کتاب بازار آزاد و دشمنان آن

کتاب بازار آزاد و دشمنان آن با عنوان اصلی The free market and its enemies: pseudo-science, socialism, and inflation نوشتهٔ «لودویگ فون میزس» و ترجمهٔ «مهدی تدینی»، اثری از مجموعهٔ «ایدئولوژی‌پژوهی» است که نشر کتاب پارسه چاپ سوم آن را در سال ۱۴۰۳ منتشر کرده است. این کتاب مجموعه‌ای از درسگفتارهای نویسنده در سال ۱۹۵۱ میلادی است که به بررسی بنیادهای نظری اقتصاد بازار آزاد، نقد سوسیالیسم، شبه‌علم و تورم پرداخته است. نویسنده با رویکردی تحلیلی، مفاهیم کلیدی اقتصاد و روش‌شناسی علوم اجتماعی را واکاوی کرده و به چالش‌های فکری و ایدئولوژیک پیرامون بازار آزاد می‌پردازد. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب بازار آزاد و دشمنان آن اثر لودویگ فون میزس

کتاب «بازار آزاد و دشمنان آن» (شبه‌علم، سوسیالیسم و تورم) بر پایهٔ درسگفتارهای «لودویگ فون میزس» در بنیاد آموزش اقتصاد در سال ۱۹۵۱ میلادی شکل گرفته است. این کتاب در قالب مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها، به زبان ساده‌تر و با مثال‌های تاریخی و اجتماعی، مفاهیم بنیادین اقتصاد بازار آزاد را شرح داده و به نقد جریان‌های فکری مخالف آن به‌ویژه سوسیالیسم و پوزیتیویسم پرداخته است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که هر فصل به یکی از موضوعات کلیدی اقتصاد و علوم اجتماعی اختصاص یافته و با رویکردی انتقادی، ریشه‌های معرفت‌شناختی و فلسفی این حوزه‌ها را بررسی کرده است.

«لودویگ فون میزس» در این اثر علاوه‌بر تحلیل نظریه‌های اقتصادی، به تاریخچهٔ شکل‌گیری علم اقتصاد، تفاوت‌های علوم طبیعی و علوم اجتماعی و نقش ایدئولوژی‌ها در تحولات قرن بیستم میلادی می‌پردازد. این کتاب نه‌تنها برای علاقه‌مندان به اقتصاد، بلکه برای کسانی که دغدغهٔ فهم ایدئولوژی‌ها و تاریخ اندیشه‌های اجتماعی را دارند، تصویری جامع از جدال‌های فکری پیرامون بازار آزاد ارائه می‌دهد. این کتاب با تأکید بر اهمیت آزادی فردی، مالکیت خصوصی و بازار آزاد به‌عنوان پایه‌های رفاه و پیشرفت اجتماعی، خواننده را به بازاندیشی درمورد ایدئولوژی‌ها و سیاست‌های اقتصادی دعوت می‌کند. کتاب «بازار آزاد و دشمنان آن» نخستین‌بار در سال ۲۰۱۷ میلادی روانهٔ بازار کتاب جهان شده است.

خلاصه کتاب بازار آزاد و دشمنان آن

کتاب با بررسی سیر تاریخی و فلسفی علم اقتصاد آغاز می‌شود و نشان می‌دهد چگونه اندیشه‌های اقتصادی از دوران افلاطون تا عصر مدرن دستخوش تحول شده‌اند. «لودویگ فون میزس» ابتدا به نقد دیدگاه‌های سنتی دربارهٔ نقش دولت و حکومت در اقتصاد می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چگونه در قرون گذشته، قدرت سیاسی و پلیسی به‌عنوان عامل اصلی پیشرفت و نظم اجتماعی تلقی می‌شد؛ سپس به ظهور نگرش‌های جدید در قرن هجدهم اشاره می‌کند که بر قاعده‌مندی و نظم طبیعی در پدیده‌های اجتماعی تأکید داشتند و پیدایش علم اقتصاد را ممکن ساختند. او به تفاوت بنیادین میان علوم طبیعی و علوم اجتماعی می‌پردازد و استدلال می‌کند که روش‌های تجربی و آزمایشگاهی علوم طبیعی را نمی‌توان به‌سادگی به حوزهٔ کنش انسانی تعمیم داد؛ همچنین با نقد پوزیتیویسم و جامعه‌شناسی «آگوست کنت»، بر اهمیت فهم انگیزه‌ها و داوری‌های ارزشی در تحلیل رفتار انسان‌ها تأکید می‌کند و نشان می‌دهد که قوانین اقتصادی برخاسته از عقل و استدلال پیشینی هستند؛ نه صرفاً تجربهٔ تاریخی. این نویسنده در بخش‌های بعدی به نقد نظریه‌های ارزش کار و ارزش عینی در اقتصاد کلاسیک می‌پردازد و اهمیت نظریهٔ ارزش ذهنی و مفهوم کنش انسانی را برجسته می‌سازد و توضیح می‌دهد که اقتصاد، علمی دربارهٔ انتخاب‌های انسانی و مبادلهٔ داوطلبانه است و مفاهیمی چون هزینه‌فرصت، سود و سرمایه، ریشه در ترجیحات و قضاوت‌های ذهنی افراد دارند؛ همچنین به نقش بازار، پول و قیمت‌ها در هدایت منابع کمیاب اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که بدون وجود بازار آزاد و قیمت‌های پولی، محاسبهٔ اقتصادی و تخصیص بهینهٔ منابع ناممکن می‌شود. در بخش‌هایی از کتاب، نویسنده به نقد سوسیالیسم و برنامه‌ریزی مرکزی می‌پردازد و استدلال می‌کند که حذف بازار و قیمت‌ها در نظام‌های سوسیالیستی به آشوب اقتصادی و ناکارآمدی منجر خواهد شد؛ همچنین به موضوع تورم، نقش دولت در ایجاد بحران‌های اقتصادی و پیامدهای مداخله‌گری دولتی در بازار اشاره می‌کند.

چرا باید کتاب بازار آزاد و دشمنان آن را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به ریشه‌های فلسفی و معرفت‌شناختی علم اقتصاد می‌پردازد و تفاوت‌های بنیادین میان علوم اجتماعی و علوم طبیعی را روشن می‌سازد. خواننده با مطالعهٔ این اثر با مفاهیم کلیدی مانند کنش انسانی، ارزش ذهنی، هزینه‌فرصت و نقش بازار آزاد در تخصیص منابع آشنا می‌شود؛ همچنین نقدهای نویسنده بر سوسیالیسم، پوزیتیویسم و مداخله‌گری دولتی، فرصت مناسبی برای بازنگری در باورهای رایج دربارهٔ اقتصاد و سیاست فراهم می‌کند. این کتاب نه‌تنها برای فهم بهتر نظریه‌های اقتصادی، بلکه برای درک عمیق‌تر از جدال‌های ایدئولوژیک قرن بیستم و پیامدهای آن بر جوامع معاصر اهمیت دارد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای دانشجویان و علاقه‌مندان به اقتصاد، علوم اجتماعی، فلسفه و تاریخ اندیشه‌ها مفید است؛ همچنین کسانی که دغدغهٔ فهم ریشه‌های نظری بازار آزاد، نقد سوسیالیسم و بررسی پیامدهای مداخله‌گری دولتی را دارند، می‌توانند از این اثر بهره ببرند. این کتاب به‌ویژه برای افرادی که به‌دنبال تحلیل‌های عمیق و انتقادی دربارهٔ ایدئولوژی‌ها و سیاست‌های اقتصادی هستند، پیشنهاد می‌شود.

درباره لودویگ فون میزس

لودویگ فون میزس (Ludwig von Mises) با نام کامل «لودویگ هاینریش الدر فون میزس» در سال ۱۸۸۱ میلادی متولد شد و در ۱۹۷۳ درگذشت. او فیلسوف و اقتصاددان برجستهٔ «مکتب اتریش» و از چهره‌های مهم لیبرالیسم کلاسیک به شمار می‌رفت. میزس در دانشگاه وین حقوق خواند و پس از اخذ دکترای حقوق، در اتاق بازرگانی وین مشغول به کار شد. در دههٔ ۱۹۲۰ به‌عنوان مشاور اقتصادی دولت اتریش فعالیت داشت و همزمان در دانشگاه وین و مؤسسهٔ عالی مطالعات بین‌المللی ژنو تدریس می‌کرد و علاوه‌بر کلاس‌های رسمی، نشست‌های خصوصی علمی نیز برگزار می‌کرد. در مقام مشاور اقتصادی، تأثیر چشمگیری بر سیاست‌گذاری‌های دولت اتریش گذاشت و اندیشه‌های لیبرالیسم کلاسیک را در عرصهٔ عمل گسترش داد. این نویسنده با شدت‌گرفتن بحران‌های اروپا و آغاز جنگ جهانی دوم، در سال ۱۹۴۰ به آمریکا مهاجرت کرد و تا پایان عمر در آنجا ماند. با پشتیبانی «صندوق ویلیام فولکر» و حمایت «لورنس فرتیگ»، روزنامه‌نگار لیبرال و عضو هیئت‌امنای دانشگاه نیویورک، فرصت تدریس در این دانشگاه را به دست آورد. از میان شاگردان برجسته‌اش می‌توان به «فریدریش آگوست فون هایک»، «اوسکار مورگنشترن» و «اریک فوگلین» اشاره کرد. از آثار مکتوب «لودویگ فون میزس» می‌توان اشاره کرد به کتاب‌های «مارکسیسم بی‌نقاب»، «تاریخ‌نگار زوال»، «بنیان نهایی علم اقتصاد»، «لیبرالیسم»، «ذهنیت ضد سرمایه‌داری» و «بازار آزاد و دشمنان آن».

درباره مهدی تدینی

مهدی تدینی (متولد ۱۳۵۹ در تهران) پژوهشگر، نویسنده و مترجمی ایرانی است که حوزهٔ اصلی فعالیتش تاریخ سیاسی، ایدئولوژی‌پژوهی، لیبرالیسم و نقد فاشیسم است. او نخستین مترجم آثار «ارنست نولته» به فارسی به شمار می‌رود و با ترجمهٔ آثاری همچون «جنبش‌های فاشیستی: بحران نظام لیبرالی و تکامل فاشیسم»، «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» و «اسلام‌گرایی: سومین جنبش مقاومت رادیکال» به تبیین دیدگاه‌های نولته دربارهٔ ماهیت فاشیسم و نازیسم و ارتباط آن‌ها با جریان‌های چپ کمک کرده است؛ همچنین نخستین کسی است که آثار «لودویگ فون میزس» را به پارسی برگردانده و اندیشه‌های «مکتب اتریش» را معرفی کرده است؛ ازجمله ترجمه‌های او می‌توان به «لیبرالیسم»، «بوروکراسی»، «تاریخ‌نگار زوال؛ خاطرات لودویگ فون میزس» و «بازار آزاد و دشمنان آن» اشاره کرد. او منتقد جدی ایدئولوژی‌های چپ‌گرا به‌ویژه در میان روشنفکران ایرانی بوده و از حامیان بازار آزاد و دولت حداقلی به شمار می‌رود. مهدی تدینی با ترجمهٔ آثار «هانا آرنت» مانند «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر» و کتاب‌هایی در حوزهٔ تاریخ و سیاست نظیر «نظریه‌های فاشیسم» اثر ولفگانگ ویپرمن و «جنگ جهانی اول» نوشتهٔ زونکه نایتسل، نقش مهمی در گسترش مباحث مرتبط با فاشیسم، توتالیتاریسم و تاریخ مدرن داشته است. او در سخنرانی‌ها و نشست‌های مختلف بارها بر لزوم بازخوانی علمی مفهوم فاشیسم و پرهیز از استفادهٔ ابزاری و سیاسی از این واژه‌ها در فضای فکری ایران تأکید کرده است.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

- مؤسسهٔ «میزس» (Mises Institute) این کتاب را یکی از روشن‌ترین و اثرگذارترین آثار «لودویگ فون میزس» توصیف کرده و گفته خواننده احساس می‌کند در کلاس درس او حضور دارد؛ اثری که ترکیبی از تاریخ، فلسفه و نقد سیاست‌های اقتصادی است و با شفافیت و شور خاصی ارائه شده است.

- وبلاگ Aristotle The Geek این کتاب را اثری قابل‌تأمل دانسته که با صراحت به نقد سوسیالیسم، تورم و چرخه‌های اقتصادی می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه نظریه‌های اقتصادی در پیوند با تاریخ و سیاست قابل‌درک هستند.

- سایت Goodreads بازتاب گسترده‌ای از دیدگاه خوانندگان ارائه داده؛ برخی این اثر را عمیق و فلسفی دانسته‌اند و به اهمیت نگاه نویسنده به بی‌طرفی علم در برابر ایدئولوژی اشاره کرده‌اند و دیگران آن را یکی از ساده‌ترین و شفاف‌ترین کتاب‌های اقتصاد آزاد معرفی کرده‌اند که برای درک مشکلات ناشی از سیاست‌های دولتی بسیار مفید است.

- منتقدان اندیشهٔ لیبرالیسم کلاسیک در رسانه‌هایی که به آثار مکتب اتریش می‌پردازد، این کتاب را پاسخی جدی به اندیشه‌های مارکسیستی و سوسیالیستی دانسته و از آن به‌عنوان دفاعی پرقدرت از اصول بازار آزاد یاد کرده‌اند.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

کتاب «بازار آزاد و دشمنان آن» با ترجمهٔ «محمد مبینی» در سال ۱۴۰۲ توسط نشر آماره روانهٔ بازار کتاب ایران شده است.

بخشی از کتاب بازار آزاد و دشمنان آن

«این پرسش مطرح شده است که برای مثال چرا یونانیان باستان که شناخت علمی‌شان چنین پیشرفته بود، از این کشفیات خود کاربرد عملی نبردند؟ گفته شده که آنها دانش علمی برای ساخت راه‌آهن را داشته‌اند، اما این کار را نکرده‌اند. چرا؟ برخی ایده‌ها جلوی پیشرفت آنها را می‌گرفت. یک ایده که آنها را عقب نگاه می‌داشت و اتفاقاً امروز نیز همچنان وجود دارد ایدهٔ «بیکاری فناورانه» است؛ یعنی این ایده که می‌گوید روش‌های تولید بهتر به بیکاری می‌انجامد. از این رو انحراف از روش‌های تولید سنتی جنایت پنداشته می‌شد؛ بی‌اعتنا به اینکه روش‌های قدیمی چقدر نامطلوب بود. این ایده به فکرشان نمی‌رسید که با کاهش کارِ لازم برای تولید مقدار مشخصی کالا یا شیئی، این امکان پدید می‌آید که مواد و کار آزادشده برای تولید اشیای دیگر به کار گرفته شود.

ایدهٔ دومی که سد راه توسعهٔ یونانی می‌شد این بود که آنها معاملهٔ کاری را یکسویه می‌انگاشتند: فروشنده سود می‌برد، خریدار زیان می‌کند. این رویکرد از جهت تأثیرش بر تجارت بین‌المللی اهمیت ویژه‌ای داشت. این خرافهٔ قدیمی که تجارت خارجی بیکاری به بار می‌آورد، همچنان امروز نیز حکمفرماست. بسیاری از مردم همچنان عقیده دارند امتیاز تجارت خارجی در صادرات نهفته است؛ و نه در واردات. اگر قضیه این‌طور باشد، به این معناست که امتیاز به‌دست‌آمده از خرید یک قرص نان از اینجا می‌آید که پول «صادر» می‌شود تا نان تهیه شود؛ یعنی امتیاز در پرداخت پول است و نه در دریافت خود نان.»