کتاب فروید

کتاب فروید نوشتهٔ سلین سورپرونان و ترجمهٔ شروین مقیمی و شیما شصتی است. انتشارات علمی و فرهنگی این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی از مجموعهٔ «راهنمای سرگشتگان» و حاوی آرای فلسفی - روان‌کاوی زیگموند فروید.

درباره کتاب فروید

سلین سورپرونان در کتاب فروید مفاهیم کانونی و اصلی روان‌کاوی فروید را بررسی و تحلیل کرده است. این اثر در پنج فصل نگاشته شده است. در فصل اول که «معالجهٔ روان‌کاوانه» نام دارد، نویسنده به شرح میل جنسی و فانتزی و روش پالایشی در اندیشه فروید پراخته است. در فصل دوم با سازوکار‌ها و مکانیزم‌ها در حوزهٔ‌روان‌کاوی آشنا خواهید شد. فصل سوم به رؤیا اختصاص دارد. در این فصل با موضوعاتی همچون تحقق آرزو، رؤیاهای کودکان و رؤیاهای آزارنده، تحریف و سانسور و نمادگرایی آشنا می‌شوید. فصل چهارم  به نظریهٔ رانه‌ها پرداخته است. در فصل پنجم با موضوعاتی همچون منظرگاه مکان‌نگارانه، منظرگاه پویا، منظرگاه پویا، تفکر به مثابه یک تقلیل کمی، ذخیره کردن و لذت و رؤیاها و لطیفه‌ها در اندیشهٔ فروید آشنا خواهید شد.

در این کتاب راهنمایی برای آشنایی با برخی افکار اصلی فروید فراهم آورده است. نویسنده در این اثر تأکید کرده است که این‌گونه نیست که فروید مفهوم ناخودآگاه را ابداع کرده باشد، بلکه او این اصطلاح را از آن خود کرده و آن را به مفهومی مؤثر و نیرومند و به نظریه‌ای کامل دربارهٔ ذهن، تبدیل کرده است. روان‌کاوی در سال ۱۹۲۳، یعنی ۲۷ سال پس از پدیدار شدن آن در مقاله‌ای با عنوان «وراثت و علت‌شناسی روان‌رنجوری» (۱۸۹۶)، و مقالهٔ «هیستری دفاعی در روان‌رنجوری و روان‌پریشی» (۱۸۹۴)، دو معنا به خود گرفت. روان‌کاوی، از یک سو، به «یک روش مشخص برای درمان ناهنجاری‌های عصبی» اشاره می‌کرد و از سوی دیگر، به «علم فرایندهای ذهنی ناخودآگاه». 

خواندن کتاب فروید را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ روان‌شناسی و روان‌کاوی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب فروید

«تأکیداتی از این دست که «رؤیاها واقعاً معنایی دارند» (SE ۴:۱۰۰)، این‌که رؤیاها «پدیدارهای روانی‌ای کاملاً معتبر» محسوب می‌شوند، [و] این‌که «از طریق فعالیت بسیار پیچیدهٔ ذهن ساخته می‌شوند»، دیگر مثل سال ۱۸۹۹ زشت و زننده به حساب نمی‌آیند. پس تأکیدات مزبور در پاسخ به این عقیدهٔ متداول صورت‌بندی شد که رؤیاها، در جریان مداقهٔ علمی، فاقد ارزش‌اند و تفسیر آن‌ها به درگیرشدن در یک «وظیفهٔ خیال‌بافانه و موهوم» می‌انجامد (SE ۴:۱۰۰; → Lear ۱۹۹۰:۷۱). با این حال، «روش درستِ» تفسیر رؤیا به ابهاماتی منجر شد. آیا مراد از کشف «معنا» ی رؤیاها دسترسی به شناخت دربارهٔ فرایندهای شکل‌گیری آن‌هاست، یعنی شناختی که از قرار معلوم خصلتی جهان‌شمول و لایتغیر دارد؟ یا قضیه به گونهٔ دیگری است، یعنی «معنا» ی رؤیاها ناشی از «داستان‌ها» ی مشخصی است که رؤیا در مورد رؤیابین به ما می‌گوید و فرد در آن رؤیا منابع و مواد و مصالح رؤیا را می‌یابد؟ کشف کردن معنای رؤیاها، از یک سو مستلزم کاوش در قواعد شکل‌گیری آن‌ها (یعنی نحو و دستور آن‌ها) است، قواعدی که رؤیاها به یمن آن‌ها، هدف محقق ساختن آرزو را برآورده می‌کنند. معنای رؤیاها از این منظر، ظاهراً در مورد هر رؤیابینی، فارغ از این‌که چه آرزویی محرک رؤیاهای او بوده باشد، یکسان خواهد بود. از سوی دیگر، وقتی که به درستی تحلیل می‌کنیم، رؤیاها داستان‌های کوتاهی دربارهٔ رقابت و هم‌چشمی حرفه‌ای، جذابیت جنسی، ازدواج، میل به هم‌جنس، حسادت، اضطراب، افسوس‌ها، و از این قبیل، به ما می‌گویند. در خلال عمل رؤیا دیدن، به نظر می‌رسد که تعداد بی‌شماری از موقعیت‌ها وجود دارند که این موضوعات در آن‌ها «خصلتی نمایشی پیدا می‌کنند».

در نظریهٔ فروید دربارهٔ رؤیاها تنشی وجود دارد که صرفاً دغدغه‌ای متنی یا جدلی نیست، تنشی میان هزاران گونه داستان و موقعیت‌هایی که رؤیاها آن‌ها را موجب می‌شوند، و معنای کلی رؤیاها ــ یعنی انگیزه‌ها و کارویژهٔ آن‌ها. در مورد اغلب روایت‌های مرتبط با رؤیا در کتاب تفسیر، ابتدا یک مقدمه وجود دارد که حوادث و رویدادهای حول‌وحوش رؤیا در آن مطرح می‌گردد. آن گاه تحلیل‌گر ما را به آن مقدمه و فراسوی آن مقدمه بازمی‌گرداند، یعنی به تاریخچهٔ زندگی رؤیابین. هرگاه به کشف این نکته نایل آییم که داستان‌ها ما را به سوی عملکرد «دستگاه ذهنی» هدایت می‌کنند، شاید این تنش تا حدودی تقلیل پیدا کند. به نظر می‌رسد که تأکیدات ناظر بر رؤیاها مربوط به حوزهٔ انگیزه‌ها و فرایندها باشد. کوشش برای معنادار کردن پوچی و بی‌معنایی آن‌ها، تلاش‌های ما برای سروکله زدن با این داستان‌های منفصل و تکه تکه، و گه‌گاه نیز شاعرانه، اصطلاحاً با این واقعیت جبران می‌شود که رؤیاها واقعاً در مورد عملکرد ذهن چیزی برای گفتن دارند. هدف از تفسیر رؤیا رسیدن به «معنای سرّی» رؤیاها نیست ــ آیا این سخن پایانی مناقشه‌برانگیز فروید، که دغدغه‌اش خود رؤیا نیست، با آنچه او در مورد علاقه‌اش به «خود چیزها» گفته بود (SE ۵:۵۱۷) در تناقض قرار ندارد؟ به عبارت دقیق‌تر، تفسیر رؤیا بیشتر از هر چیز به هدفِ فهمِ عملکرد ذهن مدد می‌رساند.»