کتاب شب های سرای

کتاب شب‌های سرای نوشتۀ میشل دوگرس و با ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی در نشر قطره به چاپ رسیده است. این کتاب، داستانی تاریخی دارد و دربارۀ امه دوبوک دوریوری، دخترخالۀ همسر ناپلئون امپراتور فرانسه است که توسط دزدان دریایی ربوده می‌شود و بیگ الجزایر او را پیشکش حرمسرای عثمانی می‌کند.

درباره کتاب شب های سرای

کتاب شب‌های سرای داستانی تاریخی دارد سرگذشت امه دوبوک دوریوری دخترخالۀ ژوزفین همسر ناپلئون امپراتور فرانسه است که در ۱۷۷۳ در خانواده‌ای فرانسوی و مقیم جزیرهٔ مارتینیک واقع در دریای کارائیب به دنیا آمد و در ۱۲سالگی برای ادامۀ تحصیل در صومعه‌ای نزد خواهران تارک دنیا به فرانسه اعزام شد. ۳ سال بعد که نزد خانواده‌اش برمی‌گشت، گرفتار دزدان دریایی بَربَر شد و او را به الجزایر بردند. بیگ الجزایر به‌‌خاطر زیبایی فوق‌العاده‌اش او را به سلطان عثمانی پیشکش کرد. از آن پس، امه بقیهٔ عمرش را در حرمسرای سلطان در قسطنطنیه گذرانید.

او  ابتدا سوگلی سلطان سالخورده عبدالحمید اول و سپس معشوقهٔ جانشین وی سلیم سوم شد و سرانجام وقتی پسرخوانده‌اش با عنوان سلطان محمود دوم بر تخت سلطنت نشست، به مقام سلطان والده رسید. امه که در حرمسرا «نقش دل» لقب یافته بود نفوذ و قدرت پنهانی بی‌نظیری به دست آورد و در سیاست آن کشور نقش مهمی ایفا کرد. به شهادت تاریخ در جنبش‌های اصلاحی تاریخ جدید امپراتوری عثمانی نیز تأثیر گذاشت. او در نوامبر ۱۸۱۷ در ۴۴سالگی درگذشت.

میشل دوگرس در شب‌های سرای از زبان قهرمان داستان سخن می‌گوید و به‌شیوه‌ای مانند قصه مراحل گوناگون یک زندگی غیرعادی را لابه‌لای واقعیت‌های تاریخی دورهٔ مهمی از تاریخ عثمانی بازگو می‌کند. متن اصلی کتاب آکنده از نام‌ها و واژه‌های فارسی است که گواه نفوذ تمدن و فرهنگ ایرانی در امپراتوری عثمانی می‌باشد.

مترجم در پیشگفتار کتاب ۲ موضوع تاریخی را متذکر شده است: یکی در مورد نسبت خویشاوندی امه و ژوزفین که میان مورخان درباره‌اش اختلاف نظر وجود دارد. دیگر اختلاف نظر نویسندگان درباره سلطان محمود که عده‌ای او را  پسر امه دانسته‌اند؛ اما مترجم اعتقاد دارد با توجه به اختلاف سنی این دو که بیش از ۱۱ سال نبود گمان می‌رود نوشتهٔ کتاب حاضر که محمود را ناپسری امه می‌داند بیشتر مقرون به حقیقت باشد.

شب‌های سرای ۵ فصل دارد و عنوان‌های اصلی آن به قرار زیر هستند:

بخش یکم: از مارتینیک تا قسطنطنیه

بخش دوم: سلطان عبدالحمید اوّل

بخش سوم: سلیم

بخش چهارم: سیاست و انقلابها

بخش پنجم: سلطان والده

خواندن کتاب شب های سرای را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

به همۀ دوستداران داستان‌های تاریخی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره میشل دوگرس

نویسندهٔ این سرگذشت تاریخی، پرنس میشل دوگرس، از همهٔ حقوق و امتیازات خانوادگی‌اش چشم پوشید و به نویسندگی مشغول شد. او از اوان کودکی از یونان به فرانسه رفت و در آن کشور تحصیلات خود را در رشتهٔ تاریخ و ادبیات به پایان رساند.

دیگر آثار میشل دوگرس عبارت‌اند از: خواهرم تاریخ، مگر نمی‌بینی چه در پیش است؟ (برندهٔ جایزهٔ ادبی کار ۱۹۷۰)؛ کرت بازماندهٔ قاره اتلانتید (۱۹۷۱)؛ آندرونیک (۱۹۷۶)؛ وقتی که ناپلئون اروپا را می‌لرزاند (۱۹۷۸)؛ لویی چهاردهم، آن سوی خورشید (۱۹۷۹)؛ جواهرات سلطنتی اروپا (۱۹۸۲)؛ زن مقدس (۱۹۸۴).

بخشی از کتاب شب های سرای

«در خانهٔ ما پدرم بیش از هرکس از اینکه این وقایع مانع عزیمت من می‌شد خوشحال بود. با این همه ساعت موعود فرا رسید و او ناچار شد به دوری موجودی که آن‌قدر به او علاقه داشتن تن در دهد. دو قدرت رقیب عهدنامهٔ ورسای را امضاء کرده بودند و در نتیجه آمدورفتها به حال عادی بازگشته و راحتی، فراوانی و سرعت سابق را باز یافته بود. دیگر هیچ مانعی برای رفتن من به فرانسه وجود نداشت، بخصوص که عمه‌ام الیزابت دو بلفون و شوهرش قصد داشتند برای دیدن دخترشان ماری‌آن به نانت بروند و پیشنهاد کردند مرا با خودشان ببرند. این پیشنهاد به همان اندازه که پدرم را متأثر کرد، مرا از فرط شادی به رقص واداشت. سرانجام می‌توانستم فرانسهٔ دوردست، این ارض موعود را کشف کنم و ماری‌آن دختر عمهٔ عزیز و محبوبم را ببینم. بدبختیهایی که اخیراً گریبانگیر ماری‌آن شده بود، او را برایم عزیزتر می‌ساخت: او شوهر جوانش را از دست داده بود به همین دلیل بود که بلفون‌ها تصمیم گرفته بودند در نانت نزد دخترشان بمانند.

سرانجام روز حرکت که من آن‌قدر انتظارش را می‌کشیدم و پدر و مادرم از آن وحشت داشتند، در ماه مه ۱۷۸۵ فرا رسید. بهار مارتینیک بود، فصلی سرشار از شور و شعف با هوای ملایم و شبهای نورانی، همهٔ افراد خانواده در ساحل جمع شده بودند. پدرم می‌کوشید ناراحتیش را زیر ظاهر بشّاش پنهان سازد. مادرم تا آخرین لحظه نگران جزئیات سفر و بار و بنه‌ام بود. خواهرم، برادرم، خدمتکاران جوان و بردگان تانینای سالخورده که مادربزرگ زینا بود. بدیهی است که زینا در این سفر مرا همراهی می‌کرد.»