محمد طلوعی

سید محمد طلوعی برازنده که با نام محمد طلوعی (Mohammad Tolouei) به فعالیت ادبی می‌پردازد، نویسنده، شاعر، مترجم، روزنامه‌نگار و فیلمنامه‌نویس ایرانی است. وی در شهر رشت به دنیا آمد و دوران دانشجویی خود را در تهران گذراند. طلوعی با انتشار رمان «قربانی باد موافق» در میانه‌ی دهه‌ی هشتاد شمسی به‌صورت جدی وارد جامعه‌ی ادبی ایران شد و توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کرد. از آثار مهم او می‌توان به مجموعه داستان کوتاه «من ژانت نیستم» اشاره کرد.

بیوگرافی محمد طلوعی

سید محمد طلوعی برازنده در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ در رشت متولد شد. به گفته‌ی خودش دوران کودکی را با مطالعه‌ی ادبیات داستانی فرانسه به‌خصوص رمان «ژوزف بالسامو» از «الکساندر دومای پدر» گذراند که تأثیرش را به وضوح در نوشته‌های او می‌توان دید. او دوران نوجوانی خود را در جستجوی حرفه‌ای گذراند که با شخصیت و روحیاتش سازگار باشد و بتواند به بهترین شکل استعدادهایش را شکوفا کند. او طی این مسیر در حوزه‌هایی چون صنعت و هنر پای گذاشت اما در نهایت ادبیات را برگزید.

تحصیلات

طلوعی در دانشگاه سوره، کارگردانی سینما خواند و سپس مدرک کارشناسی‌ارشد خود را در پردیس هنرهای زیبای تهران و در رشته‌ی ادبیات نمایشی دریافت کرد.

آثار نمایشی طلوعی

هرچند طلوعی نخستین گام‌های خود را به‌عنوان مؤلف در سال ۱۳۸۲ با انتشار مجموعه شعر «خاطرات بندباز» برداشت، اما مسیر حرفه‌ای او به‌شدت تحت‌تأثیر تحصیلات دانشگاهی‌اش شکل گرفت. او در یازدهمین جشنواره‌ی تئاتر دانشجویی با نمایشنامه‌ی «تفنگ میرزا بر دیوار است و در پرده‌ی سوم شلیک می‌کند» توانست عنوان برگزیده را به دست آورد. این نمایشنامه که سال‌ها بعد از سوی انتشارات نیلا به چاپ رسید و بارها اجرا شد، به روایت ماجرای قتل ناصرالدین‌شاه قاجار به‌دست میرزا رضا کرمانی می‌پردازد. چند سال بعد، طلوعی فیلمنامه‌ی «بازگشت» را نوشت که در سال ۱۳۸۸ به کارگردانی «شاهرخ دولکو» به تصویر درآمد. این فیلم سرگذشت مردی زندانی را روایت می‌کند که هفت روز فرصت دارد تا بی‌گناهی خود را اثبات کند. از دیگر تجربه‌های نمایشی طلوعی می‌توان به فیلمنامه‌ی «آرزوهای در اعماق» اشاره کرد. در سال ۱۳۹۱ «آرمین ایثاریان» این فیلمنامه را کارگردانی کرد و فیلمش در دو بخش بهترین فیلم کوتاه و بهترین فیلمنامه‌ی جشنواره شانگهای برنده‌ی جایزه شد.

نگاهی به ترجمه‌ها و آثار داستانی محمد طلوعی

کتاب قربانی باد موافق

اولین تجربه‌ی داستان‌نویسی طلوعی در سال ۱۳۸۶ و با انتشار رمان «قربانی باد موافق» رقم خورد. نکته‌ی جالب این است که نویسنده خود اذعان داشت این رمان را ده سال پیش از انتشار نوشته است. «قربانی باد موافق» شهرت زیادی برای طلوعی به ارمغان آورد و موفق به کسب جوایز متعددی شد. این اثر برنده‌ی جایزه‌ی ادبی «فردا» شد که به تکنیکی‌ترین آثار داستانی تعلق می‌گیرد و همچنین در هشتمین دوره‌ی جایزه‌ی شهید غنی‌پور مورد تقدیر قرار گرفت. علاوه‌بر این، «قربانی باد موافق» توانست جایزه‌ی «رمان متفاوت سال» جشنواره‌‌ی ادبی «واو» را نیز از آن خود کند. طلوعی در این کتاب، با بهره‌گیری از تاریخ معاصر ایران، به‌ویژه موضوع حزب توده و ماجرای کودتای ۲۸ مرداد، داستان منوچهر، یک سرباز فراری عاشق، را روایت می‌کند. قصه‌ای که در بستر وقایع سیاسی-اجتماعی آن دوران، لایه‌های عمیق انسانی و عاشقانه را به تصویر می‌کشد.

کتاب من ژانت نیستم

طلوعی در سال ۱۳۹۰ دومین تجربه‌ی داستانی خود را در قالبی متفاوت از کتاب قبلی‌اش منتشر کرد. «من ژانت نیستم» که مجموعه‌ای متشکل از چند داستان کوتاه است از سوی نشر افق به چاپ رسید و یک سال بعد برنده‌ی جایزه‌ی ادبی گلشیری شد. نویسنده در هفت داستان این کتاب، روایتی اپیزودیک را در پیش می‌گیرد که در انتها به یک نقطه ختم می‌شوند. طلوعی در کتابش با نگاهی ریزبینانه به مفهوم هویت، ما را با شخصیت‌های مختلفی آشنا می‌کند؛ شخصیت‌هایی که نقاط مشترک کم ندارند.

کتاب تربیت‌های پدر

اثر بعدی محمد طلوعی «تربیت‌های پدر» نام دارد که نشر افق آن را در سال ۱۳۹۲ منتشر کرد و بی‌شباهت به مجموعه داستان قبلی این نویسنده نیست. طلوعی در این کتاب راوی شش داستان با محوریت یک پدر و پسر است که در هر داستان موقعیتی جدید را تجربه می‌کنند. «تابستان ۶۳»، «میدین دانمارک»،‌ «نجات پسردایی کولی»، «دختردایی فرنگیس»، «مسواک بی‌موقع»، «انگشتر الماس» داستان‌های این کتاب هستند.

کتاب آناتومی افسردگی

سال ۱۳۹۵ نقطه‌ی عطفی در مسیر حرفه‌ای محمد طلوعی بود؛ او دومین رمان خود را با نام «آناتومی افسردگی» منتشر کرد و استقبال غیرمنتظره‌ی مخاطبان از این کتاب به حدی زیاد بود که خیلی زود به چاپ دوم و سوم رسید. طلوعی در همان سال برنده‌ی جایزه ادبی «چهل» شد که هرساله به نویسندگان موفقی که کم‌تر از چهل سال سن دارند اعطا می‌شود. داستان «آناتومی افسردگی» در شهر تهران اتفاق می‌افتد و در سه فصل روایت می‌شود. هر یک از فصل‌های کتاب به یکی از سه شخصیت محوری رمان اختصاص دارند؛ پری، دختری منزوی و افسرده، اسفندیار که یک پیرمرد است و تازه از فرنگ به ایران بازگشته و مهران، جوانی متمول که هنوز طعم خوشبختی را نچشیده است. به عقیده‌ی طلوعی اگرچه در این داستان قصد نداشته به توصیف اوضاع و احوال اجتماعی بپردازد، اما این برداشت که هر شخصیت می‌تواند نماینده‌ی قشری از جامعه باشد را انکار نمی‌کند.

کتاب هفت گنبد

نشر افق کتاب «هفت گنبد» را در سال ۱۳۹۷ منتشر کرد. این مجموعه داستان حاصل پنج سال تلاش نویسنده است و طلوعی برای خلق این داستان‌ها به کشورهای افغانستان، عمان، سوریه، عراق، لبنان، ارمنستان، و گرجستان سفر کرد. داستان‌های این مجموعه در همین کشورها روایت می‌شوند و طبق یادداشت‌هایی که خود نویسنده درباره‌ی کتاب در وبسایت رسمی‌اش منتشر کرده است، هر داستان بازآفرینی مدرن یکی از افسانه‌های هفت‌پیکر اثر نظامی گنجوی است. طلوعی با خلق خاورمیانه‌ای بدون جنگ و بی‌تنش که یادآور آثار آرمانشهری است، سرگذشت انسان‌هایی را بازگو می‌کند که به نحوی زندگی‌شان به‌هم گره خورده است. این کتاب در سال ۱۳۹۸ در سومین دوره‌ی جایزه ادبی بوشهر برنده‌ی جایزه بهترین اثر داستانی شد.

کتاب داستان‌های خانوادگی

«داستان‌های خانوادگی» از دیگر کتاب‌های محمد طلوعی است که در سال ۱۳۹۸ به چاپ رسید. در واقع این مجموعه شامل دو مجموعه داستان کوتاه «تربیت‌های پدر» و «من ژانت نیستم» از همین نویسنده است که قبل‌تر به‌صورت جداگانه منتشر شده بودند.

به‌طورکلی، منتقدان آثار طلوعی را بازتابی دقیق از طبقه متوسط شهری جامعه ایران می‌دانند. این آثار با تمرکز بر مضامینی چون زندگی شهری و مشکلات آن، سردرگمی، تنهایی و روان‌رنجوری انسان‌ها، تصویر روشنی از دغدغه‌های فردی و اجتماعی این طبقه ارائه می‌دهند. همین توجه به ابعاد انسانی و اجتماعی در آثارش، طلوعی را به نویسنده‌ای دغدغه‌مند تبدیل کرده که به مشکلات و چالش‌های روزمره‌ی انسان‌ها پرداخته و به تحلیل ابعاد پیچیده‌ی روانی و اجتماعی آن‌ها می‌پردازد.

کتاب خداوندگار لحن

کتاب «خداوندگار لحن» شامل ۵۲ نامه از قائم مقام فراهانی است و این نامه‌ها با کوشش محمد طلوعی، محمدرضا بهزادی و محمد میرزاخانی جمع‌آوری شده‌اند.

کتاب منظری به جهان

کتاب «منظری به جهان» نوشته‌ی جان چیور است و با ترجمه‌ی محمد طلوعی و فرزانه دوستی به انتشار رسیده است. این کتاب مجموعه‌ای از داستان‌ها را در بر می‌گیرد که به زندگی شخصیت‌های گوناگون می‌پردازند. جان چیور، با سبک روایی دقیق و جزئی‌نگر خود، دغدغه‌ها، چالش‌ها و تناقض‌های روزمره‌ی انسان‌ها را به تصویر می‌کشد.

کتاب تئاتر بودگی

از دیگر ترجمه‌های محمد طلوعی و فرزانه دوستی می‌توان به کتاب «تئاتر بودگی» نوشته‌ی ژوزت فرال اشاره کرد. این کتاب شامل مجموعه‌ای از مقالات مختلف است که به تحلیل و تفسیر تئاتر به‌عنوان یک هنر می‌پردازند و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار می‌دهند.

آثار کودک و نوجوان محمد طلوعی

کتاب رئال مادرید

محمد طلوعی، در کنار فعالیت‌های برجسته‌اش در ادبیات بزرگسال، به ادبیات کودک‌ونوجوان نیز توجه داشته است. یکی از اولین تجربه‌های او در این حوزه، رمان «رئال‌مادرید» است که نشر افق آن را در سال ۱۳۹۳ منتشر کرد. این کتاب که به‌عنوان یکی از موفق‌ترین آثار ایرانی در زمینه‌ی داستان‌های فوتبالی شناخته می‌شود، داستان گروهی از نوجوانان آبادانی را روایت می‌کند که برای بازی با تیم نوجوانان رئال مادرید به امارات سفر می‌کنند. اما آنچه در این سفر عجیب‌وغریب انتظار آنها را می‌کشد، چیزی جز ناکامی و سردرگمی نیست. تیم آن‌ها در دبی گرفتار می‌شود و هیچ‌چیز طبق برنامه‌ریزی‌ها پیش نمی‌رود. با ورود شخصیتی به نام ابو، داستان هیجان‌انگیز طلوعی به اوج خود می‌رسد و رؤیای نوجوانان آبادانی به واقعیت تبدیل می‌شود. از دیگر ویژگی‌های جالب این کتاب، نام‌گذاری فصل‌های آن است. طلوعی در هر یک از بیست و هشت فصل کتاب، نام‌هایی از آثار ادبی یا سینمایی معروف را برگزیده است. عناوینی چون درخت انجیر معابد، جزیره‌ی سرگردانی و فرار بزرگ، هر کدام به‌نوعی به دنیای فرهنگی و هنری اشاره دارند و غنای این اثر را افزایش می‌دهند.

طلوعی در سال‌های اخیر نیز چند اثر دیگر برای کودکان نوشته است که علاوه‌بر جذابیت داستانی به لحاظ آموزش مهارت‌های زندگی نیز آثار قابل توجه‌ای هستند.

کتاب اپوش

کتاب «اپوش» یکی از آثار محمد طلوعی است که بر اساس اساطیر ایران باستان نوشته شده و داستان دیوی به همین نام را روایت می‌کند. در این داستان، طلوعی با روایتی شیرین و جذاب تلاش می‌کند تا به کودکان بیاموزد که از مقایسه کردن خود با دیگران دست بردارند و به ارزش‌های فردی خود توجه کنند.

کتاب وایوو

دیگر اثر مهم طلوعی برای کودکان، «وایوو»، بر دوگانگی «خوبی و بدی» تمرکز دارد. در این داستان، شخصیت اصلی به نام وایوو، که چندان وظیفه‌شناس نیست، درگیر کشمکش‌های درونی می‌شود که در نهایت او را به درک مفاهیم اخلاقی و مسئولیت‌پذیری می‌رساند.

کتاب آز

«آز» نیز اثر دیگری از طلوعی است که برای مخاطبان خردسال نوشته شده است. داستان این کتاب درباره دیوی به نام آز است که به دلیل حرص و طمع زیاد، دچار عواقب بدی می‌شود و در نهایت به ندامت می‌افتد. ویژگی مشترک این آثار، درون‌مایه‌ی اساطیری و افسانه‌ای آن‌ها است که به‌طور برجسته در داستان‌ها دیده می‌شوند. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند تا محمد طلوعی به‌عنوان یک مؤلف خلاق و نوآور در حوزه‌ی ادبیات کودک‌ونوجوان شناخته شود. آثار او نه‌تنها از نظر محتوای اخلاقی و آموزشی غنی هستند، بلکه به‌خوبی با دنیای اساطیر و افسانه‌های ایرانی پیوند خورده‌اند و همین امر موجب جذابیت بیشتر برای مخاطبان جوان می‌شود.

نگاهی به کتاب‌های صوتی محمد طلوعی

«داستان همراه ۱» «داستان همراه ۶» و «داستان همراه ۹» کتاب‌های صوتی مجله‌ی همشهری هستند. در این کتاب‌های صوتی، داستان‌های مختلفی از نویسندگان گوناگون وجود دارد. محمد طلوعی نیز یکی از نویسندگان حاضر در این مجموعه است و داستانی از او در کنار آثار سایر نویسندگان در این کتاب صوتی گنجانده شده است.

کتاب «زیر سقف دنیا» با گویندگی محمد طلوعی و از سوی انتشارات رادیو گوشه به انتشار رسیده است.

انتشارات نوین کتاب گویا، کتاب صوتی «موبی دیک» با ترجمه‌ی محمد طلوعی و گویندگی حسن آزادی منتشر کرده است.

صادق وفایی کتاب «داستان‌های خانوادگی» را گویندگی کرده و انتشارات واوخوان این کتاب صوتی را به انتشار رسانده است.

کتاب «آناتومی افسردگی» نیز با گویندگی شبنم قلی خانی، مسعود فروتن و سام قریبیان و از سوی انتشارات سماوا به انتشار رسیده است.

محمد طلوعی گویندگی چند قسمت از پادکست شنیدستان را برعهده داشته است که شامل قسمت «غذا؛ خورشگر» و «بازی؛ مقدمه» می‌شوند.

دیگر فعالیت‌ها

طلوعی علاوه‌بر انتشار آثارش در قالب کتاب، از حضور در مجله‌های ادبی نیز غافل نبوده است و از گذشته تا امروز با برخی از مطرح‌ترین نشریات فارسی همچون: «همشهری داستان»، «ناداستان»، «آنگاه» و «سان» همکاری کرده است. او سردبیری مجله‌ی «ناداستان» و «طبل» را نیز در کارنامه‌ی خود دارد. همچنین برخی از آثار او در نشریات انگلیسی و ایتالیایی مانند «گاردین» و «اینترناسیونال» ترجمه و چاپ شده‌اند. بسیاری از آثاری که از او در نشریات به چاپ رسیده‌اند، ناداستان هستند. از مهم‌ترین آثار ناداستان طلوعی می‌توان به «زیر سقف دنیا» اشاره کرد که در نشر چشمه آن را در سال ۱۳۹۹ منتشر کرد. طلوعی در این کتاب از تجربیات زیسته‌ی خود می‌گوید؛ تجربیاتی که شهرها و آدم‌ها در آن نقش پررنگی ایفا می‌کنند. یکی دیگر از آثار طلوعی در قالب ناداستان، مجموعه‌ای شامل هفت جستار به نام «ویرانه‌های من» است که نشر چشمه آن را در سال ۱۴۰۱ منتشر کرد. طلوعی با سوژه قرار دادن ویرانه‌ها و پیوند آن با رنج‌های بشری از امید و زیبایی پنهان در زندگی صحبت می‌کند. نثر شاعرانه و لطیف او در این جستار‌ها به مخاطب این اجازه را می‌دهد تا خود را در تک‌تک تجربیات نویسنده شریک کند.