احمد دهقان
زندگینامه و معرفی کتاب‌های احمد دهقان
احمد دهقان (Ahmad Dehghan) متولد ۱۳۴۵ در کرج، نویسنده‌ی ایرانی است. او داستان‌های متعددی با موضوع جنگ ایران و عراق، به زبان فارسی، نوشته است و از داستان‌نویسان پرکار در حوزه‌ی ادبیات پایداری ایران به شمار می‌رود. اولین و مشهورترین رمان او یعنی «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» که موضوع آن جنگ ایران و عراق است، به زبان انگلیسی ترجمه شده و جوایز و افتخاراتی را برای نویسنده به همراه داشته است.
بیوگرافی احمد دهقان
احمد دهقان در سال ۱۳۴۵، در کرج به دنیا آمد. او در سال ۱۳۶۸، وارد دانشگاه شد و در رشته‌ی مهندسی برق تحصیل کرد. سپس به رشته‌ی علوم اجتماعی وارد شد و مدتی نیز تحصیلات خود را در این زمینه ادامه داد. در نهایت، مدرک فوق لیسانس خود را در رشته‌ی مردم‌شناسی دریافت کرد و فارغ‌التحصیل شد.
نخستین رمان او با عنوان «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» در سال ۱۳۷۵ منتشر شد. دهقان علاوه بر آثار داستانی خود، مقالاتی نیز در حوزه‌ی رشته‌ی تحصیلی خود و همچنین مباحث نظریِ مربوط به خاطره‌نگاری (به‌ویژه در زمینه‌ی جنگ ایران و عراق) دارد.
ترجمه‌ی آثار احمد دهقان به زبان‌های دیگر
پال اسپراکمن کتاب «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» را به زبان انگلیسی برگردانده است. این ترجمه‌ی انگلیسی در کتابخانه‌های مختلف قرار دارد و در دسترس علاقه‌مندان است؛ از جمله در کتابخانه‌های دانشگاه جرج واشنگتن دی‌سی، دانشگاه هاروارد، کنگره‌ی واشنگتن دی‌سی و... .
همچنین کتاب «من قاتل پسرتان هستم» با ترجمه‌ی کارولین کراسکری، شرق‌شناس و محقق دانشگاه یوسی‌ال‌ای به انگلیسی منتشر شده است.
جوایز و افتخارات
۱. جایزه‌ی جشنواره‌ی بیست سال ادبیات داستانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برای رمان «سفر به گرای ۲۷۰ درجه»
۲. جایزه‌ی بیست سال ادبیات پایداری، برای رمان «سفر به گرای ۲۷۰ درجه»
۳. جایزه‌ی چهارمین دوره‌ی انتخاب کتاب سال دفاع مقدس، برای رمان «سفر به گرای ۲۷۰ درجه»
۴. نامزد ششمین دوره‌ی جایزه‌ی ادبی مهرگان، برای کتاب «من قاتل پسرتان هستم»
۵. نامزد ششمین دوره‌ی جایزه‌ی منتقدان و نویسندگان مطبوعاتی، برای کتاب «من قاتل پسرتان هستم»
۶. نامزد پنجمین دوره‌ی جایزه‌ی ادبی هوشنگ گلشیری، برای کتاب «من قاتل پسرتان هستم»
نقدی بر نوشته‌های احمد دهقان
انتشار کتاب‌های احمد دهقان عمدتاً واکنش‌های شدیدی را برانگیخته است؛ به‌طوری‌که برخی افراد آثار او را ضد جنگ و ضد ارزش‌های دفاع مقدس دانسته‌اند. در مقابل، افرادی بوده‌اند که همواره از آثار دهقان دفاع کرده‌اند و به نوشتار احترام می‌گذارند؛ چون دهقان شخصاً جبهه‌ی جنگ را لمس کرده و مدتی طولانی در آن حضور داشته است که نتیجه‌ی آن توصیفات دقیق و ظریف از صحنه‌های جنگ در آثار اوست.
رضا امیرخانی، رمان‌نویس مشهور معاصر ایرانی و نویسنده‌ی کتاب‌های «من او»، «قیدار» و... رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه را «شاید بهترین رمان جنگ» می‌داند.
سید مهدی شجاعی (نویسنده) نیز دربارهی کتاب «من قاتل پسرتان هستم» که در زمان انتشار با واکنش‌های تندی مواجه شده بود، گفته است: «احساس کردم که خیلی مظلوم واقع شده است. از نقدهای بی‌رحمانه‌ای که در جاهای مختلف به آن شده است، از منظر انسانی یا اعتقادی دیدم که کار مستحق این همه توهین و فشار نیست... احساس کردم که تکلیف دارم به سهم خودم از نویسنده‌ی اثر دفاع کنم و توجه مخاطب را به وجوه مثبت داستان‌ها جلب کنم.»
سبک نگارش
احمد دهقان سبک خاصی در نگارش داستان‌های جنگی دارد. زبان نوشتار او ساده و به دور از پیچیدگی و لفاظی است و معمولاً لحنی طنز دارد که مخاطب به‌راحتی با آن ارتباط برقرار می‌کند. از آنجا که دهقان برای مدت زیادی در مناطق جنگی حضور داشته است، داستان‌های او شامل جزئیاتی دقیق و ملموس از وضعیت رزمندگان ایرانی در جبهه‌ها می‌شود.
مروری بر کتاب‌های احمد دهقان
کتاب سفر به گرای ۲۷۰ درجه
این رمان اولین اثر داستانی احمد دهقان است که در سال ۱۳۷۵ منتشر شد و جوایز و افتخاراتی را برای نویسنده به ارمغان آورد. پال اسپراکمن، نایب رئیس مرکز مطالعات دانشگاهی خاورمیانه در دانشگاه راتگرز آمریکا، این اثر را به انگلیسی ترجمه کرده است. در واقع، این کتاب اولین رمان ایرانی با موضوع جنگ است که در آمریکا منتشر شده است. داستان کتاب دربارهی رزمنده‌ی جوانی به نام ناصر است که داستان از زبان او روایت می‌شود. ناصر بارها در جبهه‌ی جنگ حضور داشته است و در فصل امتحانات نیز به همراه دوستش علی، به منطقه‌ی جنگی می‌رود. او حین عملیات، بسیاری از دوستانش را دست می‌دهد و خود نیز مجروح می‌شود و به شهر خود برمی‌گردد، اما پس از مدت کوتاهی باید دوباره خود را آماده‌ی بازگشتن به منطقه کند. نسخه‌ی صوتی این کتاب، با گویندگی خود نویسنده موجود است.
کتاب من قاتل پسرتان هستم
این اثر، مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که در سال ۱۳۸۳ منتشر شد و توجه مخاطبان را به خود جلب نمود. احمد دهقان با این کتاب در رقابت‌های ادبی زیادی شرکت کرد و نامزد چند جایزه، از جمله جایزه‌ی ادبی مهرگان شد. این اثر در زمان انتشار خود، واکنش‌های مثبت و منفی زیادی را برانگیخت. کتاب شامل ده داستان کوتاه است که با زبانی ساده و روان روایت شده‌اند و نگاهی واقع‌گرایانه به جنگ و حقایق آن را دارند. نسخه‌ی صوتی این کتاب هم، با گویندگی پیمان قریب‌پناه موجود است.
کتاب گردان چهارنفره
این اثر رمان نوجوان و با موضوع دفاع مقدس است. داستان دربارهی چهار نوجوان است که پس از حمله‌ی عراقی‌ها به قرارگاه ایران، مأموریت می‌یابند که قرارگاه عراقی‌ها را شناسایی کنند. این کتاب نیز مانند سایر آثار احمد دهقان، به زبانی ساده و با توصیفات جذاب و تعلیق‌های پرکشش نوشته شده است.
کتاب بچه‌های کارون
این کتاب نیز رمانی برای نوجوانان است که با زبانی روان و لطیف و با لحن طنز نگاشته شده است. این اثر روایت نوجوانی است که با وساطت مادرش به میدان نبرد می‌رود و برای راضی نگه داشتن فرمانده و بازنگشتن به آشپزخانه، تلاش می‌کند رزمنده‌ای کوشا و دقیق باشد. داستان از زمان اشغال خرمشهر شروع می‌شود و در زمان آزادسازی آن به پایان می‌رسد.
کتاب روزهای آخر
این رمان بر اساس دست‌نوشته‌های احمد دهقان در مقطع پایانی جنگ ایران و عراق نوشته شده است. نویسنده در این اثر وضعیت مبهم رزمندگان در روزهای پایانی جنگ را توصیف می‌کند؛ زمانی که خبر پذیرش قطعنامه منتشر می‌شود و رزمندگان قرار است به شهرهای خود برگردند؛ اما بسیاری از آن‌ها برنامه‌ای برای آینده‌ی خود ندارند و در وضعیتی گنگ قرار گرفته‌اند.
کتاب جشن جنگ
این کتاب شامل ده داستان کوتاه است که با موضوع دفاع مقدس نوشته شده‌اند. مانند سایر آثار نویسنده، زبان ساده و روان، گاهی لحن طنز و توصیف‌های گیرا، در این مجموعه داستان، مشهود است.
کتاب پرسه در خاک غریبه
این اثر رمانی از احمد دهقان است که در سال ۱۳۸۸ برای نخستین بار منتشر شد. دهقان در این کتاب نیز مانند سایر آثار خود، روایتی رئالیستی از جنگ ارائه می‌دهد و این بار به سراغ جبهه‌های سرد و برفی در غرب کشور می‌رود و داستان خود را در محیطی جدید و دور از ذهن روایت می‌کند.
کتاب بچه‌های کوهستان
این اثر شامل خاطرات «سید رضا موسوی» است. کتاب با لحنی ساده، پرکشش و به دور از زیاده‌گویی نگاشته شده است و سربازی، جزئیاتی از روزمرگی‌های جبهه‌ی جنگ را روایت می‌کند.
کتاب سال بازگشت
این رمان بر اساس زندگی مردی به نام بابانظر، از دلاوران جنگ، به رشته‌ی تحریر درآمده است. در این داستان ناصر که در زمان جنگ رزمنده‌ای جوان بود، در تلاش است که خاطرات آن دوران را فراموش کند و جنگ را پشت سر بگذارد؛ اما دوست قدیمی با او تماس می‌گیرد و حالا رزمنده‌ی جوان باید برای دیدار با بابانظر، به مشهد برود.
کتاب دشت‌بان
این اثر رمانی دیگر از احمد دهقان است که شخصیت اصلی آن ناصر است. در این رمان نویسنده مبارزه‌ی خانواده‌ی ناصر را روایت می‌کند. پدر ناصر دشت‌بان است و آن‌ها در باغی در نزدیکی قصر شیرین زندگی می‌کنند. با هجوم دشمن، این خانواده می‌گریزند و در غاری پناه می‌گیرند. بعد از مدتی نیز زمستان از راه می‌رسد و آن‌ها مجبورند با طبیعت نیز درگیر شوند.
سایر آثار
احمد دهقان آثار دیگری هم در کارنامه‌ی خود دارد؛ از جمله کتاب‌های «یادداشت‌ها» و «روزنوشت» که شامل نوشته‌های شهید «حسن باقری» با تدوین احمد دهقان هستند. همچنین کتاب‌های «باستان‌شناسی ایران» و «تاریخ هنرهای اسلامی ۲» (کتاب‌های دانشگاهی) و نیز «ناگفته‌های جنگ» و «آزادی خرمشهر» (خاطرات شهید صیاد شیرازی با تدوین دهقان).
