کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ ایمانوئل کانت

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ ایمانوئل کانت نوشتهٔ مایکل رولف و ترجمهٔ داود میرزایی است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۹۳ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ ایمانوئل کانت

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ ایمانوئل کانت (Immanuel Kant; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۹۳ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. این کتاب در هفت فصل شما را با آرای فلسفی کانت آشنا می‌کند. ایمانوئل کانت در ۲۴ آوریل ۱۷۲۴ میلادی در کونیگسبرگ، مرکز پروس شرقی در خانواده‌ای متوسط و مسیحی از مذهب متقدسان لوتری زاده شد. بزرگ‌شدن کانت در خانواده‌ای مذهبی تأثیر مهمی بر شکل‌گیری فکری و فلسفی او گذاشت. کانت در دانشگاه کونیگسبرگ به تحصیل فلسفه و ریاضیات پرداخت و پس از دانشگاه چند سالی تدریس خصوصی می‌کرد تا در ۱۷۷۰ میلادی به مقام استادی منطق و فلسفهٔ مابعدالطبیعه در دانشگاه کونیگسبرگ انتخاب شد. پس از پیچیدن آوازهٔ او چندین بار از طرف دانشگاه‌های دیگر برای تدریس دعوت شد، اما پیشنهادشان را رد کرد. کانت موضوع‌هایی در فیزیک لایبنیتسی، اخترشناسی، زمین‌شناسی و شیمی را تا پیش از ۳۰سالگی به رشتهٔ تألیف درآورد و در ۳۱سالگی، رساله‌ای دربارهٔ «منشأ کیهان» منتشر کرد که برای نخستین‌بار صورت‌بندی فرضیهٔ سحاب ستاره‌ای در آن مطرح شده بود. کانت پس از انتشار مقالهٔ مشهور خود با عنوان «دربارهٔ صور و اصول جهان محسوس و معقول» که در ۱۷۷۰ میلادی منتشر شد، بیش از ۱۰ سال نوشتهٔ مهمی در زمینهٔ فلسفه منتشر نکرد. ایدهٔ بنیادین فلسفهٔ نقدی کانت به‌ویژه در نقدهای سه‌گانهٔ او («نقد عقل محض»، «نقد عقل عملی» و «نقد قوهٔ حکم») نمود یافته است. در ۱۷۸۱ میلادی چاپ نخست «نقد عقل محض» منتشر شد و چند سال بعد اهمیت نقد عقل محض آشکار و تصدیق شد. ایمانویل کانت اغلب زندگی خود را در کونیگسبرگ گذراند و در ۸۰سالگی در ۱۲ فوریهٔ ۱۸۰۴ میلادی درگذشت.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ ایمانوئل کانت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعهٔ آرای فلسفی ایمانوئل کانت پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ ایمانوئل کانت

«کانت در پیشگفتار و دیباچه نقد قوه حکم اعلام می‌دارد که هدف او از نگارش این کتاب «خاتمه دادن به کل مشغله نقدی خود» از طریق پل زدن بر فراز «خلیج» یا «شکافی» است که قلمرو فلسفه نظری او را (که عمدتاً در نقد عقل محض مورد بحث است) از قلمرو فلسفه عملی‌اش (که عمدتاً در نقد عقل عملی مورد بحث واقع شده است) (۵:۱۷۰, ۱۷۶, ۱۹۵) جدا می‌کند. به گفته خود او، «فاهمه به نحو پیشین برای طبیعت، به‌مثابه متعلَق حواس، برای شناختی نظری از آن در تجربه‌ای ممکن قانونگذاری می‌کند. عقل به نحو پیشین برای اختیار و علیتِ خاص آن، به‌مثابه امر فوق محسوس در سوژه، برای شناخت عملی نامشروط قانونگذاری می‌کند. قلمرو مفهوم طبیعت تحت یک قانونگذاری و قلمرو مفهوم اختیار تحت قانونگذاری دیگر، به موجب شکاف عظیمی که امر فوق محسوس را از نمودها جدا می‌کند، از هر گونه تأثیر متقابلی که ممکن است (هر کدام بر طبق قوانین بنیادی خود) بر یکدیگر داشته باشند کاملاً برکنارند» (۵:۱۹۵).

یک راه برای فهم مسئله‌ای که کانت در این‌جا مطرح می‌کند این است که بار دیگر در پرتو بحران روشنگری به آن بپردازیم. (۲۷) بحران این بود که علم مدرن باورهای دینی و اخلاقی سنتی را در معرض خطر تضعیف قرار می‌داد، و پاسخ کانت استدلالی با این مضمون بود که به‌واقع وقتی به عقل مرجعیت تام بخشیده شود و عقل عملی بر عقل نظری تقدم یابد، این علاقه‌های بنیادی انسانیت با یکدیگر سازگار خواهند بود. ولی به نظر می‌رسد ایدئالیسم استعلایی که کانت پاسخ خود را در چارچوب آن صورت‌بندی می‌کند سازگاری این علاقه‌ها را به قیمت از دست دادن دیدگاهی یکپارچه نسبت به جهان و جایگاه ما در آن به دست می‌آورد. اگر علم فقط شامل حال نمودها شود، و باورهای دینی و اخلاقی به اشیای فی‌نفسه یا «امر فوق محسوس» ارجاع داشته باشند، آن‌گاه چگونه می‌توان این‌ها را در قالب تلقی واحدی از جهان جمع کرد که ما را قادر سازد از یک قلمرو به قلمرو دیگر گذر کنیم؟»