کتاب پنج آبتنی و مقالات دیگر درباره فروغ فرخزاد

کتاب الکترونیکی «پنج آبتنی و مقالات دیگر درباره فروغ فرخزاد» نوشتهٔ سایه اقتصادی‌نیا در انتشارات مروارید چاپ شده است. کتاب حاضر متشکل است از چند مقاله دربارهٔ شعر و شخصیت فروغ فرخزاد. موضوع هر مقاله مستقل است، اما هم‌کناری و باهم‌خوانی آن‌ها می‌تواند به ترسیم تصویری جدید از حضور ادبی و تاریخی فروغ فرخزاد یاری رساند و مخاطبان را به برداشت‌هایی نو از برخی اشعار او رهنمون شود.

درباره کتاب پنج آبتنی و مقالات دیگر درباره فروغ فرخزاد

مقالهٔ مطول اول، در تابستان ۱۳۹۷ در کنفرانس ایران‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا، ارواین، به‌صورت سخنرانی ارائه شده و اینک نخستین بار است که نشر می‌شود. مقالهٔ «فروغ فرخزاد، شخصیتی دوقطبی» در کتاب دیگر نگارنده، هم شاعر، هم شعر (نشر مرکز، ۱۳۹۴) چاپ شده بود؛ اما به‌دلیل بحث‌انگیزی آن، و به‌علاوه، ارتباط با مقالات دیگرِ این مجموعه مجدداً اینجا منتشر می‌شود تا مخاطبان بتوانند آن را در پیوند با موضوعات مطرح در کتاب حاضر بازیابند و بازخوانند. نشانی چاپ اول مقالات دیگر، که پیش‌تر در نشریات ادبی منتشر شده‌اند، نیز ذکر شده است.

نقل قول‌ها و شعرها همه با رعایت رسم‌الخط منبع اصلی صورت گرفته است.

کتاب پنج آبتنی و مقالات دیگر درباره فروغ فرخزاد را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

کسانی که مایل هستند دربارهٔ فروغ اطلاعات بیشتری کسب کنند، از مطالعهٔ این کتاب لذت خواهند برد.

بخشی از کتاب پنج آبتنی و مقالات دیگر درباره فروغ فرخزاد

مایکل هیلمن، استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تگزاس، از پی چندین سال اقامت در ایران و تدریس در دانشگاه فردوسی مشهد، در ۱۹۸۷ (۱۳۶۵) کتابی دربارۀ زندگی فروغ فرخزاد نوشت به نام زنی تنها.۷ این اثر، سی سال پس از تاریخ نگارشش به زبان فارسی منتشر شد.

مترجم کتاب، تینا حمیدی، در مقدمه‌اش می‌نویسد:

من این کتاب را ۱۰ سال پیش ترجمه کردم بی‌آنکه به انتشارش امید چندانی داشته باشم، اما اکنون از منتشر شدن آن شاد و حتی هیجان‌زده‌ام.

جدا از عوامل نظارتی که مانع انتشار این کتاب بودند، باید از موانع فرهنگ عمومی نیز سخن گفت موانعی که هم نویسنده و هم مترجم بدان پرداخته‌اند. مترجم، با ارجاع به مقاله‌ای از مایکل هیلمن با نام «دشواری‌های زندگی‌نامه‌نویسی در ایران»، به‌درستی این مبحث را پیش می‌کشد که:

ما ایرانیان عموماً احساس امنیت نمی‌کنیم و راه محافظه‌کاری در پیش می‌گیریم، و اگر موضوع مربوط به زنان باشد، این احساس ناامنی و محافظه‌کاری بیشتر می‌شود. از سویی نیز همواره با این حکم روبه‌روییم که خود اثر ادبی یا هنری مهم است و جزئیات زندگی هنرمند یا شاعر اهمیت چندانی در فهم اثر ندارد. در نتیجه، هاله‌ای از ابهام و گاه افسانه زندگی بزرگان ادبی و هنری ما را فرا گرفته است و خودزندگی‌نامه‌نویسی به شکل منطقی و صحیح آن جا نیفتاده است.

این مقدمه، مخاطب را آماده می‌کند تا در بخش آخر کتاب به سخنان هیلمن دربارهٔ زندگی‌نامه‌نویسی در ایران برسد و بخواند:

در مقایسه با برخی فرهنگ‌ها از جمله فرهنگ انگلیسی که زندگی‌نامه‌نویسی ژانر ادبی بسیار مهم است، نظرپردازی ایرانی‌ها دربارهٔ زندگی افراد... عمدتاً بر ملاحظات و نگرش‌های فرهنگی مبتنی است... واقعیت این است که بیوگرافی و اتوبیوگرافی تقریباً در ادبیات فارسی وجود ندارد. تقریباً هیچ‌چیز از زندگی شخصی فردوسی، عمرخیام، سعدی، حافظ و بسیاری از شاعران دیگر از رودکی تا جامی در ادبیات فارسی کلاسیک ثبت و ضبط نشده است.

هیلمن، به‌درستی، به چند مانع دیگر نیز، که زندگی‌نامه‌نویسی در ایران را با مشکل مواجه می‌کنند، اشاره کرده از جمله مسئلهٔ محافظه‌کاری مردانه در قبال زنان:

کمبود پژوهش‌های زندگی‌نامه‌ای دقیق در ادبیات ایران عوامل فرهنگی مهمی دارد که محافظه‌کاری مردانه در قبال زنان یکی از آن‌هاست و ما قبلاً این محافظه‌کاری را در بیان نادقیق گلستان از رابطه‌اش با فروغ و بی‌میلی آشکار او به نقل داستان زندگی‌اش دیدیم.