کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ تنوع دینی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ تنوع دینی نوشتهٔ دیوید بیسینگر و ترجمهٔ مهدی اخوان است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۵۲ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ تنوع دینی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ تنوع دینی (Religious Diversity (Pluralism); The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۵۲ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. این کتاب در باب تنوع دینی سخن گفته است.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ تنوع دینی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران دین و فلسفه (پلورالیسم) پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ تنوع دینی

«بحث درباره تنوع دینی تاکنون برحسب مدعیات صدق و کذب‌بردار (برحسب باور موجه) بوده است، چون فیلسوفان هرچه بیشتر این امر را تصدیق می‌کنند که این قالب بهترین طریقه دسترسی به مهم‌ترین پرسش‌هایی است که واقعیت چنین تنوعی بر ما تحمیل می‌کند. اما از جهت تاریخی یک «مسئله» خاص «تنوع» وجود داشته است که فیلسوفان بیشترین دلمشغولی را نسبت به آن داشته‌اند: مسئله سرنوشت ابدی نوع بشر، یعنی این پرسش که چه کسی می‌تواند در محضر خداوند حیات ابدی داشته باشد.

کسانی که در باب این پرسش قائل به انحصارگرایی دینی‌اند مدعی‌اند که آن‌ها، و تنها آن‌ها، هستند که معیارهای یک منظر دینی را رعایت کرده‌اند و می‌توانند در محضر خداوند حیات ابدی داشته باشند. انحصارگرایی می‌پذیرد که پیروان سایر منظرهای دینی، ممکن است برخی یا بسیاری از حقایق مربوط را تصدیق کنند، اما قائل است به این‌که در خصوص مسئله نجات (سرنوشت ابدی فرد)، شخص باید آن طریقه منحصربه‌فرد را بشنود و تصدیق و پیروی کند. یا، به بیانی خاص‌تر، چنان‌که انحصارگرایان نجات‌نگر معتقدند، معیارهای نجات که در یک منظر دینی صحیح مشخص شده هم ضرورت معرفت‌شناختی دارند به این معنا که کسانی که در پی نجات‌اند باید از این شرایط نجات آگاه باشند، و هم ضرورت هستی‌شناختی به این معنا که این شرایط باید واقعا محقق و رعایت شوند (Peterson et al.۲۰۰۳, ۲۷۰).

اما باید یادآور شد که تنها مسیحیان جزء انحصارگرایان نجات‌نگر نیستند. مثلاً، مسلمانانی هستند که معتقدند تنها آن‌هایی که در مقابل الله تسلیم می‌شوند می‌توانند تا ابد نزد خداوند به سر برند. همچنین، باید توجه داشت که دعاوی انحصارگرایانه متفاوت، و گاه حتی متعارض، ممکن است درون دین جهانی واحدی وجود داشته باشند. مثلاً، نزاع تاریخی مهمی در درون مسیحیت مربوط بوده است به تقدیر نهایی کودکانی که می‌میرند. از نظر برخی، پاسخ این بود (و هنوز هم همین است) که تمامی کودکانی که می‌میرند تا ابد دور از خداوند هستند. عده‌ای دیگر معتقد بوده‌اند که خداوند برخی را برای بهشت «برمی‌گزیند» و باقی را رها می‌کند تا برای همیشه در جهنم بمانند، در حالی که برخی دیگر معتقد بوده‌اند که تنها کودکان متوفای مؤمنان حق دارند وارد بهشت شوند یا این‌که نجات کودکانی که می‌میرند بستگی به این دارد که غسل تعمیدشده‌اند یا خیر. ولی باوری که امروزه در میان مسیحیان رایج‌تر است این است که تمامی کسانی که در دوره طفولیت می‌میرند (یا افرادی که در وضعیتی می‌میرند که صرفا توانایی‌های ذهنی کودکان را دارند) خودبه‌خود به محضر ابدی خداوند قدم می‌نهند (Basinger ۱۹۹۱, ۴).»