کتاب وضعیت آخر

کتاب وضعیت آخر اثر امی ب. هریس و تامس ای. هریس است. این کتاب را می‌توان یک کتاب مناسب برای یادگیری تحلیل رفتار متقابل دانست. کتاب وضعیت آخر، یکی از پرفروشترین کتب روانشناسی است.

درباره کتاب وضعیت آخر

کتاب وضعیت آخر نوشته‌ی تامس هریس را می‌توان یک اثر کلاسیک در زمینه‌ی تحلیل رفتار متقابل دانست: هم از جهت زمان تألیف، که بسیار قبلتر از بقیه‌ی کتابهای تحلیل رفتار متقابل منتشر شده‌اند؛ هم از آن جهت که افراد زیادی در جهان آن را خوانده‌اند؛ و دلیل دیگر نیز از این بابت که توسط یکی از دوستان نزدیک اریک برن نوشته شده است. آشنایی تامس هریس با تحلیل رفتار متقابل، فقط از طریق خواندن آثار اریک برن نبوده، بلکه حاصل هم‌نشینی و هم‌کلامی و تلاش مشترک با اریک برن، برای ترویج این مدل بوده است.

کتاب وضعیت آخر در سال ۱۹۶۹ منتشر شد. از آن زمان تاکنون، این کتاب به زبان‌های مختلف ترجمه شده و ترجمه فارسی آن‌ هم، بارها توسط ناشران مختلف، چاپ شده است.در این کتاب، تقریباً به همه‌ی سرفصل‌های آموزش مقدماتی تحلیل رفتار، مانند ساختار شخصیت، ویژگی‌های شخصیت والد و بالغ و کودک، تجزیه و تحلیل رفتار متقابل، آلودگی بالغ به والد، آلودگی بالغ به کودک، نوازش و سازماندهی زمان اشاره شده است. هم‌چنین به موضوعات پیشرفته‌تری مانند بازی‌های اریک برن، ساختار شخصیت در مقاطع مختلف زندگی و تحلیل رفتار در محیط خانواده هم توجه شده و نکات ارزشمندی در این زمینه مطرح شده است.

تامس هریس در این کتاب آموزنده و تأثیرگذار بیان می‌کند که ما در مرحله‌ای ابتدایی در زندگی، جایگاهی را برای خودمان در نظر می‌گیریم که به شکلی انکارناشدنی، بر احساسات ما درباره‌ی خودمان و به‌خصوص در رابطه با دیگران تأثیرگذار خواهد بود. این «جایگاه» و پندار منفی که هم در افراد موفق و هم ناموفق دیده می‌شود، استعدادهای بزرگسالانه ما را زیر سوال می‌برد و ما را نسبت به واکنش‌های احساسی و نامناسب وضعیت کودک و رفتارهای برنامه‌ریزی‌شده‌ی والد درونمان، آسیب‌پذیر می‌سازد.

تامس هریس پیشنهاد می‌کند که کتاب وضعیت آخر را از ابتدا تا انتها بخوانید. اما این توصیه شاید برای چند دهه قبل، مناسب‌تر بود. فصل اول که هریس می‌کوشد پشتوانه‌های فیزیولوژیک و نورولوژیک تحلیل رفتار را بگوید، یک فصل قوی نیست. فصل آخر هم، بیشتر بیانیه‌های سیاسی و اجتماعی نویسنده به‌حساب می‌آید.

بنابراین خواندن فصل دوم تا دوازدهم، می‌تواند کافی باشد. ضمن این‌که در همین فصل‌ها هم، مطالبی وجود دارد که ممکن است بخواهید از روی آن‌ها عبور کنید.

چرا باید کتاب وضعیت آخر را مطالعه کنیم؟

پیشنهاد ما به شما این است که خواندن کتاب وضعیت آخر را مانند جستجوی طلا در معدن در نظر بگیرید. برای رسیدن به رگه‌هایی از طلا، مجبورید وقت زیادی را بگذارید و در میان خاک و سنگ‌ها بگردید. اما قطعاً همان رگه‌ها، آن‌قدر ارزش دارند که برای خواندن کتاب وقت بگذارید. این کتاب اطلاعات زیادی درمورد رفتارهای متقابل افراد به ما می‌دهد.

خواندن این کتاب را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

به سن یا جنسیت‌تان توجه نکنید؛ کتاب وضعیت آخر نوشته‌ی تامس هریس هیچ محدودیتی برای خوانندگانش قائل نمی‌شود. حتی اگر از خواندن متن‌های روان‌شناسی فراری هستید، خواندن ترجمه‌ی خوب از این کتاب که خودش هم در حالت عادی زبان سرراستی دارد، حسابی سرحال‌تان می‌آورد. اگر می‌خواهید پدر، مادر، دوست، همکار و در کل فرد آگاهی باشید که بعدا از نحوه‌ی برخوردتان با یک موضوع یا فرد پشیمان نشوید، بهتر است کتاب وضعیت آخر را برای خودشناسی بیشتر هم که شده، بخوانید.

درباره تامس هریس

تامس هریس، روانشناس و نویسنده مشهور آمریکایی است که به دلیل نوشتن کتاب‌های وضعیت آخر و ماندن در وضعیت آخر شناخته می‌شود. او در ۱۸ آپریل ۱۹۱۰ متولد شد و در سال ۱۹۳۸ در مقطع کارشناسی از دانشگاه آرکانزا فارغ‌التحصیل شد و مدرک کارشناسی ارشدش را در رشته پزشکی، در سال ۱۹۴۰ از دانشگاه تمپل گرفت. او پس از اتمام دوره کارآموزی در سال ۱۹۴۲ دوره تعلیمی خود در روانپزشکی را در بیمارستان سینت الیزابت واقع در واشنگتن دی. سی. آغاز کرد. تامس هریس بعد از گذشت پس از چند سال موفق شد تا به مقام ریاست شاخه روانپزشکی نیروی دریایی ارتش برسد. او علاوه بر کارهای بالینی، به نوشتن کتاب نیز روی آورد.

تکه هایی از کتاب وضعیت آخر

در سراسر تاریخ یک نظریه مکررآ ابراز شده است و آن اینکه انسان دارای طبیعتی چند جنبه است. بیشتر اوقات نظر این بوده است که بشر از دو نیروی متضاد درونی ساخته شده است. این نظریات از دیدگاههای مختلف اساطیری، فلسفی و مذهبی ابراز شده‌اند. اما در هر حال، روحیه انسان همیشه به صورت یک درگیری و تضاد درونی تعریف شده است: تضاد بین خوبی و بدی، بین طبیعت فرومایه و طبیعت عالی، بین انسان درون و انسان برون. سامرست موآم، نویسنده انگلیسی می‌گوید: «لحظه‌هایی هست که من به جنبه‌های مختلف روح خودم با شگفتی نگاه می‌کنم. می‌بینم که من واقعآ از چند آدم مختلف ساخته شده‌ام، و آن که در حال حاضر دست بالا را دارد بعد از مدتی عاقبت جای خود را به دیگری می‌دهد. اما کدام یک از اینها من واقعی است؟ تمام آنها یا هیچکدام؟»

این که بشر قادر است الهام بگیرد و به درجاتی از خوبی برسد نیز در سراسر تاریخ دیده شده است. اما این خوبی باید درک شود. افلاطون خوبی را در عقل می‌دانست، موسی در عدل، و مسیح در محبت. اما همه آنها در یک اصل توافق داشتند و آن اینکه اصل تقوی، صرفنظر از اینکه چقدر درک و چقدر مراعات می‌شد، همواره در درون انسان به‌وسیله چیزی که با چیز دیگر در ستیز بود تحت‌الشعاع قرار می‌گرفت. اما این «چیز» چیست؟

در اوایل قرن بیستم، وقتی فروید در صحنه تفکر بشر ظاهر شد، این موضوع به صحنه مبحث تازه‌ای به نام «تجربیات علمی» کشیده شد. سهم اساسی فروید این نظریه او بود که عوامل ستیز درونی شخص در ضمیر ناآگاه نهفته است. نامهای موقتی و مختلفی نیز به عوامل ستیز درونی داده شد: «فرامن» (Superego) که نیروی کل کنترل‌کننده و محدود کننده ضمیر بود و به کمک «نهاد» (ID)(Instinctual Drives) (یا سائقهای غریزی) بر روی «من» (Ego) به عنوان داوری که «به خیر خود» کار می‌کند، شخصیت را اداره می‌کند.

ما عمیقآ مدیون فروید هستیم که کوششهای طاقت‌فرسای اولیه‌اش، و بالاخره اساس نظریه‌اش، زمینه را برای شناخت بهتر شخصیت پیچیده انسان برای ما روشن کرده است. طی سالیان دانشمندان علم روانشناسی و متخصصین کلینیکهای بیماریهای روانی، نظریات فروید را توسعه داده، طبقه‌بندی کرده، و به مرحله عمل درآورده‌اند. اما هنوز «اشخاص درون» مثل همیشه اغفال‌کننده و ناشناخته مانده‌اند، و صدها جلد متون پر شرح و تفصیل که در این زمینه نوشته شده‌اند و در کتابخانه‌ها گرد و غبار می‌خورند، نتوانسته‌اند به مخاطبان خود جواب درستی بدهند.