کتاب مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی

«مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی» نوشته صادق زیباکلام(-۱۳۲۷) استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران است. زیباکلام در این کتاب سعی دارد تا تحلیل بر چرایی وقوع انقلاب اسلامی ارائه دهد. سؤالی که متفکران و نظریه‌پردازان سیاسی داخلی و خارجی بسیاری را به خود مشغول داشته است. زیباکلام در این کتاب علاوه بر آنکه سعی می‌کند برخی از این نظریات را طرح و نقد کند، تلاش دارد تا تحلیل خود از وقوع انقلاب اسلامی را نیز مستدل کند و در کنار چرایی به چگونگی وقوع انقلاب نیز پاسخ دهد.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

اگر لعاب و لایه‌های برونی پر زرق و برق ایران «مدرن» عصر محمدرضا شاه را مختصر تراشی می‌دادیم، پیکره اصلی الیگارشی و بافت سیاسی آن تفاوت چندانی با ایران عصر قاجار نداشت. طی این یکصد سال قدمی در راه رفورم سیاسی برداشته نشده بود. مشارکت سیاسی مردم و دخالت آنها در امور کشور و تعیین سیاست‌ها در عصر پهلوی همانقدر نایاب و نادر بود که در عصر قاجار. مردم نسبت به ساختار سیاسی حکام در عصر پهلوی همانقدر بی‌تفاوت، بی‌علاقه و بعضا متنفر بودند که در اواخر عصر قاجار ما شاهدش هستیم.

به سخن دیگر، علیرغم پیدایش افکار و اندیشه‌های تازه و نهضت بیدارگرانه‌ای که از اواخر قرن نوزدهم در ایران ظاهر می‌شود، هیچ‌گونه رفورم و تغییر بنیادی سیاسی صورت نمی‌گیرد. ساختار سیاسی جامعه ایران در ربع آخر قرن بیستم همانقدر دست نخورده، متحجّر و اصلاح نشده است که یک قرن قبل از آن در ربع آخر قرن نوزدهم بوده. دردها، تألّمات، امیال و آرزوهای سیاسی بخش عمده‌ای از مردم بالاخص تحصیل‌کردگان و روشنفکران جامعه در هر دو عصر علیرغم گذشت یکصد سال چندان از هم فاصله ندارد. لذا چندان دور از واقعیت نرفته‌ایم اگر ادّعا کنیم که انقلاب اسلامی حرکتی بود برای بر هم زدن و زیر و رو کردن ساختار کهنه و در انداختن طرحی نو.