کتاب تاریخچه ای مختصر از مناقشه فلسطین و اسرائیل

کتاب الکترونیکی تاریخچه‌ای مختصر از مناقشه فلسطین و اسرائیل نوشتهٔ ایلان پاپه با ترجمهٔ امیررضا مقومی و پرهام پوررمضان توسط نشر کتابستان معرفت منتشر شده است. این اثر به بررسی ریشه‌ها و تحولات تاریخی مناقشهٔ فلسطین و اسرائیل می‌پردازد و با نگاهی تحلیلی، روند شکل‌گیری و تداوم این بحران را از اواخر قرن نوزدهم تا رویدادهای معاصر دنبال می‌کند. نسخه‌ٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تاریخچه ای مختصر از مناقشه فلسطین و اسرائیل

تاریخچه‌ای مختصر از مناقشه فلسطین و اسرائیل با رویکردی تاریخی به بررسی یکی از پیچیده‌ترین و طولانی‌ترین مناقشات سیاسی جهان معاصر می‌پردازد. ایلان پاپه مورخ یهودی و استاد دانشگاه در این کتاب تلاش کرده است تا با اتکا به منابع تاریخی و روایت‌های متقابل، روند شکل‌گیری مناقشه را از دوران عثمانی، ظهور صهیونیسم، قیمومیت بریتانیا، جنگ‌های متعدد و تحولات سیاسی تا وقایع اخیر مانند عملیات طوفان الاقصی و پیامدهای آن به تصویر بکشد. ساختار کتاب بر پایهٔ روایت خطی و تحلیلی استوار است و نویسنده با استفاده از اسناد، گزارش‌ها و تحلیل‌های تاریخی تلاش می‌کند لایه‌های مختلف این بحران را برای خواننده روشن کند. این کتاب نه‌تنها به وقایع تاریخی بلکه به زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و ایدئولوژیک مناقشه نیز توجه دارد و سعی دارد تصویری جامع از فرازونشیب‌های این بحران ارائه دهد.

خلاصه کتاب تاریخچه ای مختصر از مناقشه فلسطین و اسرائیل

این کتاب با مرور ریشه‌های تاریخی مناقشه، از اواخر قرن نوزدهم و دوران امپراتوری عثمانی آغاز می‌شود؛ زمانی که فلسطین تحت حاکمیت عثمانی بود و جمعیت آن عمدتاً مسلمان، اما با اقلیت‌های مسیحی و یهودی، در کنار هم زندگی می‌کردند. ایلان پاپه به ظهور جنبش صهیونیسم در اروپا و انگیزه‌های مذهبی و سیاسی آن می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه ایدهٔ تأسیس وطن ملی یهودیان در فلسطین، با حمایت قدرت‌های استعماری به‌ویژه بریتانیا، به تدریج عملی شد. در ادامه، کتاب به نقش اعلامیه بالفور، قیمومیت بریتانیا و سیاست‌های مهاجرت و خرید زمین توسط صهیونیست‌ها می‌پردازد و تأثیر این تحولات را بر جامعهٔ فلسطینی و شکل‌گیری مقاومت عربی بررسی می‌کند. نویسنده روند پاکسازی قومی، اخراج روستاییان فلسطینی و شکل‌گیری ساختارهای دولتی یهودی را با جزئیات تاریخی و تحلیلی شرح می‌دهد. کتاب همچنین به شورش‌های عربی، واکنش‌های بریتانیا، نقش کمیسیون‌های تحقیق و پیشنهادهای تقسیم سرزمین توسط جامعهٔ ملل و سازمان ملل می‌پردازد. ایلان پاپه با بررسی تصمیمات بین‌المللی، نقش قدرت‌های جهانی و لابی‌های سیاسی، نشان می‌دهد چگونه مناقشه از یک بحران محلی به مسئله‌ای جهانی بدل شد. در بخش‌های پایانی، کتاب به وقایع منتهی به تأسیس اسرائیل، جنگ‌های متعدد، شکل‌گیری موج‌های جدید مقاومت و تحولات معاصر مانند عملیات طوفان الاقصی و پیامدهای انسانی و سیاسی آن می‌پردازد. نویسنده تلاش می‌کند با تحلیل روندهای تاریخی و اجتماعی، دلایل تداوم بحران و دشواری حل آن را برای خواننده روشن کند.

چرا باید کتاب تاریخچه ای مختصر از مناقشه فلسطین و اسرائیل را بخوانیم؟

این کتاب با ارائهٔ روایتی مستند و تحلیلی از مناقشه فلسطین و اسرائیل، امکان درک عمیق‌تری از ریشه‌ها و پیچیدگی‌های این بحران را فراهم می‌کند. ایلان پاپه با استفاده از منابع تاریخی و روایت‌های متقابل، تلاش کرده است تصویری چندلایه از تحولات سیاسی، اجتماعی و ایدئولوژیک منطقه ارائه دهد. مطالعهٔ این اثر برای کسانی که به دنبال فهم دقیق‌تر زمینه‌های تاریخی و پیامدهای معاصر این مناقشه هستند، ارزشمند است. علاوه‌بر این، کتاب به خواننده کمک می‌کند تا روایت‌های غالب و کلیشه‌ای را به چالش بکشد و با نگاهی انتقادی‌تر به مسئله فلسطین و اسرائیل بنگرد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به علاقه‌مندان تاریخ معاصر، پژوهشگران علوم سیاسی، دانشجویان روابط بین‌الملل و افرادی که دغدغهٔ فهم عمیق‌تر مناقشه فلسطین و اسرائیل را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به دنبال تحلیل‌های تاریخی و اجتماعی دربارهٔ خاورمیانه و ریشه‌های بحران‌های منطقه‌ای هستند، این اثر مفید خواهد بود.

درباره ایلان پاپه

ایلان پاپه (Ilan Pappé) تاریخ‌نگار و دانشمند علوم سیاسی اسرائیلی است که در ۷ نوامبر ۱۹۵۴ در شهر حیفا به دنیا آمد. او یکی از برجسته‌ترین چهره‌های جریان «تاریخ‌نگاران جدید اسرائیل» به‌شمار می‌رود و پژوهش‌های او عمدتاً بر مسئلهٔ فلسطین و به‌ویژه وقایع سال ۱۹۴۸ و اخراج گستردهٔ فلسطینی‌ها متمرکز است. رخدادی که پاپه آن را یک عملیات برنامه‌ریزی‌شده برای پاکسازی قومی می‌داند و آن را به طرح نظامی پلن دالت نسبت می‌دهد. وی از سال ۲۰۰۷ به‌عنوان استاد تاریخ در دانشگاه اکستر بریتانیا مشغول به کار است و مدیریت مرکز اروپایی مطالعات فلسطین و همچنین مدیریت مشترک مرکز مطالعات قومی-سیاسی اکستر را برعهده دارد. 

پاپه در خانواده‌ای یهودی-آشکنازی به دنیا آمد. والدین او در دههٔ ۱۹۳۰ از آلمان گریختند تا از دست نازی‌ها جان سالم به در برند. در ۱۸سالگی به خدمت اجباری در ارتش اسرائیل فراخوانده شد و در جنگ یوم کیپور ۱۹۷۳ در بلندی‌های جولان شرکت کرد. او در سال ۱۹۷۸ مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه عبری اورشلیم دریافت کرد و سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه آکسفورد رفت و در سال ۱۹۸۴ تحت راهنمایی آلبرت حورانی و راجر اوون دکترای خود را در رشتهٔ تاریخ با رساله‌ای دربارهٔ سیاست خارجی بریتانیا در خاورمیانه طی سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۱ اخذ کرد. این پژوهش بعدتر در قالب نخستین کتابش با عنوان بریتانیا و مناقشهٔ عرب-اسرائیل منتشر شد. او بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۶ استاد تاریخ خاورمیانه و علوم سیاسی در دانشگاه حیفا بود و هم‌زمان از ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۰ مدیریت پژوهشکدهٔ صلح در گیوات حویوا را برعهده داشت. همچنین در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ ریاست مؤسسهٔ مطالعات فلسطینی و اسرائیلی امیل توما را عهده‌دار بود. بااین‌حال، حمایت آشکار او از جنبش جهانی بایکوت اسرائیل (BDS) و دفاع سرسختانه از پایان اشغالگری باعث شد که در اسرائیل به‌شدت تحت فشار قرار گیرد. او در دانشگاه حیفا مورد تحریم همکاران قرار گرفت، بارها تهدید به مرگ شد و حتی برخی نمایندگان کنست خواستار اخراجش شدند. درنهایت در سال ۲۰۰۸ اسرائیل را ترک کرد و به بریتانیا رفت و از آن زمان در اکستر اقامت دارد.

پاپه در عرصهٔ سیاسی نیز فعال بود. او در دههٔ ۱۹۹۰ به حزب «حداش» پیوست و در انتخابات کنست سال‌های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۹ شرکت کرد. او مدافع راه‌حل «کشور واحد» برای فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌هاست و معتقد است تنها یک دولت دموکراتیک غیرقومیتی می‌تواند آینده‌ای عادلانه برای هر دو ملت رقم بزند. او همچنین از طرفداران پر و پا قرص حق بازگشت آوارگان فلسطینی است و سال‌هاست بر برگزاری کنفرانس‌های سالانه‌ای در این زمینه پافشاری می‌کند. پاپه با صراحت صهیونیسم را یک پروژه «استعماری-شهرک‌نشینی» می‌خواند و بارها اسرائیل را به ارتکاب «جنایات جنگی» و «نسل‌کشی تدریجی» متهم کرده است. یکی از بحث‌برانگیزترین ماجراهای مربوط به او دفاعش از پایان‌نامهٔ «تدی کاتز» بود؛ پایان‌نامه‌ای که در سال ۲۰۰۰ از سوی دانشگاه حیفا با بالاترین نمره ارزیابی شد و در آن از کشتاری در روستای فلسطینی «طنطوره» در سال ۱۹۴۸ سخن به میان آمده بود. این ادعا خشم کهنه‌سربازان تیپ الکساندرونی را برانگیخت و کار به دادگاه کشید. کاتز تحت فشار مجبور شد موقتاً از ادعایش عقب‌نشینی کند اما پاپه تا امروز بر صحت روایت طنطوره پافشاری کرده است. سال‌ها بعد در ۲۰۲۲ مستندی به نام طنطوره با شهادت سربازان اسرائیلی این واقعه را تأیید کرد.

از مهم‌ترین آثار او می‌توان به پاکسازی قومی فلسطین (۲۰۰۶)، تاریخ مدرن فلسطین: یک سرزمین، دو ملت (۲۰۰۳)، ده افسانه دربارهٔ اسرائیل (۲۰۱۷)، بزرگ‌ترین زندان روی زمین: تاریخ سرزمین‌های اشغالی (۲۰۱۷) و ایدهٔ اسرائیل (۲۰۱۴) اشاره کرد. او همچنین با نوام چامسکی کتاب مشترکی با عنوان غزه در بحران منتشر کرده است. تازه‌ترین آثارش شامل تاریخ بسیار کوتاه مناقشهٔ اسرائیل-فلسطین (۲۰۲۴) و لابی‌گری برای صهیونیسم در دو سوی آتلانتیک (۲۰۲۴) می‌شود. پاپه منتقدان فراوانی نیز دارد. برخی تاریخ‌نگاران اسرائیلی از جمله بنی موریس و افرایم کارش او را متهم کرده‌اند که روایت‌هایش تحریف‌شده و غیرمستند است. بنی موریس حتی او را «یکی از بی‌دقت‌ترین یا دروغ‌گوترین تاریخ‌نگاران جهان» خوانده است. پاپه در پاسخ گفته که مشکل منتقدانش نه علمی بلکه ایدئولوژیک است و آن‌ها نمی‌توانند با واقعیت‌های تلخ سال ۱۹۴۸ مواجه شوند. روش تاریخ‌نگاری پاپه اغلب «پساساختارگرایانه» توصیف شده است. او خود معتقد است هیچ روایت مطلق و واحدی از تاریخ وجود ندارد و هر مورخی براساس ارزش‌ها و دغدغه‌های سیاسی و اخلاقی خود گذشته را روایت می‌کند. دغدغهٔ اصلی او نه بی‌طرفی خشک دانشگاهی بلکه آشکارکردن جنبه‌های اخلاقی تاریخ و دفاع از عدالت برای فلسطینیان است.

امروز ایلان پاپه همچنان یکی از شناخته‌شده‌ترین تاریخ‌نگاران منتقد صهیونیسم و از مهم‌ترین روشنفکران یهودی ضدجنگ در عرصهٔ جهانی است. آثارش به زبان‌های مختلف ترجمه شده و چه در جهان عرب و چه در میان جوامع دانشگاهی غرب، هم مورد ستایش قرار گرفته و هم موضوع بحث و مناقشه‌های فراوان بوده است. او در سال‌های اخیر نیز همچنان فعالانه دربارهٔ جنگ غزه، سیاست‌های اسرائیل و آیندهٔ مسئلهٔ فلسطین موضع‌گیری می‌کند و خود را وقف مبارزهٔ فکری و علمی علیه روایت رسمی اسرائیل کرده است.

بخشی از کتاب تاریخچه ای مختصر از مناقشه فلسطین و اسرائیل

«پیشنهاد اینکه یک گروهی که قرن‌ها در اروپا زندگی کرده‌اند، به طور گسترده به سرزمین گرم و خشکی در چند هزار مایل دورتر منتقل شوند و به زبانی که نمی‌دانند صحبت کنند، به‌هیچ‌وجه کار ساده‌ای نبود. هزاران کارگر یهودی خود را در قالب جنبش‌های سوسیالیستی سازماندهی کردند و بر این باور بودند که انقلاب و سرنگونی سیستم سرمایه‌داری می‌تواند به پایان دادن به ستم‌هایی که به‌عنوان یهودی بودن متحمل می‌شوند، کمک کند. دیگر یهودیان که بدون شک به ظلم و ستم بی‌رحمانه تزار امپراتوری روسیه فکر می‌کردند، بر این باور بودند که برقراری دموکراسی‌های لیبرال قوی می‌تواند فرصت‌هایی را برای یهودیان فراهم کند تا به عنوان شهروندان کامل و برابر شناخته شوند و بدین ترتیب «مسئله یهود» حل گردد. اما هولوکاست این باورها را به شدت متزلزل کرد. پس از کشته شدن تعدادی از یهودیان و در حالی که بازماندگان اردوگاه‌های کار اجباری سال‌ها در اردوگاه‌های «آوارگان» به سر می‌بردند، هیچ کشور اروپایی تمایلی به پذیرش آن‌ها نداشت. امنیت در اروپا که دوران اشغال نازی‌ها را به خود دیده بود، دیگر امکان‌پذیر به نظر نمی‌رسید. تنها در این شرایط بود که صهیونیسم به‌عنوان یک حرکت، حمایت واقعی و گسترده‌ای را در میان جامعه یهودی به‌دست آورد.

دومین انگیزه صهیونیست یهودی، ملی‌گرایی بود. در آستانه قرن بیستم، بسیاری از گروه‌ها در اروپا که تحت رژیم‌های بزرگ و دشوار مانند امپراتوری روسیه، اتریش و مجارستان قرار داشتند، به سازماندهی خود به‌عنوان جنبش‌های ملی پرداختند و برای بازیابی حقوق از دست رفته‌شان به مبارزه پرداختند. و در این راستا، درخواست‌هایی برای خودگردانی فرهنگی ملی از جانب لهستان، اوکراین، چک‌ها، صرب‌ها و بسیاری از جوامع دیگر مطرح شد. نخبگان یهودی چارچوب ملی را به‌عنوان ابزاری برای نوین‌سازی هویت یهودی در نظر گرفتند تا آن را به‌روزرسانی کنند و به عبارت دیگر، به شکل معاصر درآورند. این به معنای احیای زبان عبری کهن و بازخوانی متون دینی یهودیت به عنوان متون سیاسی است که مهم‌ترین آن‌ها عهد عتیق می‌باشد. برخلاف یهودیان ارتدوکس، صهیونیست‌های سکولار، مانند مسیحیان اوانجلیست، آغاز به تفسیر عهد عتیق به عنوان سند تاریخی که نشان می‌دهد فلسطین متعلق به مردم یهودی است، کردند. یهودیان ارتدکس، عهد عتیق را به عنوان رساله دینی و اخلاقی می‌نگرند که آن‌ها را متعهد به اطاعت از قوانین خدا برای بشریت می‌سازد.»