کتاب طنزآوران جهان نمایش ۹

کتاب طنزآوران جهان نمایش ۹ نوشته اوژن یونسکو و فرناندو آرابال است که با ترجمهٔ داریوش مودبیان در نشر گویا منتشر شده است. این کتاب جلد ۹ مجموعه طنزآوران جهان نمایش است. در بعضی از دفترها به یک یا دو تن از طنزآوران صحنهٔ نمایش پرداخته شده و در برخی دیگر از دیدگاه ساختاری و یا مضمونی به مقولهٔ طنز و کمدی نگاه شده است.

درباره کتاب طنزآوران جهان نمایش ۹

مجموعهٔ طنزآوران جهانِ نمایش، حاصل کوشش‌ها و پژوهش‌های علمی و عملی ــ پنج دههٔ اخیرِ ــ یکی از پژوهندگان و دست‌اندرکاران راستین هنر نمایش در عرصهٔ کمدی در ایران است.

هنرِ نمایش، از روزگار دیرین، بخشی از فرهنگِ جهانی‌ست که دور از هر رنگ و هر تعلقی می‌تواند ناشر اندیشه‌های بالا و والای انسان در میان انسان‌ها و سرزمین‌های گوناگون باشد. هنر نمایش، این رسانهٔ قدرتمند گروهی و جمعی، زبانِ جهانی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها است. در این هنر طنز و کمدی جایگاه ویژه‌ای دارد. 

در تعریفی کلی، کمدی به معنای تقلید از کردار، رفتار و حتی باورهای محیط پیرامون نوع بشر برای اصلاح امور اجتماعی است، آریستوفانس ــ پدر کمدی‌نویسی در یونان باستان ــ به طرح موضوع‌های عصر خود با زبانی هجوگونه، استهزاآمیز و گاه خشن می‌پرداخت و پس از او کمدی‌نویسان دوران میانه ــ رم باستان ــ (پلوتوس، ترنس و مناندر) در کمدی‌های خود بیشتر زبان فراواقعیت را به کار می‌گیرند و به نقدِ جامعه خویش و مناسبات اجتماعی آن دوران می‌پرداختند. اما با دگرگونی‌های فکری در دوران پس از آن و تغییر و تحول در نظام اجتماعی و سیاسی اروپا و پیشرفت علوم به ویژه جامعه‌شناسی و روانشناسی اجتماعی، عناصر واقع‌گرا چه در مضامین و چه در زبان و حتی ساختار کمدی رونق گرفت. 

با پایان جنگ جهانی دوم جریان‌های تازه در عرصهٔ اندیشه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ادبی در اروپا آغاز می‌شود و در این میان «تئاتر» بیشترین بهره را می‌برد.

 «تئاتر نو»، «تئاتر نوین»، «تئاتر پیشتاز»، «ضد تئاتر» و دست آخر «تئاتر پوچی و پوچ‌گرا» (ابزورد)، عنوان‌هایی بود که منتقدان و نمایش‌نامه نویسان برای بیان ساختار و مضامین مورد نظر خود در این جریان تازه برگزیدند. از میان این همه تئاتر پوچی یا پوچ‌گرا بیشتر از همه به مذاق همگی خوش آمده و بیشتر از همه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از بکت تا یونسکو، از آدامف تا آرابال و... تا آلبی و پینتر و مرژوک و ... بسیاری از نمایش‌نامه‌نویسان بزرگ جهان را به این تئاتر منتسب می‌کنند. در این جلد به آثار اوژن یونسکو و فرناندو آرابال پرداخته می‌شود. کمدی‌های منتسب به «تئاتر پوچی» با همهٔ گونه‌گونی ساختاری و پس‌زمینهٔ موضوعی، از وجوه مشترکی در فنون طنزپردازی برخوردارند و این کتاب به تحلیل این رویکرد در آثار این دو نمایشنامه‌نویس می‌پردازد. 

خواندن کتاب طنزآوران جهان نمایش ۹ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به ادبیات نمایشی پیشنهاد می‌کنیم

بخشی از کتاب طنزآوران جهان نمایش ۹

طنزآوران جهان نمایش ۹

این اضطراب و دلهره جدا از آن معنای فوق بشریش که در «تراژدی» مطرح است، طرح شرایط انسان در جوامع کنونی است، و طنز فرو ریختن و دگرگونی شدن ارزش‌هاست، ارزش‌های اجتماعی، سیاسی، خانوادگی، اخلاقی و در نهایت انسانی. یونسکو بی‌پروا به تمام ارزش‌هایی که انسان برای خود ساخته و پرداخته حمله می‌کند و تا آنجا پیش می‌رود که حتی خود «تئاتر» و زمینهٔ ارزش‌گذاری آن که همانا «کلام» است و «زبان» را، به زیر سئوال می‌برد. «در مقابل تئاتر»: «ضد تئاتر» را مطرح می‌کند. او نمایش‌نامه‌های خود را «ضد نمایش‌نامه»، «درام کمدی» «مضحکه حزن‌انگیز» و «به اصطلاح نمایش» نام‌گذاری می‌کند. و بالاخره برای نتیجه‌گیری می‌گوید: فراموش نکنیم «کمدی» خود «تراژدی» است. و تراژدی انسان در آنجایی است که در خود فرو می‌شکند، دیگرگون شده و نابود می‌شود. «دیگرگون» شدن یکی از تمهیدات نمایشی یونسکو است که در تمامی نمایش‌نامه‌های خود به کار گرفته است، «دگرگونی» موقعیت، «دگرگونی» انسان. هم از این طریق است که تماشاگر را تکان می‌دهد و شوکه می‌کند و به‌فکر فرو می‌برد.

دربارهٔ «یونسکو» و آثار او سخن بسیار است و خوشبختانه به فارسی، بسیاری از آثار او ترجمه شده و نشر یافته و حتی به روی صحنه رفته است، و کتاب‌ها و مقاله‌هایی هم به آثار و آراء او اختصاص داده شده است. در این دفتر از طنزآوران جهان نمایش، سه نمایش‌نامهٔ کوتاه از یونسکو به عنوان سه نمونه کاملاً متفاوت آورده شده است:

۱- درس، «درام ـ کمیک»، آنچنان‌که خود یونسکو آن را نامگذاری کرده، در ژوئن سال ۰۵۹۱ نگاشته شده است و نخستین بار، در بیستم فوریهٔ ۱۵۹۱، با موفقیتی کمتر نسبت به نمایش‌نامهٔ پیشین او آوازه‌خوان تاس، در پاریس به روی صحنه می‌رود. اما چند سال پس از آن، این نمایش‌نامهٔ کوتاه و به ظاهر ساده و حتی به تعبیر برخی از منتقدان «ضد تئاتر» (در کنار آوازخوان تاس) سرآغاز جنبشی تئاتری می‌شوند که ساختارهای سنتی و پوسیده نمایشی (به‌ویژه در روایت داستانی و شخصیت‌پردازی) درهم شکسته و فرومی‌ریزند.