کتاب ما چگونه ما شدیم

کتاب ما چگونه ما شدیم نوشته‌ی دکتر صادق زیباکلام است. صادق زیباکلام در این کتاب به ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی در ایران به همراه نقد‌ها و نظر‌ها می‌پردازد. این کتاب در طول ۲۲ سال از سال ۷۴ تا ۹۶ حدود ۲۷ بار تجدید چاپ شد.

درباره کتاب ما چگونه ما شدیم

صادق زیباکلام این کتاب را بدون هیچ‌گونه تعصب قومی و نژادی نوشته است. این کتاب یک کتاب کاملا علمی، تاریخی و تحلیلی است که درمورد تفکر «استعمار، ریشه عقب‌ماندگی» که نظریه‌ای جدید و رایج است نوشته شده است. این نظریه بسیار قابل تامل است و بسیار جای بحث دارد و به ما می‌گوید چرا ایران الان در جایگاه‌ کنونی‌اش قرار دارد. در کتاب ما چگونه ما شدیم به این حقیقت پی می‌بریم که عامل اصلی عقب‌ماندگی و استعمارشدگی خود ما ایرانیان هستیم.

در این کتاب می‌توانیم دیدگاه نویسندگان دیگر را در علت‌هایی که عنوان می‌کند، به روشنی ببینیم. دلایلی مثل عملی نشدن نظریات «مارکس» در ایران؛ مارکس نظریه‌های خودش را با شیوه‌ی زندگی در اروپا مطرح کرده است؛ مسائلی مانند تعصبات نژادی و قومی، بحران کم‌آبی در ایران، پایین آمدن سطح آگاهی مردم و موضوعاتی جامع مانند دریانوردی و کشاورزی و عدم گسترش تجارت است که باعث شده ایران به عنوان کشور جهان سومی در جهان معرفی شود.

صادق زیباکلام درمورد کتاب ما چگونه ما شدیم می‌گوید: «داستان باز مى‌گردد به سال‌ ۱۳۶۳ که من تازه وارد دوره دکترا در دانشگاه برادفورد انگلستان شده بودم و به دنبال شروعى براى تز دکترایم بودم. رساله‌ام درمورد این بود که چرا و چه شد که آن انقلاب رخ داد. رژیم مقتدر، پر صلابت و باثبات پهلوى دفعتاً آنچنان دچار بحران و مصیبت گردید و در میان بهت و ناباورى مخالفین و موافقین آنگونه سقوط کرد.

در آن سال‌ها نیز همچون امروز، پاسخ اصلى به این سؤال آن بود که برویم به سروقت پانزده خرداد سال ۱۳۴۲ و گمشده خود را از آنجا پى گیریم. اما نظرى که من داشتم با این روایت فرق مى‌کرد. من معتقد بودم که رمز و راز سقوط پهلوى‌ها و پیروزى انقلاب و تأسیس نظام اسلامى، على‌رغم شگفتى و به دور از انتظار بودنش، در مجموعه تحولات سیاسى و اجتماعى تاریخ معاصر ایران نهفته است. به اعتقاد من، انقلاب اسلامى حرکتى بود در ادامه مبارزات قبلى مردم ایران علیه استبداد، خودکامگى حکومت، فقدان آزادى، فساد دولتى، نبود انتخابات آزاد و... در صورت پذیرش نظریه فوق، سؤال بعدى این مى‌شد که این مبارزات از چه زمانى و چگونه آغاز شد. پاسخ این سؤال در حقیقت مى‌شد آغاز کار رساله من. در بررسى ایران عصر قاجار در قرن نوزدهم بود که شکل و شمایل پرسشى که زمینه‌ساز نگارش ما چگونه ما شدیم گردید به تدریج در ذهنم شکل گرفت. اتفاقى برایم افتاد آن بود که یک «چرا» در ذهنم پیدا شد.»

چرا باید کتاب ما چگونه ما شدیم را مطالعه کنیم؟

متن کتاب ما چگونه ما شدیم کاملا روان و ساده است و به هیچ‌وجه ما را دچار خستگی و کسالت نمی‌کند. این کتاب درباره‌ی علت‌های عقب ماندن ایران در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و صنعتی‌ است. در این کتاب علل عقب‌ماندگی شرق در مقایسه با غرب به طور کلی شرح داده شده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای استادان دانشگاه یا دانشجویان رشته‌های مرتبط می‌تواند کتاب بسیار مفیدی باشد، اما انسان‌های عادی نیز می‌توانند با خواندن آن پاسخ بسیاری از سوالاتشان را بگیرند.

درباره صادق زیباکلام

صادق زیباکلام در خرداد سال ۱۳۲۷ در تهران متولد شد. او در خانواده‌ای تحصیل کرده و فرهنگی بزرگ شده. او بعد از پایان دوره‌ی دبیرستان سال ۱۳۴۵ برای‌ِ ادامه‌ی تحصیل در دانشگاه تهران قبول شد. پدرش مخالف تحصیل او در ایران بود، برای همین او را به اتریش فرستاد. صادق زیباکلام تحصیلات خود را در اتریش رها کرد و به شهر هادرزفیلد در انگلستان رفت و برای تحصیل در رشته‌ی مهندسی شیمی وارد دانشگاه پلیتکنیک انگلستان شد. او پس از اینکه وارد ایران شد، ساواک او را به جرم جاسوسی دستگیر کرد و دولت او را ممنوع‌الخروج کرده و او قادر به بازگشت به انگلستان نشد.

برای مدتی در دانشگاه تهران مشغول به کار شد و پس از انقلاب اسلامی دوباره به انگلستان بازگشته و در رشته‌ی علوم انسانی به تحصیل پرداخت. صادق زیباکلام در زمان دانشجویی فعالیت‌های سیاسی انجام می‌داد و انتقادات خود را به تصمیمات سیاسی و اجتماعی بیان می‌کرد.

همچنین او چندین کتاب درباره‌ی سیاست و تاریخ نوشته است و عقاید خود را نیز در آنها بیان کرده است. کتاب‌های او شامل: ما چگونه ما شدیم، ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی ایران، وداع با دوم خرداد و .. می‌باشد. صادق زیباکلام برای ارائه‌ی تز دکترایش کتاب ما چگونه ما شدیم؟ را به چاپ رساند.

فهرست کتاب ما چگونه ما شدیم

فهرست نقشه‌ها تولد «ما چگونه، ما شدیم» آیا ایران کشورى عقب‌مانده است؟ طرح صورت مسئله 1. از کجا شروع کنیم؟ 2. ایران چگونه جایى است؟ 3. از صعود تا نزول 4. تاثیر هجوم قبایل بر ساختار نهادهاى اجتماعى ایران 5. خاموش شدن چراغ علم 6. شرق و غرب: تماس یا تقابل تکمله پاسخ شوراى عالى انقلاب فرهنگى ضمایم چاپ دوم گزارشى از اولین و دومین جلسه نقد و بررسى کتاب هیچ کس را غسل تعمید ندهیم: نقد آقای دکتر سعید زیبا کلام غسل تعمید استعمار و ریختن آب تطهیر بر عملکرد آن پاسخ به مقاله غسل تعمید: فرار از تاریخ تا کى؟ «ریشه‌یابى» یا «ریشه‌تراشى» پاسخى به یک نقد فهرست منابع و مآخذ

تکه هایی از کتاب ما چگونه ما شدیم

آگاهی نسل‌های پس از عباس میرزا از شکاف میان ایران و غرب تدریجی بود. آنان در ابتدا محو پیشرفت‌های تکنیکی و صنعتی غرب می‌شدند. برخی از ایرانیان که در نیمه اول قرن نوزدهم به اروپا سفر کرده و ذوق نوشتن هم داشتند مشاهدات خود را به صورت سفرنامه درمی‌آوردند. آنان آن قدر از دیدن اروپا و مقایسه آن با مملکت عقب‌مانده‌ خودشان شگفت‌زده و مبهوت می‌شدند که نام سفرنامه‌هایشان را حیرت‌نامه گذاردند. ایرانیان برای نخستین بار با بیمارستان، راه‌آهن، بانک، تراموا، تلگراف، پارک‌های بزرگ، برق، گاز، آب لوله‌کشی، کارخانجات، تولیدات صنعتی، تماشاخانه، اپرا و جنبه‌های دیگری از زندگی مدرن غرب آشنا می‌شدند. اما به‌تدریج آنان متوجه جنبه‌های عمیق‌تر تمدن غرب شدند. جنبه‌های زیربنایی سیاسی و اجتماعی همچون حاکمیت قانون (در برابر حاکمیت مطلق حکام و فرمانروایان در ایران)، محدودیت اختیارات حکومت (در مقابل اختیارات نامحدود پادشاه در ایران)، پاسخگو بودن حکومت در قبال اقدامات و تصمیماتش (در مقابل مطلق‌العنان بودن حکومت در ایران)، آزادی مطبوعات، آزادی احزاب و تشکل‌های سیاسی، آزادی مذهب و اجتماعات، انتخاب حکومت از سوی مردم (در برابر مشروعیت الهی حکومت در ایران) و امکان انتقد از حکومت از جمله جنبه‌های دیگر جوامع اروپایی بود که به‌‌تدریج ایرانیان را تحت تاثیر خود قرار می‌داد.