کتاب برنامه ریزی تعاملی

کتاب برنامه ریزی تعاملی؛ مدیریت هماهنگ با تحول برای ساختن آینده سازمان نوشتهٔ راسل ایکاف و ترجمهٔ سهراب خلیلی شورینی است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب برنامه ریزی تعاملی

راسل لینکلن ایکاف، استاد علوم سیستم‌ها در دانشگاه پنسیلوانیا به سال ۱۹۱۹ پا به جهان هستی گذاشت. در سال ۱۹۴۷ درجه دکتری خود را در فلسفه علم از همان دانشگاه دریافت کرد و حدود نیم قرن است که به تدریس، تفکر و مشاوره و تحقیق در سازمان‌های دولتی و خصوصی پرداخته است. حاصل عمر پربارش ده‌ها مقاله و ۱۵ کتاب است که هر یک در زمینه‌ای خاص موضوعات کاربردی بسیار جدید و هوشمندانه‌ای را مطرح کرده؛ به نحوی که مبنای بسیاری از مدل‌ها و تئوری‌های نوین مدیریت شده است.

در میان معاصران هیچکس تاکنون به اندازه ایکاف بر اندیشه‌های مدیران تأثیر نداشته است. در کتاب برنامه‌ریزی تعاملی یا ساختن آینده، او به عنوان یک متفکر مدرنیست برنقاط ضعف اساسی فنون مدیریت امریکایی انگشت می‌گذارد و با درایت هنرمندانه‌ای رویکرد انقلابی پیشنهادی خود دربارهٔ برنامه‌ریزی (برنامه‌ریزی‌تعاملی) را تصویر می‌کند. برنامه‌ریزی‌تعاملی‌ درحقیقت ابزاری است برای کنترل تغییر و آثار آن و هم‌چنین افزایش سرعت سازگاری با تغییراتی که به کنترل در نمی‌آیند. این کتاب نقطه عطف عظیمی در تفکر مدیریت و برنامه‌ریزی است.

ایکاف که عمیقاً با فلسفه و فرهنگ غرب و تا حدود بسیاری با فرهنگ شرق و از جمله ایران آشناست مسائل مدیریت سازمان‌های نوین را در پرتو همین آگاهی‌های عمیق و فلسفی خود به نحوی تحلیل و تصویر می‌کند که در نوشته‌های هیچ یک از معاصران نمونه آن را نمی‌توان یافت. به قول یکی از منتقدان، او کسی است که روند پیشرفت آدمی بر کره خاکی را از رنسانس تا عصر تخصص پیوسته و یک جا مشاهده می‌کند. تحصیلات دانشگاهی او ــ لیسانس معماری و دکترای فلسفه ــ و سپس مطالعه عمیق وضعیت سازمان‌ها و جوامع در تفکر فراگیر و یک پارچه او بی‌تأثیر نبوده است.

او بنیانگذار مؤسسه مشاوره مدیریت INTERACT است که در حل مشکلات سازمان‌ها بسیار موفق بوده است.

در اینجا نظرات پاره‌ای از مجلات معتبر را درباره کتاب برنامه‌ریزی تعاملی یا ساختن آینده ملاحظه می‌کنید.

TRAINING MAGAZINE:

«راسل ایکاف نویسنده‌ای متفکر و تیزبین است. توانایی او در تفکر تاریخی درباره توسعه کار و سازمان‌ها و نشان دادن مسائل مدیریت امروز او را در شمار بزرگان اندیشه قرار می‌دهد. کتاب برنامه‌ریزی تعاملی یا ساختن آینده، جذاب پرتکاپو و شاید تا حدودی نگران کننده است.»

CHOICE:

«ایکاف فیلسوفی پراگماتیست است. کتاب جدید او درباره برنامه‌ریزی مملو از توصیه‌ها و نمونه‌های عملی است. در عین حال چشم‌اندازی گسترده و فوق‌العاده از فرآیند برنامه‌ریزی را در زمینه‌ای از تصور در حال تغییر انسان درباره‌ جهان ارائه می‌کند.»

HARWARD BUSINESS REVIEW:

«آنچه که ایکاف «نظم بخشیدن به آشفتگی» می‌نامد شرح وضعیت فعلی سازمان، موانع موجود در راه توسعه، و تخمین عملکرد آنها است. او راه‌های تدوین هدف‌ها، مقاصد و آرمان‌ها را شرح می‌دهد و برای شناخت و به دست آوردن منابع لازم توصیه‌هایی ارائه می‌کند.»

INDUSTRY WEEK:

«اندیشه‌ساز مدیران عالی، که باید آینده سازمان‌هایشان را مطالعه کنند.»

خواندن کتاب برنامه ریزی تعاملی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به تعالی بیشتر تفکر مدیریت در میان اندیشه‌ورزان کشورمان یاری می‌رساند و راهنمای مدیران در هدایت سازمان‌ها به سرمنزل مقصودهای توسعه اقتصادی و اجتماعی است.

بخشی از کتاب برنامه ریزی تعاملی

«تغییر خود، پیوسته در حال تغییر است. این را آهنگ شتابنده آن به ما می‌گوید. مثلاً سرعت مسافرت در طول زندگی ما، بیش از همه زمان پیش از تولد ما افزایش یافته است. این موضوع درباره سرعت محاسبه، ارتباط، تولید و مصرف هم مصداق دارد.

سرعت تغییر همواره در حال افزایش بوده است. این چیز جدیدی نیست و نمی‌توان مدعی منحصر به فرد بودن آن شد. با این وجود، برخی از جنبه‌های تغییر را که ما تجربه می‌کنیم، منحصر به فردند، و همین جنبه‌ها اشتغال بیشتر ما را به تغییر دامن زده‌اند.

نخست، اگرچه تغییرات تکنولوژیکی و اجتماعی تقریباً به طور مداوم در حال شتاب گرفتن بوده، لیکن تا همین اواخر این شتاب آنقدر بطئی و کند بوده که آدمیزاده با تعدیل‌های کوچک گاه‌به‌گاه و یا جمع کردن این نیاز و انتقال آن به نسل آینده، به راحتی خود را با آن سازگار می‌کرده است. انجام این تعدیل‌ها اغلب برای جوانان ساده‌تر بوده است. تازه به قدرت رسیدگان نیز همواره علاقه داشته‌اند تغییراتی را که سلف آنها از آن سر باز می‌زده، به انجام رسانند.

در گذشته، چون تغییر، انسانها را تحت فشار چندانی قرار نمی‌داد، زیاد توجه آنها را به خود جلب نمی‌کرد. در زمان ما فشار آن بسیار قوی است و لذا توجه و دقت برمی‌انگیزد. آهنگ فعلی تغییر آنچنان عظیم است که تأخیر در پاسخ به آن ممکن است بسیار گران و حتی فاجعه‌آفرین باشد. شرکتها و دولت‌هایی همه روزه به این دلیل ورشکسته می‌شوند که در سازگار کردن خود با این تغییر کوتاهی کرده یا بسیار کند عمل نموده‌اند. سازگار شدن با تغییرات سریع جاری به تعدیل‌های مکرر و بزرگی در نوع کارها و نحوه انجام آنها نیاز دارد. به قول پیتر دراکر اندیشمند صاحب نام مدیریت، مدیران اکنون باید ناپیوستگی‌ها را مدیریت کنند. تغییر در مدیریتی که باید تغییر را اداره کند، نگرانی عمده دست‌اندرکاران گردیده است.

انسانها به ثبات علاقه دارند و عضویت گروهها، سازمانها، مؤسسات و جامعه‌های علاقمند به ثبات را می‌پذیرند. می‌توان گفت که هدف آنها رسیدن به استقرار است، اما جهانی که در آن این هدف دنبال می‌شود به شدت پویا و بدون ثبات است. به علت ارتباط و وابستگی متقابل افراد، گروهها، سازمانها، مؤسسات و جامعه‌ها، که از تغییر در وسایل ارتباطی و حمل و نقل ناشی شده، محیط ما وسعت یافته، پیچیده‌تر شده و کمتر قابل پیش‌بینی است ــ کوتاه سخن، متلاطم است. تنها تعادلی که می‌توان در این محیط متلاطم به چنگ آورد، پویایی است ــ مثل حالت هواپیمایی که در طوفان پرواز می‌کند، نه مثل صخره‌های جبل‌الطارق.

می‌توان اتومبیلی را از گردنه‌ای بیابانی در هوای مساعد، با اندک تغییر جهت و شتاب و بدون دقت ویژه‌ای گذراند. هر چقدر هوا و راه خرابتر و ترافیک سنگین‌تر باشد (و بنابراین رانندگی دیگران قابل پیش‌بینی نباشد) تمرکز حواس بیشتری برای رانندگی لازم است و جهت و سرعت را به دفعات بیشتری باید تغییر داد.»