کتاب تک پرده ای های داریو فو

کتاب تک پرده ای های داریو فو نوشتهٔ داریو فو و فرانکا رامه ترجمهٔ جمشید کاویانی است. نشر قطره این نمایشنامهٔ ایتالیایی را روانهٔ بازار کرده است. این اثر برابر با یک مجموعه کمدی کوتاه است.

درباره کتاب تک پرده ای های داریو فو

کتاب تک پرده ای های داریو فو (Le opere di un atto) برابر با یک مجموعه نمایشنامهٔ ایتالیایی، کوتاه و کمدی است. دو نویسندهٔ این اثر کوشیده‌اند تا با زبانی هنری و گویش تئاتری خاصی به بررسی مسائل جامعهٔ معاصر و مشکلات و ناهنجاری‌های آن بپردازند. داریو فو، برندهٔ جایزه‌ٔ ادبی نوبل بوده است. عنوان این نمایشنامه‌ها عبارت است از «عروسک ژاپنی»، «بشقاب»، «مشکل پیرها»، «خاموشی» و «سوزنبان قطار».

می‌دانیم که نمایشنامه متنی است که برای اجرا بر روی صحنه و یا هر مکان دیگری نوشته می‌شود. هر چند این قالب ادبی شباهت‌هایی به فیلم‌نامه، رمان و داستان دارد، شکل و فرم و رسانه‌ای جداگانه و مستقل محسوب می‌شود. نخستین نمایشنامه‌های موجود از دوران باستان و یونان باقی مانده‌اند. نمایشنامه‌ها در ساختارها و شکل‌های گوناگون نوشته می‌شوند، اما وجه اشتراک همهٔ آن‌ها ارائهٔ نقشهٔ راهی به کارگردان و بازیگران برای اجرا است. بعضی از نمایشنامه‌ها تنها برای خواندن نوشته می‌شوند؛ این دسته از متن‌های نمایشی را کلوزِت (Closet) نامیده‌اند. از مشهورترین نمایشنامه‌نویس‌های غیرایرانی می‌توان به «آیسخولوس»، «سوفوکل»، «اوریپید» (یونان باستان)، «شکسپیر»، «هارولد پینتر» (انگلستان)، «مولیر» (فرانسه)، «هنریک ایبسن» (نروژ)، «آگوست استریندبرگ» (سوئد)، «برتولت برشت» (آلمان)، «ساموئل بکت» (ایرلند) و «یوجین اونیل» (آمریکا) اشاره کرد. نام برخی از نمایشنامه‌نویس‌های ایرانی نیز «بهرام بیضائی»، «عباس نعلبندیان»، «اکبر رادی»، «غلامحسین ساعدی»، «بهمن فُرسی»، «محسن یلفانی»، «نغمه ثمینی»، «محمد رضایی راد»، «محمد یعقوبی»، «محمد رحمانیان»، «علیرضا نادری» و «محمد چرمشیر» بوده است.

خواندن کتاب تک پرده ای های داریو فو را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران ادبیات نمایشی معاصر ایتالیا و قالب نمایشنامهٔ کوتاه و کمدی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره داریو فو

داریو فو (Dario Fo) در ۲۴ مارس ۱۹۲۶ به دینا آمد و در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۶ درگذشت. او از تأثیرگذارترین نویسندگان معاصر ایتالیا بود که علاوه بر نویسندگی، به کارگردانی تئاتر، طراحی‌صحنه و لباس، بازیگری و آهنگسازی، سرایش ترانه، نقاشی و فعالیت سیاسی چپ نیز می‌پرداخت. او برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات در سال ۱۹۹۷ بود که در بازیگری از «ژاک لکوک» (مدرس فرانسوی بازیگری و خلاقیت)، در کارگردانی از «استره لر» (کارگردان ایتالیایی)، در اندیشه از «آنتونیو گرامشی» (متفکر فلسفهٔ سیاسی) و بیشتر از همه از کمدی هنرمندان الهام گرفته است. داریو فو در ۱۹۵۲ و با نوشتن مونولوگ‌هایی برای رادیو، همکاری‌اش را با رادیو و تلویزیون دولتی ایتالیا آغاز کرد. در سال ۱۹۵۴ با بازیگر اصلی آثارش فرانکا رامه (۱۹۳۰ - ۲۰۱۳) ازدواج کرد. خانوادهٔ رامه برای چند نسل از نمایشگران کمدی هنرمندان در شمال ایتالیا بودند. فو، ۵ سال بعد از این ازدواج، کمپانی «فو - رامه» را که تعدادی از آثار مهم او همچون «مقصر همیشه شیطان است» (۶۶ - ۱۹۶۵) محصول فعالیت‌های آن است، تأسیس کرد. نمایشنامه‌های سیاسی مربوط به این دوره از زندگی فو طعم تلخ نقد اجتماعی، قهرمانان نادرست، دیوان‌سالاری دولتی و امپریالیسم آمریکا را هدف قرار داده بود. فو همواره یکی از مخالفان سیستم سیاسی و اجتماعی دوران خود بود و این مخالفت‌ها را در غالب آثار تئاتری که اکثراً با سانسور مواجه می‌شد، به نمایش می‌گذاشت.

در سال ۱۹۶۹ یکی از مطرح‌ترین آثارش «اسرار کمدی» را که کنکاشی است در شناخت ریشه‌های فرهنگ عامه به روی صحنه برد. در سال‌های پس از آن به نوشتن متون نمایشی و آموزشی پرداخت که از جمله آن‌ها «فرهنگ کوچک هنرپیشه» (۱۹۸۷) است که به فارسی نیز برگردانده شده است. شناخته‌شده‌ترین اثر داریو فو، نمایشنامهٔ «مرگ تصادفی یک آنارشیست» است که اولین‌بار در ۱۹۷۰ اجرا شد و بعدها در ۴۰ کشور به صحنه رفت. پس از جایزهٔ نوبل و جهانی‌شدن آثار فو، واکنش او به سیاست روز بیشتر شد. در سال ۲۰۰۳ نمایشنامهٔ «غیرطبیعی با دو مغز» را نوشت که داستان سوءقصد به ولادیمیر پوتین و سیلویو برلوسکونی است. در سال‌های پایانی، بیشتر به کارهای تجسمی، نقاشی، رمان‌نویسی و نوعی پرده‌خوانی دربارهٔ نقاشان و هنرمندان بزرگی که بر او تأثیر گذاشته بودند پرداخت. او رمانی دربارهٔ «لوکرتزیا بورجیا» نوشت تا تصویری متفاوت از این زن قدرتمند خاندان بورجیا ارائه دهد. نمایشنامهٔ «یک زن عرب حرف می‌زند» اثر مشترک داریو فو و فرانکا رامه است. از آثار دیگر این هنرمند می‌توان به «اسرار کمدی»، «نامزد»، «حساب پرداخت نمی‌شه!»، «نگهبان تقاطع جاده و راه‌آهن»، «همهٔ دزدها که دزد نیستند» و «جسدهای پستی» اشاره کرد.

بخشی از کتاب تک پرده ای های داریو فو

«سوزنبان قطار

شخصیت‌ها: فرانکا (سوزنبان)، خبرنگار زن

یک کابین تلفن. خبرنگار زن درون کابین تلفن در حال صحبت کردن با تلفن است.

خبرنگار: الو، می‌تونم با مدیر روزنامه صحبت کنم؟ مدیر نیستن؟... نه؟... پس لطفاً گوشی رو بدین به مسئول تحریریه... آلدو، تویی؟ سلام، آره... گوش کن، مدیر دنبالم می‌گشت نمی‌دونی باهام چه‌کار داشت؟... کجا باید برم؟ به یه اتاقک!... اتاقک مأمور کنترل قطار!؟ اونجا چه خبره؟ قضیه چیه؟... یه فاجعه، یه جنایت-چه خبر شده؟... آهان نه این چیزها نیست!؟... پس چیه؟... برم مصاحبه کنم!؟ یه مصاحبه!؟... معذرت می‌خوام، مصاحبه با کی؟... مأمور عبور قطار!؟... آخه به درد کی می‌خوره دونستن مسائل یه زنی که توی ایستگاه وایساده و برای عبور قطار هی تیرک بالا و پایین می‌کنه... آره می‌دونم. فقط صفحه پُر می‌کنه... باشه من حرفی ندارم... می‌رم... بعدش می‌بینین که از این شمارهٔ روزنامه فقط چند نسخه فروش می‌ره... خداحافظ (گوشی را می‌گذارد.) مصاحبه با یه زنی که برای عبور قطار تیرک بالا و پایین می‌کنه! یه همچین آدمی که مصاحبه لازم نداره!

صحنه عوض می‌شود. فرانکا ظاهر می‌شود. او لباس مخصوص کار به تن دارد. موهای صاف مشکی که آن را به‌صورت دم اسبی پشت سر گره زده است. لباسی که به تن دارد مردانه است، یک روسری توی گردنش دیده می‌شود. روی سرش یک کلاه لبه‌دار است با آرم مخصوص راه‌آهن. یک پرچم کوچک و چراغی هم در دست دارد. فرانکا در حال کار است. در حال پایین آوردن تیرک برای عبور قطار. خبرنگار وارد می‌شود.

خبرنگار: ببخشید، نگهبان و محافظ تیرک عبور قطار شمایین؟

فرانکا: شک نکن که خودمم... ولی فعلاً عقب بایستین چون اژدها داره رد می‌شه.

خبرنگار: اژدها!؟ کدوم اژدها؟

فرانکا: قطار باری رو مگه نمی‌بینین؟... اون طرف‌تر بایستین، لطفاً.

(سروصدای قطار در حال نزدیک شدن. او خودش را کاملاً آماده می‌کند. سپس برمی‌گردد به سمت راستِ خود.) آلدینو، فوراً درِ اتاق‌خواب را ببند تا جوجه‌ها نیان بیرون... (سپس رو می‌کند به قطاری که در روی پرده در انتهای صحنه در حال عبور است.) سلام رئیس... این بار یه‌کم تأخیر داری... آره... شوهرم هنوز در حال استراحته... طفلک بیچاره...

خبرنگار: ببخشید خانم، من اینجا یه مأموریتی دارم... یه کاری دارم که...»