کتاب اقتصاد خوردنی

کتاب اقتصاد خوردنی (جهان به روایت یک اقتصاددان شکمو) با عنوان انگلیسی Edible economics :a hungry economist explains the world نوشته ها‌ـ‌جون چانگ با ترجمه محسن محمدی‌ایوانکی در سال ۱۴۰۲ توسط انتشارات روزنه منتشر شده است. نویسنده در این اثر از زاویه‌ای متفاوت و با بهره‌گیری از مثال‌ها و روایت‌های مرتبط با غذا و فرهنگ‌های غذایی، به بررسی مفاهیم اقتصادی می‌پردازد. ها‌ـ‌جون چانگ که از اقتصاددانان شناخته‌شده‌ی جهان است، تلاش می‌کند با زبانی ملموس و داستان‌محور مفاهیم پیچیده‌ی اقتصاد را برای مخاطب عام قابل‌درک کند و نشان دهد چگونه اقتصاد بر زندگی روزمره و حتی عادات غذایی ما تأثیر می‌گذارد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اقتصاد خوردنی اثر ها جون چانگ

کتاب اقتصاد خوردنی اثری در حوزه‌ی اقتصاد اجتماعی است که با رویکردی بین‌رشته‌ای، اقتصاد را از دریچه‌ی فرهنگ، تاریخ و به‌ویژه غذا بررسی می‌کند. ها‌ـ‌جون چانگ، نویسندهٔ کتاب، استاد اقتصاد و از چهره‌های مطرح در نقد اقتصاد نئولیبرال و ترویج اقتصاد نهادگراست. ساختار کتاب بر پایه‌ی روایت‌های شخصی، خاطرات و مثال‌های متنوع از فرهنگ‌های غذایی مختلف شکل گرفته و هر فصل آن با یک ماده‌ی غذایی یا خوراکی آغاز می‌شود. این قالب به ها‌ـ‌جون چانگ امکان داده تا مفاهیم انتزاعی اقتصاد را با تجربه‌های ملموس و روزمره پیوند بزند و به نقد دیدگاه‌های رایج در اقتصاد جریان اصلی بپردازد.

ها‌ـ‌جون چانگ در این کتاب، در فضایی میان خاطره‌نویسی، تحلیل اجتماعی و روایت تاریخی حرکت می‌کند و با بهره‌گیری از طنز و روایت‌های جذاب، خواننده را به بازاندیشی درباره‌ی مفاهیم بنیادین اقتصاد و نقش آن در شکل‌دهی به جوامع و فرهنگ‌ها دعوت می‌کند. کتاب اقتصاد خوردنی نه‌تنها به مسائل کلان اقتصادی، بلکه به تأثیر اقتصاد بر هویت، سیاست، فرهنگ و حتی سلیقه‌های غذایی می‌پردازد و تصویری جامع از پیوند اقتصاد با زندگی روزمره ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب اقتصاد خوردنی

کتاب اقتصاد خوردنی با روایتی شخصی و داستان‌محور آغاز می‌شود؛ جایی که نویسنده از تجربه‌های خود در مهاجرت از کره‌ی جنوبی به بریتانیا و مواجهه با تفاوت‌های فرهنگی و غذایی سخن می‌گوید. این روایت‌ها بهانه‌ای می‌شوند تا چانگ به‌سراغ مفاهیم بنیادین اقتصاد برود و نشان دهد چگونه نظریه‌های اقتصادی نه‌تنها سیاست‌های کلان، بلکه رفتارهای روزمره و حتی عادات غذایی مردم را شکل می‌دهند. در بخش‌های مختلف کتاب، ها‌ـ‌جون چانگ با مثال‌هایی از غذاها و فرهنگ‌های مختلف، به نقد اقتصاد نئوکلاسیک و سلطه‌ی آن بر اندیشه‌ی اقتصادی معاصر می‌پردازد. او توضیح می‌دهد که اقتصاد، برخلاف تصور رایج، علمی تک‌بعدی و بی‌طرف نیست، بلکه بر پایه‌ی مفروضات خاصی درباره‌ی انسان و جامعه بنا شده است.

چانگ با اشاره به نقش نهادها، فرهنگ و تاریخ در شکل‌گیری اقتصاد، بر اهمیت دیدگاه‌های چندجانبه و انتقادی تأکید می‌کند. او به موضوعاتی چون نقش دولت در توسعه، اهمیت تولید فناورانه، نقد مصرف‌گرایی و وابستگی کشورهای در حال توسعه به الگوهای مصرفی کشورهای پیشرفته می‌پردازد و با روایت‌هایی از تجربه‌ی صنعتی‌شدن کره‌ی جنوبی، مثال‌هایی از کشورهای مختلف و تحلیل سیاست‌های اقتصادی، نشان می‌دهد که توسعه‌ی اقتصادی نیازمند توجه به زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و نهادی است و نمی‌توان آن را صرفاً با نسخه‌های آماده‌ی بازار آزاد یا توصیه‌های نئولیبرالی پیش برد.

در بخش‌هایی از کتاب، چانگ به موضوعاتی مانند تأثیر نابرابری، آموزش، نهادها و فرهنگ بر توسعه می‌پردازد و با نقد کلیشه‌های فرهنگی، نشان می‌دهد که هیچ فرهنگی ذاتاً ضدتوسعه نیست. او همچنین به پیچیدگی‌های اقتصاد جهانی، نقش شرکت‌های چندملیتی و چالش‌های کشورهای در حال توسعه در مواجهه با اقتصاد جهانی اشاره می‌کند. در مجموع، کتاب اقتصاد خوردنی با ترکیب روایت‌های شخصی، تحلیل‌های اقتصادی و مثال‌های فرهنگی، خواننده را به بازاندیشی درباره‌ی مفاهیم رایج اقتصاد و نقش آن در زندگی روزمره دعوت می‌کند و تصویری چندوجهی از اقتصاد معاصر ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب اقتصاد خوردنی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی متفاوت به اقتصاد، مفاهیم پیچیده و انتزاعی را از طریق مثال‌های ملموس و روایت‌های مرتبط با غذا و فرهنگ‌های مختلف توضیح می‌دهد. کتاب اقتصاد خوردنی نه‌تنها برای علاقه‌مندان به اقتصاد، بلکه برای کسانی که به‌دنبال درک بهتر پیوند میان اقتصاد، فرهنگ و زندگی روزمره هستند، جذابیت خواهد داشت. نویسنده با نقد دیدگاه‌های رایج و ارائه‌ی چشم‌اندازهای جایگزین، خواننده را به تفکر انتقادی درباره‌ی سیاست‌های اقتصادی و تأثیر آن‌ها بر جامعه و فرد دعوت می‌کند. خواندن این اثر فرصتی فراهم می‌کند تا اقتصاد را نه صرفاً به‌عنوان دانشی فنی، بلکه به‌عنوان بخشی از تجربه‌ی انسانی و اجتماعی بازشناسیم.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این کتاب برای علاقه‌مندان به اقتصاد اجتماعی، دانشجویان و پژوهشگران علوم انسانی، فعالان حوزه‌ی توسعه و سیاست‌گذاری و کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تر از پیوند اقتصاد با فرهنگ و زندگی روزمره هستند، مفید است. همچنین به افرادی که به نقد اقتصاد نئولیبرال و جست‌وجوی راه‌حل‌های جایگزین علاقه دارند، پیشنهاد می‌شود.

درباره ها جون چانگ

ها جون چانگ، متولد ۷ اکتبر ۱۹۶۳، اقتصاددان و استاد دانشگاه اهل کره‌ی جنوبی است که در زمینه‌ی اقتصاد نهادگرا و توسعه تخصص دارد. او از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۲۱ در دانشگاه کمبریج به تدریس اقتصاد پرداخت و از سال ۲۰۲۲ به‌عنوان استاد اقتصاد در دانشکده‌ی مطالعات شرقی و آفریقایی (SOAS) مشغول به کار شد. چانگ نویسنده‌ی چندین کتاب پرفروش در حوزه‌ی اقتصاد و سیاست توسعه است که برجسته‌ترین آن‌ها کتاب «به عقب راندن نردبان: استراتژی توسعه از منظر تاریخی» (۲۰۰۲) است. در سال ۲۰۱۳، مجله‌ی پروسپکت او را در فهرست ۲۰ متفکر برتر جهان قرار داد.

او به‌عنوان مشاور بانک جهانی، بانک توسعه‌ی آسیایی، بانک سرمایه‌گذاری اروپا، سازمان آکسفام و چندین نهاد سازمان ملل فعالیت کرده و عضو مرکز تحقیقات اقتصادی و سیاست در واشنگتن دی‌سی و هیئت مشاوران گروه «دانشگاهیان علیه فقر» (ASAP) است.

چانگ پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه ملی سئول، تحصیلات خود را در دانشگاه کمبریج ادامه داد و در سال ۱۹۹۱ مدرک دکترای خود را دریافت کرد. او در دانشگاه کمبریج با هدایت رابرت روثورن، اقتصاددان مارکسیست بریتانیایی، نظریه‌ی سیاست صنعتی را توسعه داد؛ نظریه‌ای که راهی میان برنامه‌ریزی متمرکز و بازار آزاد افسارگسیخته ارائه می‌کند. رویکرد او بخشی از اقتصاد سیاسی نهادگراست که تاریخ اقتصادی و عوامل اجتماعی و سیاسی را در مرکز تحلیل‌های اقتصادی قرار می‌دهد.

در کتاب «به عقب راندن نردبان» (۲۰۰۲) که برنده‌ی جایزه‌ی گونار میردال از انجمن اروپایی اقتصاد سیاسی تکاملی شد، چانگ نشان می‌دهد که کشورهای توسعه‌یافته عمدتاً با سیاست‌های اقتصادی مداخله‌گرایانه ثروتمند شده‌اند، اما دیگر کشورها را از تکرار این مسیر منع کرده‌اند. او سازمان تجارت جهانی، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول را به‌خاطر لگدزدن به نردبان و مانع‌تراشی در مسیر توسعه‌ی کشورهای در حال توسعه شدیداً نقد می‌کند. این کتاب مورد تحسین جوزف استیگلیتز، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، قرار گرفت، هرچند ویلیام استرلی، اقتصاددان سابق بانک جهانی، استفاده از شواهد گزینشی در آن را مورد انتقاد قرار داد.

چانگ ایده‌های خود را در کتاب «سامری‌های بد: افسانه‌ی تجارت آزاد و تاریخ پنهان سرمایه‌داری» (۲۰۰۸) دنبال کرد و در کتاب «۲۳ چیزی که درباره‌ی سرمایه‌داری به شما نمی‌گویند» (۲۰۱۱) به نقد ۲۳ جنبه‌ی سرمایه‌داری نئولیبرال پرداخت، این‌بار با تمرکز بر مسائل سیستم نئولیبرالی در سطح جهانی. همچنین کتاب «اقتصاد: راهنمای کاربر» (۲۰۱۴) او مقدمه‌ای ساده و قابل‌فهم برای عموم مردم درباره‌ی علم اقتصاد است.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

انتشارات کتابستان معرفت در سال ۱۴۰۳ با عنوان «اقتصاد خوردنی: اقتصاددانی گرسنه جهان را شرح می‌دهد» و با ترجمه‌ی سعید عدالت‌جو این کتاب را منتشر کرده است.

بخشی از کتاب اقتصاد خوردنی

«نخستین بار بود که از کرهٔ جنوبی خارج می‌شدم؛ نه چون فقیر بودیم. پدرم یک کارمند کشوری بلندپایه به حساب می‌آمد و با آنکه ثروتمند نبودیم، در رفاه به سر می‌بردیم و قاعدتاً باید از پس برگزاری تعطیلات در خارج بر می‌آمدیم. ولی در آن زمان شهروندان کرهٔ جنوبی اجازه نداشتند برای مقاصد تفریحی به خارج بروند -دولت صرفاً برای انجام این کار گذرنامه نمی‌داد. دوران صنعتی‌سازی کره به رهبری حکومت بود و دولت می‌خواست از تک‌تک دلارهای صادراتی‌اش به منظور خرید ماشین‌آلات و مواد خام مورد نیاز برای توسعهٔ اقتصادی بهره بر دارد. دیگر هیچ ارزی برای «ریخت‌وپاش» در امور «بوالهوسانه‌ای» چون سفرهای خارجی باقی نمی‌ماند.

از آن بدتر، در دههٔ ۱۹۸۰ سفر از کُره به بریتانیا به طرزی باورنکردنی طول می‌کشید. امروزه می‌توانید مسافت میان سئول و لندن را با پروازی تقریباً یازده ساعته طی کنید. ولی در ۱۹۸۲ جنگ سرد در اوج خودش بود، و هواپیماهای کرهٔ جنوبی به اردوگاه سرمایه‌داری تعلق داشتند، لذا نمی‌توانستند از آسمان چین کمونیست یا اتحاد جماهیر شوروی بگذرند، چه رسد کرهٔ شمالی. ابتدا به آنکوریج، آلاسکا رفتیم -نُه ساعت تمام. پس از دو ساعت سوخت‌گیری (سوخت جت برای هواپیما، و سوپ نودل اودون ژاپنی برای من -اولین چیزی که خارج از کُره می‌چشیدم)، نُه ساعت دیگر تا اروپا پرواز کردیم؛ اما نه به لندن. در آن زمان هواپیمائی کُره به لندن مسافر نمی‌برد. قبل از آخرین پرواز سه ساعت دیگر را در فرودگاه شارل دوگل پاریس گذراندم. لذا عزیمت از فرودگاه گیمپوی سئول به فرودگاه هیترو لندن بیست‌وچهار ساعت زمان برد -نوزده ساعت در هوا و پنج ساعت در فرودگاه. مقصد یک دنیا از زادگاه من فاصله داشت!»