کاربرد اصطلاحات خاص در بازۀ زمانی پدید آمدن ترانه، برگردان و ترجمه شده است. در ترجمه، نخستین مبنا، صحت و وفاداری به سروده شاعر بوده است و در گام بعدی استفادۀ گاه و بیگاه از کلمات فارسیِ کمتر شناخته شده در بیان مردم امروز، با هدف کمک به انتقال مفهوم ترانه، مدنظر قرار گرفت و پس از این نیز با مرور چندین و چند بارۀ ترجمۀ ترانه، ارتباط طولی اجزا و کلمات از نظر معنا و پیوستگی بررسی شد و تا آنجا که ترجمه از اصل اثر دور نشود، به موسیقی کلمات و زیبایی سخن نیز توجه بسیار شد.

بدون شک ترانه‌های عمیق، اشعار و متن‌های عمیقی نیز دارند و درک کامل و صحیح آن‌ها باعث خواهد شد تا مخاطب از شنیدن اثر لذت بیشتری ببرد و این درک با یک ترجمۀ ساده و مرسوم به دست نخواهد آمد و لازم است که با سفر به عمق نغمه‌ها و کلمه‌ها، بر خلاف آنچه که در کتاب‌های ترجمهٔ موجود در بازار رایج است ترجمه‌ای تحلیلی و نغز از اثر ارائه شود. چرا که در ترجمهٔ آثار مشهور، بسیار دیده می‌شود که مترجمانِ  به سادگی از کنار اصطلاحات شعر و ترانه می‌گذرند و سهل‌ترین و در دسترس‌ترین کلمات را انتخاب می‌کنند و این می‌شود که مخاطبِ تیزبین و باهوش ایرانی رغبتی به خواندن متن ترجمه تا به انتها ندارد و اگر هم ترجمه را بخواند مفهوم یک دست و منسجمی را از اثر در نمی‌یابد. در این کتاب علاوه بر توجه به تمام آنچه گفته شد، برای انتخاب یک کلمه و یا یک اصطلاح زمان صرف شده و در برخی موارد نیز برای معادل برخی جمله‌ها از آنچه در ادبیات فارسی مشهور و پرکاربرد است استفاده شده است. البته  وزن عروضی و قافیه‌پردازی در ترجمه‌ها اعمال نشد اما ترجمهٔ هر ترانه با توجه به لحن اثر، خواه محاوره، رسمی، کوچه بازاری و یا علمی، انجام شد و موسیقیِ چیدمان کلمات هیچ‌گاه از نظر دور نماند و نیز این گزینش به گونه‌ای است که احساس اثر را نیز به مخاطب منتقل کند و خوانندهٔ کتاب از مطالعه و همراهی کردن با متن لذت ببرد و صرفا با یک ترجمه خشک و بی‌روح مواجه نباشد.

خواندن کتاب هیاهوی خاموشی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

مطالعهٔ کتاب هیاهوی خاموشی را به تمام دوستداران و دنبال‌کنندگان موسیقی غربی به‌ویژه راک و ترانه‌سرایان پیشنهاد می‌کنیم. 

بخشی از کتاب هیاهوی خاموشی

در ترانه‌های گزینش شده، مفاهیم دست اول بسیاری موج می‌زند که خود مبنای یک حرکت و موج، چه در جامعه و چه در ادبیات و موسیقی شده‌اند. مرزهای جغرافیایی، تئاتر دنیا، دیوار، بیان جهان بینی‌های نو، دموکراسی امریکایی، اسارت رسانه‌ای، جنگ و آنچه قهرمانانش با خود می‌آورند، دنیای دیگر و... .

کتاب از درون انسان و تلاش برای شناخت خویش آغاز می‌شود و از دیوارهایی می‌گوید که ما را محدود و یا محفوظ می‌کند، دیوار حایل، دیوار تنهایی، دیوار شیشه‌ایِ رسانه‌ها و هر چه که میان من و دنیای بیکران بایستد. «ولی اینا خیال بود ؛ دیوار بلندتر از این‌ حرفاست، همینطوری که پیداست.» پس از چند کنکاش این‌چنینی، در لحظه‌های ناامیدی، امید را فریاد می‌زنیم و اینکه باید تاب آورد، باید ادامه داد. «دلم از درون می‌شکند، گریمم فرو می‌ریزد، لبخندم اما پا برجاست، نمایش باید که پیش برود!» اینگونه از رویاهایمان و آنچه تنها در تصور می‌گنجد می‌خوانیم، جهان را بنی‌آدم می‌دانیم. «تصور کن بهشتی نیست، اگه سعی کنی آسونه، زیر پامون دوزخی نیست، بالا فقط آسمونه» و از خدا می‌خواهیم که ما را از این توفان برهاند. «اگر خواست تو باشد، شاید اینها سرآید.» آنگاه که بیدار شدیم، «بیدار شو، بپاخیز، برای حقت بپاخیز.» افکاری که سیاستمداران به جامعه تزریق می‌کنند را به چالش می‌کشیم «از آتش بی خانمان‌ها، از خاکستر همجنس‌گراها، دموکراسی به سمت امریکا میاد.» بیدار می‌شویم، تغییر می‌دهیم، می‌جنگیم، می‌جنگیم و می‌جنگیم و از سربازانی که رفتند و سربازانی که ماندند «چی شدن اون سربازا؟ رفتن توی گور تک تکشون! و زجر جانبازان را یاد می‌کنیم «سم استون اومد خونه، بعد از سربازی توی جنگ اونور مرزها، موجی شد، یه ترکشِ کوچولو هم توی زانوش جا موند.» آیندة جهانی که رها شده در خودخواهی و رها شده در تن آسایی را در غبار می‌بینیم و خودمان را تا سر حد مرگ با رسانه‌ها سرگرم می‌کنیم. «نه اشکی برای گریه کردن، نه احساسی مانده، این گونه‌ی بشر خودش رو تا سرحد مرگ سرگرم کرده»

تمام ترانه‌های این کتاب در زمان و مکان مشخصی اتفاق افتاده است و بیانگر حال و قال آن برهه و آن دیار است.

***

آهای تو (پینک فلوید)

آهای تویی که رها شدی

داری پیر می‌شی داری تنها می‌شی

می‌تونی درکم کنی؟

آهای تویی که وایسادی بین دوراهی

با پاهایی که بی‌قرار رفتنه و لبخندی که محو می‌شه

می‌تونی درکم کنی؟

با توام، کمک نکن که نور رو پنهان کنن

بدون جنگیدن تسلیم نشو

آهای تویی که تنهایی

پای تلفن عریان نشستی

می‌شه لمسم کنی؟

آهای تویی که گوشت به دیواره

وایسادی تا کسی صدات کنه

می‌شه لمسم کنی؟

با توام، کمک می‌کنی این بار رو به دوش بکشم

آغوشت رو باز کن، دارم میام به خونه