کتاب الکترا در برابر ادیپ

کتاب الکترا در برابر ادیپ؛ درام رابطه مادر - دختری نوشتهٔ هندریکا سی. فروید و ترجمهٔ الهام میرزایی و فاطمه سکاکی است و نشر قطره آن را منتشر کرده است. این کتاب دربارهٔ زنان است و به درک بهتری از رابطهٔ مادران و دختران منجر می‌شود.

درباره کتاب الکترا در برابر ادیپ

الکترا در برابر ادیپ عقدهٔ عمیق و رابطهٔ غالباً آشفتهٔ میان مادر و دختر را بررسی می‌کند. در مقابل اعتقاد زیگموند فروید مبنی بر اینکه پدر شخصیت اصلی است، این کتاب این مفهوم را مطرح می‌کند که زنان در واقع به‌مراتب بیشتر با مادر خود درگیرند.

با استفاده از تجربهٔ بالینی گستردهٔ نویسنده، این کتاب مطالعات موردی متعددی را ارائه می‌دهد که روشنگر رشد عاطفی زنان است. مباحث شامل این موارد است:

ـ عشق و نفرت میان مادران و دختران

ـ تاریخچهٔ عشق مادرانه

ـ زایمان و افسردگی

ـ مادران طردشده

الکترا در برابر ادیپ منبع ارزشمندی برای روانکاوان، روان‌درمانگران و همهٔ کسانی است که به پویایی روابط مادر و دختر علاقه‌مندند.

هندریکا سی فروید روانکاو و عضو انجمن بین‌المللی روانکاوی و انجمن روانکاوی کودک است. او معلم، سوپروایزر و تحلیلگر آموزشی جامعهٔ روانکاوی هلند و انجمن روانکاوی هلند است و نزدیک به پنجاه سال است که به‌طور خصوصی در حیطهٔ روانکاوی مشغول است.

فصل‌های کتاب الکترا در برابر ادیپ از این قرار است:

فصل ۱: عشق و نفرت میان مادران و دختران

فصل ۲: توهم همزیستی

فصل ۳: تاریخچهٔ عشق مادرانه

فصل ۴: نینا، دختر مادری مجرد

فصل ۵: الکترا در برابر ادیپ

فصل ۶: زن چه می‌خواهد؟

فصل ۷: زایمان و افسردگی

فصل ۸: مارتا، زنی در سال‌های میانی زندگی

فصل ۹: مادران طردشده

فصل ۱۰: تاریخچه و هیستریا

خواندن کتاب الکترا در برابر ادیپ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به روان‌شناس‌ها و زنانی که می‌خواهند دربارهٔ رابطهٔ دختر و مادر بیشتر بدانند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب الکترا در برابر ادیپ

«شخصیت الکترا به اساطیر یونان باستان برمی‌گردد و نمایشنامه‌نویسان مختلفی ازجمله آیسخولوس، سوفوکلس و ائوریپیدس تراژدی‌هایی را به او اختصاص داده‌اند. به‌ویژه در دومی، مادر و دختر به‌طور خاص در قلب نمایشنامه قرار دارند و هر آنچه ممکن است در رابطهٔ این دو به اشتباه پیش رود در این آثار شرح داده شده است.

بی‌دلیل نیست که طی قرن‌ها، حتی با گذر از عهد باستان، الکترا همچنان الهام‌بخش بسیاری از نویسندگان است. الکترای افسانه‌ای بیشتر با مادری که از او نفرت داشت درگیر بود تا با پدرش که به او عشق می‌ورزید. پدرش آگاممنون، ده سال پیش از فضای فعلیِ نمایشنامه، خانه را ترک کرده بود، آن هنگام که به‌عنوان فرمانده نظامی راهی تروی شد تا برای آزادسازی هلن زیبای ربوده‌شده بجنگد ـ که درنتیجه جنگ تروجان را رقم زد. در همین حال، مادر الکترا، کلیمنسترا، معشوق جدیدی گرفته بود. الکترا احساس می‌کند مادر از او غافل شده و طردش کرده و نه‌تنها نسبت به او بلکه به معشوقش نیز حسادت می‌ورزد. او محروم از هر صمیمیتی، مویه‌کنان و ناسزاگویان، اطراف کاخ سرگردان است.

الکترا از نقش خود به‌عنوان زن گریزان است و تمام عقاید جنسیتی را پس می‌زند، هیچ‌گونه تمایلی به ازدواج ندارد و اگر چنین شود بی‌تردید فرزندی نمی‌خواهد. شخصیت نمایشیِ وی از هر زاویه‌ای الهام‌بخش بیزاری است. الکترا به نمونهٔ اولیهٔ زنی با مشکلات زنانه بدل شده است.

او یک قربانی سلطه‌گر است که ناامنی و آرزوی عشق مادرانه را زیر سروصدای زیادی پنهان می‌کند. الکترا همواره خواهرش را، که زنانه‌تر از خودِ او به نظر می‌رسد، نادیده می‌گیرد و از برادرش اورستس همچون ابزاری برای انتقام‌جویی از مادر استفاده می‌کند. انتقام گرفتن از این مادرِ منفور تنها هدف وی در زندگی است و او جوانی و زیبایی‌اش را در این راه قربانی می‌کند. با گذر از سال‌های تلخ و حزن‌انگیز، که آمیخته با درد و رنج بود، سرانجام در نقشهٔ خود موفق می‌شود: مادرش، درحالی‌که برای عفو و بخشش التماس می‌کند، به قتل می‌رسد.

این شرحی مختصر از تصویری است که، وقتی از بیرون به الکترا می‌نگریم، می‌بینیم. اما خودِ الکترا این بحران‌ها را چطور تجربه می‌کند؟ واقعیت روانی او چگونه است؟ تعارضات ناخودآگاهش چیست؟

به‌طور خلاصه، همان‌طور که تنها در یک اثر هنری می‌توان گفت و بزرگ‌نمایی کرد، اسطورهٔ الکترا نمایانگر بسیاری از دلهره‌های ناخودآگاهی است که زنانِ دچار آسیب با آن درگیرند. برای مثال، ترس از بلعیده شدن توسط مادری قدرتمند با اشتیاقی مأیوسانه برای مهر و عشقِ او در تعارض است. اما غالباً شکایات مازوخیستیک، افسردگی و مهارهای جنسی نیز آشکار می‌شود. همهٔ این‌ها مشکلاتی‌اند که به اولین ابژهٔ عشق یعنی مادر مربوط می‌شوند ـ دقیقاً مانند الکترا.»