کتاب نقش روشنفکر

کتاب نقش روشنفکر نوشتهٔ ادوارد سعید و ترجمهٔ حمید عضدانلو است. نشر نی این مجموعه جستار را روانهٔ بازار کرده است.

درباره کتاب نقش روشنفکر

ادوارد سعید، یکی از اساتید برجستهٔ ادبیات و نظریه‌های مدرن و یکی از کارشناسان مسائل سیاسی بین‌المللی و یکی از جنجالی‌ترین روشنفکران معاصر است. او در این کتاب کوشیده است راه درست‌اندیشیدن دربارهٔ مسائل و مباحث سیاسی و اجتماعی را به ما بیاموزد. برای رسیدن به این هدف، میان مسئولیت‌های فردی و وفاق اجتماعی تمایزی قائل شده که برای همه و به‌ویژه مدعیان روشنفکری مفید است. ادوارد سعید در همان حال که می‌کوشد به مسائل عینی اجتماعی بپردازد، ما را درگیر مسائل پیچیدهٔ فلسفی و فلسفهٔ اخلاق می‌کند. کتاب نقش روشنفکر با ما توضیح داده است که به چه کسی روشنفکر می‌گوییم و نقش روشنفکر در جامعه چیست. نویسنده در جستارهای کتاب حاضر کوشیده تصویری از روشنفکر و تعریفی از نقش روشنفکر در جامعه و آنچه در نظر‌ش کار روشنفکری محسوب می‌شود، ارائه دهد. جستارهای این کتاب، نتیجهٔ سخنرانی‌های ادوارد سعید در دههٔ ۱۹۹۰ میلادی در برنامه‌ای در بی‌بی‌سی است. سعید در این جستارها با ارجاع به عرصه‌های گوناگونی نظیر ادبیات، فلسفه و سیاست از موضوعاتی مانند مسئولیت روشنفکر در جامعه، جایگاه او و نسبت و نوع رابطهٔ روشنفکر با قدرت سخن گفته است. به‌اعتقاد ادوارد سعید، روشنفکر کسی است که نگاهی جهان‌شمول دارد و از پیش‌داوری‌هایی که عادات فرهنگی و باورهای ملی در انسان پدید می‌آورد، دوری می‌کند. او روشنفکر را کسی می‌داند که نه در خدمت قدرت، بلکه فردی مستقل و منتقد قدرت است. روشنفکر بنا به تعریف او در این کتاب، انسانی است حساس و پرسشگر که مسائل اخلاقی را در فعالیت حرفه‌ای خود مدنظر دارد و در هر امری چون‌وچرا می‌کند. کتاب نقش روشنفکر از مقدمه و شش جستار تشکیل شده که در هر کدام به موضوعی در ارتباط با روشنفکر و نقش و موقعیت و جایگاه او پرداخته شده است. عنوان جستارهای کتاب عبارت است از «نقش روشنفکر»، «در استیصال نگه‌داشتن ملت‌ها و سنت‌ها»، «روشنفکر در تبعید: طردشدگان و در حاشیه قرارگرفتگان»، «حرفه‌ای‌ها و آماتورها»، «حقیقت‌گویی به قدرت» و «خدایان همواره ناکام».

خواندن کتاب نقش روشنفکر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه درمورد مفهوم روشنفکری پیشنهاد می‌کنیم.

درباره ادوارد سعید

ادوارد سعید (۱۹۳۵ - ۲۰۰۳) یکی از تأثیرگذارترین متفکران و نظریه‌پردازان نیمهٔ دوم قرن ۲۰ است. او استاد ادبیات انگلیسی در دانشگاه کلمبیا، نویسنده، فعال سیاسی و منتقد ادبی، اجتماعی و سیاسی برجسته‌ای بود. انتشار کتاب «شرق‌شناسی» در سال ۱۹۷۸، ادوارد سعید را به یکی از جنجالی‌ترین متفکران عصر حاضر تبدیل کرد و برای او هواداران و مخالفانی سرسخت به همراه آورد. به‌ندرت می‌توان کتاب یا نظریه‌ای را در چند دههٔ اخیر یافت که همانند شرق‌شناسیِ ادوارد سعید، تا این حد بر ماهیت بسیاری از حوزه‌های علوم انسانی از قبیل ادبیات، زبان‌شناسی، مردم‌شناسی، علوم اجتماعی، تاریخ، باستان‌شناسی، الهیات، روان‌شناسی، علوم سیاسی و دیگر رشته‌ها اثرگذار بوده باشد. کتاب «نقش روشنفکر» یکی دیگر از آثار او است.

درباره حمید عضدانلو

حمید عضدانلو در سال ۱۳۲۷ در تهران به دنیا آمد. مدرک کارشناسی‌ارشد رشتهٔ علوم سیاسی و دکتری مطالعات تطبیقی در گفتمان جامعه را از دانشگاه مینه‌سوتای امریکا دریافت کرد. از او مقالات و كتاب‌های متعددی در حوزهٔ جامعه‌شناسی و علوم سياسی به چاپ رسيده است. او در دانشکدهٔ جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن تدریس کرده است. «رساله‌ای دربارهٔ حکومت» اثر جان لاک، با ترجمهٔ او، در بهار ۱۳۸۷ از سوی وزارت ارشاد به‌عنوان کتاب برگزیدهٔ فصل شناخته شد.

بخشی از کتاب نقش روشنفکر

«چند هفته بعد از اینکه انقلاب اسلامی قدرت خود را در داخل کشور تحکیم کرد، آشنای من (که برای استقرار حکومت جدید به ایران بازگشته بود) به‌عنوان سفیر عازم یکی از پایتخت‌های مهم غرب شد. به‌خاطر دارم که بعد از سقوط شاه، یک یا دوبار در جلساتی، پیرامون مسائل خاورمیانه، به حرف‌های او گوش فرا داده بودم و یا صرفاً به همراهش در این جلسات شرکت می‌کردم. او را در جریان فرایند، به‌قول امریکاییان، طولانی بحران گروگان‌گیری دیدم. پی‌درپی رنج و عذاب و حتی خشم خویش را نسبت به طراحان «بی‌اصول» اشغال سفارت امریکا و عاملین پیامدهای نگهداری حدود پنجاه نفر گروگان غیرنظامی امریکایی، ابراز می‌داشت. برداشت خالی از اشتباه من این بود که او آدمی نجیب و محجوب است که زندگی خود را وقف نظم جدید کرده. تا آنجا پیش رفت که به دفاع از آن «نظم» برخاست، و حتی به‌عنوان فرستاده‌ای وفادار در خارج از کشور، به آن آرمان‌ها خدمت می‌کرد. در نظر من، او مسلمانی تیزبین و فردی عاری از هرگونه خشک‌اندیشی و پیشداوری بود. در زدودن دیدگاه‌های تردیدآمیز نسبت به حکومت مورد علاقه‌اش و دفع حمله به آن، ماهر و ورزیده بود. به‌نظر من، این‌کار را با اعتقاد و باریک‌بینی مناسبی انجام می‌داد، و هیچ‌کس را در این زمینه با اندیشه‌ای شکاک رها نمی‌کرد؛ بی‌گمان چنین تردیدی را از ذهن من هم زدود. هر چند با برخی همکارانش در حکومت ایران مخالف بود و همه‌چیز را در چنان سطحی در حال تغییر می‌دید، اما معتقد بود امام خمینی یگانه قدرت مشروع ایران است و بایستی هم باشد. چندان وفادار بود که طی سفری به بیروت به من گفت که از دست دادن با یکی از رهبران فلسطین، فقط به این دلیل که «از امام خمینی انتقاد کرده»، سرباز زده است (این اتفاق زمانی پیش آمد که جنبش آزادی‌بخش فلسطین هنوز با انقلاب اسلامی هم‌پیمان بود).»