کتاب دگرگونی ساختاری جدید در حوزه عمومی و دموکراسی شورایی

کتاب الکترونیکی دگرگونی ساختاری جدید در حوزهٔ عمومی و دموکراسی شورایی با عنوان انگلیسی A new structural transformation of the public sphere and deliberative نوشتهٔ «یورگن هابرماس» با ترجمهٔ «کمال پولادی»، اثری است که نشر مرکز در سال ۱۴۰۳ آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی تحولات اخیر در ساختار حوزهٔ عمومی، به‌ویژه با ورود رسانه‌های دیجیتال و تأثیر آن‌ها بر فرایندهای دموکراتیک و نظریهٔ دموکراسی شورایی می‌پردازد. «هابرماس» در این اثر، با تکیه‌ بر نظریه‌های پیشین خود، به بازاندیشی نقش رسانه‌ها و چالش‌های جدید پیش‌ روی دموکراسی معاصر می‌پردازد. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دگرگونی ساختاری جدید در حوزه عمومی و دموکراسی شورایی اثر  یورگن هابرماس

کتاب «دگرگونی ساختاری جدید در حوزهٔ عمومی و دموکراسی شورایی»، منتشرشده در سال ۲۰۲۳ میلادی، اثری در حوزهٔ فلسفهٔ سیاسی است که به‌طور خاص به تحولات حوزهٔ عمومی در عصر دیجیتال می‌پردازد. «یورگن هابرماس»، فیلسوف و نظریه‌پرداز اجتماعی، در این کتاب با نگاهی انتقادی و تحلیلی، روند تاریخی و مفهومی حوزهٔ عمومی را از دوران مدرن تا امروز دنبال کرده است. ساختار کتاب شامل سه بخش مرتبط است؛ نخست، بررسی دگرگونی ساختاری حوزهٔ عمومی با محوریت رسانه‌های دیجیتال؛ دوم، شرح و بسط نظریهٔ دموکراسی شورایی و جایگاه آن در میان سایر نظریات دموکراسی؛ و سوم، پاسخ به نقدها و سوءبرداشت‌ها پیرامون این نظریه.

«یورگن هابرماس» در این کتاب، با بهره‌گیری از مفاهیم نظریهٔ کنش ارتباطی، به چالش‌های جدیدی اشاره کرده است که رسانه‌های نوین برای مشارکت سیاسی، شکل‌گیری افکار عمومی و مشروعیت دموکراتیک ایجاد می‌کنند. قالب کتاب «دگرگونی ساختاری جدید در حوزهٔ عمومی و دموکراسی شورایی» تحلیلی و نظری است و به‌عنوان اثری دانشگاهی و پژوهشی شناخته می‌شود که برای علاقه‌مندان به فلسفهٔ سیاسی، جامعه‌شناسی و مطالعات رسانه‌ای اهمیت دارد.

خلاصه کتاب دگرگونی ساختاری جدید در حوزه عمومی و دموکراسی شورایی

کتاب «دگرگونی ساختاری جدید در حوزهٔ عمومی و دموکراسی شورایی» به بررسی تحولات بنیادین حوزهٔ عمومی در عصر دیجیتال می‌پردازد و نقش رسانه‌های جدید را در بازتعریف مناسبات قدرت، مشارکت سیاسی و شکل‌گیری افکار عمومی تحلیل می‌کند. «یورگن هابرماس» با بازخوانی نظریهٔ پیشین خود دربارهٔ حوزهٔ عمومی، نشان می‌دهد که چگونه رسانه‌های دیجیتالْ مرزهای سنتی میان حوزهٔ خصوصی و عمومی را کم‌رنگ کرده‌اند و با ایجاد فضاهای ارتباطی جدید، هم فرصت‌هایی برای مشارکت همگانی فراهم آورده‌اند و هم چالش‌هایی جدی برای کیفیت گفت‌وگو و عقلانیت جمعی ایجاد کرده‌اند.

«یورگن هابرماس» در این کتاب، به این نکته می‌پردازد که رسانه‌های اجتماعی و سکوهای دیجیتال با فراهم‌کردن امکان تولید و انتشار محتوا برای همهٔ کاربران، ساختار سنتی رسانه‌ها را دگرگون کرده‌اند. این تحول از یک سو وعدهٔ برابری و مشارکت گسترده‌تر را به همراه داشته و از سوی دیگر، با پدیده‌هایی مانند قطعه‌قطعه‌شدن حوزهٔ عمومی، گسترش اخبار جعلی و شکل‌گیری اتاق‌های پژواک، تهدیدهایی برای عقلانیت و مشروعیت دموکراتیک به‌وجود آورده است. «هابرماس» همچنین به رابطهٔ میان دموکراسی شورایی و شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع مدرن می‌پردازد و تأکید می‌کند که تحقق دموکراسی شورایی نیازمند پیش‌شرط‌هایی مانند فرهنگ سیاسی لیبرال، برابری اجتماعی و نظام رسانه‌ای مسئول است. او نشان می‌دهد که بدون این پیش‌نیازها، مشارکت واقعی شهروندان و شکل‌گیری ارادهٔ جمعی دشوار خواهد بود. در نهایت، کتاب به این پرسش می‌پردازد که چگونه می‌توان در عصر رسانه‌های دیجیتال، کیفیت شورایی و عقلانی حوزهٔ عمومی را حفظ کرد و از فروپاشی انسجام اجتماعی و مشروعیت دموکراتیک جلوگیری نمود.

چرا باید کتاب دگرگونی ساختاری جدید در حوزه عمومی و دموکراسی شورایی را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر تأثیر رسانه‌های دیجیتال بر ساختار حوزهٔ عمومی و فرایندهای دموکراتیک، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زمانهٔ ما می‌پردازد. «یورگن هابرماس» با تحلیل دقیق تحولات رسانه‌ای و اجتماعی، امکان فهم عمیق‌تر از چالش‌های دموکراسی معاصر و نقش رسانه‌ها در شکل‌گیری افکار عمومی را فراهم می‌کند. مطالعهٔ این اثر به خواننده کمک می‌کند تا به پیامدهای سیاسی و اجتماعی فناوری‌های ارتباطی جدید حساس‌تر شود و از ضرورت بازاندیشی در نظریه‌های دموکراسی و مشارکت سیاسی آگاهی بیشتری پیدا کند. این کتاب برای کسانی که به‌دنبال درک ریشه‌ای‌تر بحران‌های دموکراسی، گسترش اخبار جعلی و تغییرات در مشارکت سیاسی هستند منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان فلسفهٔ سیاسی، جامعه‌شناسی، علوم ارتباطات و مطالعات رسانه‌ای توصیه می‌شود. همچنین برای فعالان حوزهٔ رسانه، سیاست‌گذاران و افرادی که دغدغهٔ کیفیت مشارکت سیاسی، افکار عمومی و آیندهٔ دموکراسی را دارند مفید است. این اثر به‌ویژه به کسانی که به‌دنبال تحلیل انتقادی نقش رسانه‌های دیجیتال در جامعهٔ معاصر هستند پیشنهاد می‌شود.

درباره یورگن هابرماس

«یورگن هابرماس» (Jürgen Habermas)، متولد ۱۸ ژوئن ۱۹۲۹ در دوسلدورف آلمان، فیلسوف، جامعه‌شناس و نظریه‌پرداز برجستهٔ معاصر و از چهره‌های شاخص مکتب فرانکفورت است. او در بستر سنت «نظریهٔ انتقادی» و با الهام از «پراگماتیسم آمریکایی» به اندیشه‌ورزی پرداخته است.

تجربهٔ دوران نوجوانی‌اش در آلمان نازی، نقطهٔ عطفی در شکل‌گیری اندیشه‌هایش بود. همانند بسیاری از روشنفکرانی که در آن دوره رشد کردند، پرسش محوری او این بود که چگونه در کشوری با پیشینه‌ای درخشان در فلسفه و اندیشه‌های آزادی‌خواهانه، نازیسم توانست ظهور کند؟ این پرسش او را به بازاندیشی دربارهٔ جایگاه سنت فلسفی آلمانی و نقد دوبارهٔ آن واداشت.

پژوهش‌های «هابرماس» عمدتاً بر حوزه‌هایی چون معرفت‌شناسی، مدرنیته، تحولات اجتماعی در جوامع صنعتی سرمایه‌داری و سیاست معاصر آلمان، به‌ویژه نقش رسانه‌های جمعی متمرکز است. او بیش از هر چیز با مفهوم «حوزهٔ عمومی» شناخته می‌شود؛ عرصه‌ای اجتماعی و فکری که رسانه‌ها در آن بستر گفت‌وگوی انتقادی و مشارکت دموکراتیک را فراهم می‌کنند.

از مهم‌ترین آثار او می‌توان به «به‌سوی جامعه‌ای عقلانی»، «دگرگونی ساختاری حوزهٔ عمومی»، «نظریهٔ کنش ارتباطی»، «بحران مشروعیت» و «جهانی‌شدن و آیندهٔ دموکراسی» اشاره کرد.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

«یورگن هابرماس» در طول دوران حرفه‌ای خود جوایز متعدد و معتبری دریافت کرده است، از جمله جایزهٔ «زیگموند فروید» در سال ۱۹۷۶ از سوی آکادمی زبان و ادبیات آلمان برای آثار علمی‌اش در زمینهٔ فلسفه و علوم اجتماعی، جایزهٔ «هگل» در سال ۱۹۷۴ به‌عنوان یکی از معتبرترین جوایز فلسفی آلمان، جایزهٔ «هولبرگ» در سال ۲۰۰۵ برای دستاوردهای برجسته‌اش در علوم انسانی و اجتماعی و جایزهٔ «یوهان اسکایت» در سال ۲۰۲۴ که به‌عنوان «جایزهٔ نوبل علوم سیاسی» شناخته می‌شود به پاس تأثیرگذاری‌اش در تبیین و دفاع از دموکراسی و کنش ارتباطی.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

انتشارات افکار جدید نیز در سال ۱۳۹۹ با ترجمهٔ‌ «ج‍م‍ال‌ م‍ح‍م‍دی‌» این کتاب را منتشر کرده است.

بخشی از کتاب دگرگونی ساختاری جدید در حوزه عمومی و دموکراسی شورایی

«سرشتِ به‌ویژه مطالبه‌گر نظام‌های مشروطه که بر‌اساس حقوق بنیادی تأسیس شده‌اند جزئی از خصوصیت «اشباع‌نشده»‌ی این نظام‌ها را تشکیل می‌دهد که همواره به نقطه‌ای فراسوی وضع موجود نظر دارند. این واقعیت تاریخی را در بستر صورت مرسوم وجه هنجاری اجتماعی بهتر می‌توان درک کرد. پدیده‌های اجتماعی، چه کنش‌ها یا هنجارها، عادت‌ها یا نهادها، میثاق‌ها یا سازمان‌ها، ارتباط‌ها یا دست‌سازه‌ها، همه سرشتی قاعده‌پذیر دارند. نفس ممکن بودن رفتار خلافِ هنجار نشانۀ این امر است: قواعد را می‌توان رعایت یا نقض کرد. انواع مختلفی از قواعد وجود دارند: قواعد منطقی، ریاضی، دستوری، بازی، و همچنین قواعد ابزاری و قواعد اجتماعیِ کنش که می‌توان آن‌ها را برحسب همکنشی‌های مبتنی بر قواعد راهبردی یا قواعد هنجاری از یکدیگر تفکیک کرد. به‌طور خاص این هنجارهای اخیر هستند که به‌واسطۀ الگوی اعتبارِ «باید» متمایز می‌شوند‌(۶). چنان‌که سرشت مجازات‌های مربوط به رفتار بی‌هنجار نشان می‌دهد، درخواست‌های هنجاری ممکن است اندکی بیشتر یا کمتر سخت‌گیرانه باشند، ضمن آن‌که هنجار اخلاقی متضمن مؤکدترین درخواست‌هاست. وجه شاخص ادراکات اخلاقی عام‌باورانه که با جهان‌بینی‌های «عصر محوری» ظهور کردند این است که در اصول خواهان برخورد برابر با تمام اشخاص‌اند. این ظرفیت بالقوۀ اخلاقی‌ـ شناختی در جریان روشنگری اروپا از ریشۀ دینی یا مابعدطبیعی‌اش جدا شد و به‌وجهی انفکاک پیدا کرد، که بنا به منطوقِ هنوز معتبر کانتی، با هر شخص بر مبنای فردیت جدایی‌ناپذیرش، باید با احترام برابر و رفتار یکسان برخورد کرد. براساس این درک، رفتار هر شخص با ملاحظۀ جوهر فردی‌اش، باید برمبنای هنجارهای عامی که برای همگان خوب است، و به صورت گفت‌وگویی توسط تمام کسانی که بالقوه از آن متأثر می‌شوند وضع شده است، مورد قضاوت قرار گیرد.»