کتاب اساطیر هند

کتاب اساطیر هند نوشتهٔ عباس مخبر است. نشر مرکز این درسگفتارها را منتشر کرده است.

درباره کتاب اساطیر هند

کتاب اساطیر هند از مجموعهٔ درسگفتارهای عباس مخبر در باب اساطیر ایران و جهان است. هند سرشار از افسانه و اسطوره، اقوام گوناگون، زبان‌های مختلف و دین‌های بی‌شمار بوده است. دنیای اساطیر هند را رازآلود و آکنده از خواب و خیال دانسته‌اند؛ دنیایی که موجب درون‌کاوی عمیق و نگرش فلسفی پیچیده به جهان می‌شود. در اساطیر هند جهان خلق می‌شود، برای مدتی برقرار می‌ماند و سپس ویران می‌شود تا بار دیگر پس از وقفه‌ای کوتاه آغاز شود. خدایان هندی، خدایانی بازیگوشند که هدفشان از آفرینش صرفاً سرگرمی، تفریح، لذت‌بردن، بازی، و گریز از تنهایی است. در اساطیر هند جهان با شکفتن یک نیلوفر در ناف یک خدا و پلک‌زدن خدایی دیگر آغاز می‌شود و در رقص توفندهٔ خدایی دیگر به پایان می‌رسد.

اسطوره روایت‌هایی باستانی با ریشهٔ مذهبی دربارۀ ایزدان یا موجودات فوق انسانی در زمان‌ها و مکان‌های نامشخص است. شناخت انسان باستانی از جهان، شناختی اسطوره‌ای است. اسطوره پاسخ انسان نخستین است به سؤال‌های ذهنی‌اش؛ در واقع نسخه‌برداری ناخودآگاهانه و رؤیاگونهٔ انسان از طبیعت است و بی‌شک چنین نسخه برداری و توجیهاتی از شرایط مادی و اجتماعی زندگی انسان متأثر بوده است. 

خواندن کتاب اساطیر هند را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب اساطیر هند پیشنهاد می‌کنیم.

درباره عباس مخبر

عباس مخبر در ۱۹ تیر ۱۳۳۲ به دنیا آمد. او مترجم و اسطوره‌شناس و نویسنده‌ای ایرانی است. تحصیلاتش را در دبستان منوچهری در سیوند آغاز کرد و پس از دریافت دیپلم وارد دانشکدهٔ نفت شد. پس از آن به‌دنبال فیزیک رفت و بالأخره دورهٔ کارشناسی جامعه‌شناسی را در دانشگاه پهلوی گذراند؛ سپس فوق‌لیسانس همین رشته را گرفت. پس از آن مدرک کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی را در سال ۱۳۶۸ از دانشگاه تهران دریافت کرد. عنوان پایان‌نامهٔ او «کندوکاوی در برنامه‌ریزی زبان فارسی نوشتاری» (به‌راهنمایی «علی‌محمد حق‌شناس») بود؛ سپس در حوزهٔ ترجمه و پژوهش در زمینه‌های علوم اجتماعی، علوم اقتصادی، اسطوره‌شناسی و ادبیات به فعالیت‌های خود ادامه داد. از تألیفات عباس مخبر می‌توان به «مبانی اسطوره‌شناسی»، «اساطیر خاورمیانه» و «قهرمان در تاریخ و اسطوره» اشاره کرد و عنوان برخی از کتاب‌هایی که او به پارسی برگردانده، عبارت است از «حیوان قصه‌گو»، «راز فال ورق»، «راهنمای نظریهٔ ادبی معاصر»، «مقدمه‌ای بر روان‌شناسی نقاشی کودکان»‌، «کتاب فیلسوفان مرده» و «سفر قهرمان» به قلم «جوزف کمبل».

بخشی از کتاب اساطیر هند

«پیش از بررسی جایگاه الهه‌ها در اساطیر هند بد نیست که پاره‌ای مطالب پیش‌زمینه‌ای را به اختصار مرور کنیم. این فرض بنیادین وجود دارد که مذکر همان فرد انسانی بهنجار و لذا تصویر طبیعی خداوند است. همهٔ نمادها و نشانه‌های زبانی و دینی، به تبعیت از این الگوی فراگیر مذکر در مرکز، و مؤنث در نقش تابع و کمکی ساخته شده‌اند. زیر نفوذ این سنت‌های یکتاپرستانه در اساطیر جهان به طور کلی، الهه با ادیان کفرکیش اولیه یا سنت‌های آسیایی پیوند خورده است که به درجات مختلف امری حاشیه‌ای به‌شمار می‌آید. هر چند در بعضی شاخه‌های سنت مسیحی، مریم باکره در قد و قامت یک خدا عمل می‌کند.

تعداد و اهمیت الهه‌ها و تنوع نقش و کارکردشان در اسطوره‌های جهان، تقلیل دادن آن‌ها به کلیشه‌هایی یکسان را امکان‌ناپذیر می‌کند؛ این که الهه با مادرانگی، باروری و زمین مرتبط است و گویی کارکرد او را جنسیتش تعیین می‌کند. البته این مطلب تا حدی درست است، اما بعضی الهه‌ها هیچ ارتباطی با این مقوله‌ها ندارند. شماری از آن‌ها نقش‌های کاملاً مردانه دارند و از نقض کردن نقش‌های مرتبط با زنان در فرهنگ‌های خود لذت می‌برند. بعضی از آن‌ها الگویی برای تبعیت زنان از مردان هستند، اما همواره این‌طور نیست و ای بسا که الگوی غالب هم نباشد. تنوع شخصیت و نقش‌هایی که الهه‌ها بازی می‌کنند به فراسوی این قبیل ساده‌سازی‌ها می‌رود. در فرهنگ‌های مرد‌سالار، بعضی الهه‌ها همان‌طور که انتظار می‌رود سرمشق‌هایی برای تبعیت زنان از مردان به دست می‌دهند، اما همیشه این طور نیست و حتی روال غالب هم این نیست. بررسی گذرای محبوب‌ترین الهه‌ها در ادیان جهانی نیز معادلهٔ شسته و رفتهٔ مذکر=‌فرهنگ؛ مؤنث‌=‌طبیعت را زیر سوال می‌برد.»