کتاب اضطراب موقعیت

کتاب اضطراب موقعیت نوشتۀ آلن دوباتن و ترجمۀ سیدحسن رضوی است. انتشارات میلکان این کتاب را روانۀ بازار کرده است. این اثر، دربارۀ یک نگرانی مهلک است؛ نگرانی‌ای که توانایی تخریب دوره‌هایی طولانی از زندگی ما را دارد: «اضطراب موقعیت».

درباره کتاب اضطراب موقعیت

کتاب اضطراب موقعیت، دربارۀ ترس از خطر شکست در برابر آرمان‌هایی است که جامعه‌مان وضع کرده است؛ ترس از دست‌ دادن مقام و منزلت خود و نگرانی از این بابت که نکند در‌حال‌حاضر، بر روی پلهٔ بسیار پایینی از نردبان قرار گرفته باشیم یا حتی نزدیک است که به پلهٔ پایین‌تری هم سقوط کنیم.

آلن دوباتن، فیلسوف و نویسندۀ معاصر انگلیسی، در این اثر، که مورد تحسین بسیاری از صاحب‌نظران و نویسندگان نیز قرار گرفته‌ است، دربارۀ «اضطراب موقعیت»، علت‌ها و راه‌حل‌های آن سخن گفته است.

فقدان عشق، انتظارات ما از زندگی، وابستگی‌ها و... که می‌توانند از علت‌های به وجود آوردن این اضطراب باشند، در این کتاب، بررسی شده‌اند. آلن دوباتن، راه‌حل فرونشاندن اضطراب موقعیت را در چهار بسترِ فلسفه، هنر، سیاست و دین جُسته و آنها را در این کتاب تشریح و طبقه‌بندی کرده است.

لس‌آنجلس تایمز این کتاب را اینگونه توصیف کرده است:

«ترغیب‌کننده به تفکر... دوباتن مردی با سلیقه‌ای عالی است... مطالبی عالی از آدام اسمیت، ویلیام جیمز، فردریش انگلس و دیگران (انتخاب کرده است.)»

روزنامۀ سان‌فرانسیسکو کرونیکل نیز دربارۀ این کتاب نوشته است:

«کتابی سخاوتمند و انسانی که راه‌حل‌هایی برای اضطراب موقعیت پیشنهاد می‌دهد. راه‌حل‌هایی که انسان را به فکر وامی‌دارد... پاسخ دوباتن که با نقل‌قول‌هایی روشنگر و آثار هنری شگفت‌انگیز محکم شده است، به همان اندازه که متقاعدکننده است، زیرکانه هم بیان شده. اکتشافی خواندنی و باارزش در مورد ترس ما از جایگاهمان در جامعه و اینکه چگونه می‌توانیم نگرانی‌هایمان را کاهش دهیم.»

خواندن کتاب اضطراب موقعیت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران روانشناسی عمومی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره آلن دوباتن

آلن دو باتن، نویسنده، فیلسوف و مجری تلویزیونِ ساکن بریتانیا، که دغدغه‌اش نوشتن درباره زندگی روزمره به شیوه‌ای فلسفی است. او در تمام نوشته‌هایش می‌کوشد فلسفه را وارد زندگی عادی انسان کند.

آلن دوباتن نویسنده‌ٔ فلسفی در سال ۱۹۶۹ در شهر زوریخ سوئیس به دنیا آمده است. او اکنون در لندن زندگی می‌کند و مشغول مدیریت در موسسه‌ خود یعنی مدرسه‌ٔ زندگی است. این نویسنده اکنون به‌عنوان نویسنده‌ٔ فلسفه‌ٔ روزانه شناخته می‌شود. او درباره‌ٔ موضوعاتی می‌نویسد که هرروزه همه‌ٔ انسان‌ها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. موضوعاتی مانند عشق، سفر، هنر، معماری و ادبیات. کتاب‌های آلن دوباتن تاکنون به بیشتر از سی زبان دنیا ازجمله فارسی ترجمه‌ شده‌اند.

دوباتن دورهٔ دکتری فلسفه را در دانشگاهِ هاروارد آغاز کرد؛ ولی برای نوشتن کتب فلسفی به زبان ساده، آن را نیمه‌کاره رها کرد. مهم‌ترین کتاب‌های آلن دوباتن، تسلی‌بخشی‌های فلسفه و هنر سیر و سفر نام دارند.

اولین کتاب آلن دوباتن به نام جستارهایی در باب عشق، در سال ۱۹۹۳ زمانی که او ۲۴ سال داشت، منتشر شد. کتابی که خیلی زود در لیست کتاب‌های پر فروش قرار گرفت و بیش از دو میلیون نسخه از آن به فروش رفت.

آلن دوباتن مؤسس مدرسه‌ای به نام مدرسه‌ٔ زندگی است. او با این باور که فرزندان ما در مدرسه راه و روش زندگی کردن را نمی‌آموزند مدرسهٔ زندگی را تأسیس کرد. دوباتن معتقد است این فقدان دانش باعث می‌شود کودکان در زندگی بالغانه‌شان با مشکلات زیادی مواجه شوند.

موضوعاتی که در مدرسه زندگی تدریس می‌شوند متنوع‌اند. اما همه‌ٔ این آموزش‌ها در راستای افزایش خودشناسی هستند. زیرا گردانندگان این مدرسه معتقدند تنها با خودشناسی است که می‌توانیم زندگی برتر و رضایت‌بخش‌تری داشته باشیم. مجموعه‌ٔ آموزش‌های این مدرسه در شش دسته‌ٔ کلی تقسیم‌بندی می‌شود. خودشناسی، ارتباطات (Relationships)، کار، آرامش، رفتار‌های اجتماعی و فرهنگ و فراغت.

نویسندگان و فیلسوفان باتجربه‌ای هم در این موسسه کار می‌کنند. نکته‌ٔ جالب این است که با توجه به تفاوتِ روش‌های یادگیری، مدرسه‌ٔ زندگی آلن دوباتن، آموزه‌ها یا محصولاتش را به روش‌های مختلفی، مانند کتاب، کارگاه، ویدیو، جلسه‌ روانکاوی و... ارائه می‌کند.

آلن دوباتن تاکنون کتاب‌های بسیاری منتشر کرده است. از میان این آثار، کتاب‌های جستارهایی در باب عشق، تسلی ‌بخشی‌های فلسفه، هنر سیر و سفر، اضطراب منزلت، دین برای خداناباوران، سیر عشق، هنر همچون درمان و تعدادی از کتاب‌های مدرسهٔ زندگی به فارسی ترجمه‌ شده‌اند و همه‌ٔ آن‌ها در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های بازار قرار گرفته‌اند.

بخشی از کتاب اضطراب موقعیت

«جایگاه فرد در جامعه: این کلمه از ریشهٔ لاتین statum یا ایستاده (قسمت سوم فعل stare به معنی ایستادن) گرفته شده است.

در معنایی جزئی‌تر، این کلمه به جایگاه حقوقی یا حرفه‌ای فرد در میان گروه (فرد متأهل، یک وکیل و...) اشاره می‌کند. اما در معنای گسترده‌تر، که در اینجا ارتباط بیشتری هم دارد، به ارزش و اهمیت فرد در جهان اشاره می‌کند.

جوامع مختلف موقعیت را به گروه‌های مختلفی بخشیده‌اند: شکارچیان، جنگجویان، خاندان‌های قدیمی، کشیش‌ها، شوالیه‌ها و زنان بارور. از سال ۱۷۷۶ در غرب (قلمروی مبهم اما آشنایی که در اینجا مورد بحث است) موقعیت به طور فزاینده‌ای در ارتباط با دستاوردهای اقتصادی اعطا شده است.

نتایج موقعیت برتر خوشایند هستند. این نتایج شامل منابع، آزادی، مکان، راحتی و زمان می‌شود و شاید به اندازهٔ حس مهم بودن و ارزشمند پنداشته شدن اهمیت دارد. به گونه‌ای که با دعوت‌ها، چاپلوسی‌ها، خنده‌ها (حتی شوخی‌های بی‌مزه) پذیرفته و القا می‌شود.

عدهٔ زیادی گمان می‌کنند (و عدهٔ کمی آزادانه بیان می‌دارند) که موقعیت برتر یکی از عالی‌ترین نعمت‌های زمینی است.

Status Anxiety: اضطراب موقعیت

نگرانی‌ای مهلک که توانایی خراب کردن دوره‌هایی طولانی از زندگی ما را دارد. ترس از خطر شکست در برابر آرمان‌هایی که جامعه‌مان وضع کرده است و در نتیجه از دست دادن مقام و منزلت خود. نگرانی از این بابت که نکند در حال حاضر بر روی پلهٔ بسیار پایینی از نردبان قرار گرفته‌ایم یا حتی نزدیک است که به پلهٔ پایین‌تری هم سقوط کنیم.

این اضطراب با عوامل دیگری چون پسرفت، تعدیل نیرو، پیشرفت، بازنشستگی، گفت‌وگو با همکاران هم‌صنف، گزارش‌های روزنامه در مورد افراد برجسته و کسب موفقیت‌های بزرگ‌ترِ دوستان تشدید می‌شود. بیان و نشان دادن اضطراب ممکن است از نظر اجتماعی بی‌مبالاتی تلقی شود، مانند اعتراف به حسادت (که حسی مرتبط با همین اضطراب است). در نتیجه، شواهد این درگیری درونی روشن نیست و معمولاً محدود می‌شود به نگاه خیره‌ای حاصل از ذهن مشغول، لبخندی شکننده یا مکثی بیش از حد طولانی پس از شنیدن خبر موفقیت دیگران.

اگر جایگاه ما بر روی نردبان موضوع چنین نگرانی‌ای است، به این سبب است که تصویر ما از خود بسیار وابسته به تصویر دیگران از ماست. اگر افراد نادر (سقراط و عیسی مسیح) را کنار بگذاریم، در واقع، ما به نشانه‌های احترام از سوی جهان تکیه می‌کنیم تا بفهمیم که می‌توانیم خودمان را تحمل کنیم.

با این حال، متأسفانه، دستیابی به موقعیت سخت و حفظ آن در طول زندگی حتی سخت‌تر است. به جز جوامعی که در آن موقعیت برتر در بدو تولد به ما اعطا می‌شود و خون نجیب‌زادگی در رگ‌هایمان جاری است، جایگاه ما وابسته به چیزی است که می‌توانیم به دست آوریم و ممکن است به خاطر حماقت یا ناآگاهی از خود، اقتصادهای کلان یا بدخواهی دیگران شکست بخوریم.

پس از شکست، تحقیر پا پیش خواهد گذاشت: دانستن اینکه نتوانسته‌ایم جهان را از ارزش خودمان باخبر سازیم روحمان را می‌خورد و در نتیجه محکوم می‌شویم که به افراد موفق با تلخی بیندیشیم و به خودمان با شرم بنگریم.

قضیه

یعنی اینکه اضطراب موقعیت دارای ظرفیتی چشمگیر برای القای غم است. عطش رسیدن به موقعیت، مانند دیگر تمایلات فوایدی هم دارد: به ما مهمیز می‌زند که حق استعدادهایمان را ادا کنیم، برتری را تشویق می‌کند، راه ما را در انجام کارهای بی‌قاعده و زیان‌آور می‌بندد و اعضای یک جامعه را حول نظام ارزشی واحدی نگه می‌دارد. اما مانند دیگر تمایلات حجم زیاد آن می‌تواند کشنده باشد. مفیدترین راه‌حل این مسئله تلاش برای درک آن و صحبت در مورد آن است.»