کتاب لویاتان

کتاب لویاتان با عنوان اصلی Leviathan نوشتهٔ تامس هابز و ترجمهٔ حسین بشیریه است. انتشارات نی این کتاب را به چاپ رسانده است. این اثر یکی از مهم‌ترین متون فلسفه سیاسی و نظریه قرارداد اجتماعی در تاریخ اندیشه سیاسی محسوب می‌شود که تأثیر عمیقی بر توسعه نظریه‌های سیاسی مدرن گذاشته است. کتاب به دلیل نگاه نوآورانه‌اش به طبیعت انسان، قدرت سیاسی و مشروعیت حکومت، همچنان در حوزه‌های مختلف علوم سیاسی، فلسفه حقوق و جامعه‌شناسی سیاسی مورد مطالعه و تحلیل قرار می‌گیرد. این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب لویاتان اثر تامس هابز

لویاتان در سال ۱۶۵۱ میلادی در لندن منتشر شد و از آن زمان تاکنون یکی از متون بنیادی فلسفه سیاسی غرب به شمار می‌رود. این کتاب در دوران جنگ‌های داخلی انگلستان نوشته شد و پاسخی به بحران سیاسی و اجتماعی آن زمان محسوب می‌شود. هابز در این اثر کوشیده است تا بنیان‌های نظری برای تأسیس حکومتی قدرتمند و مطلق ارائه دهد که بتواند نظم و امنیت را در جامعه برقرار کند. کتاب از چهار بخش اصلی تشکیل شده است که هر یک جنبه‌ای از نظریه سیاسی هابز را پوشش می‌دهد. بخش اول به بررسی طبیعت انسان می‌پردازد، بخش دوم به تحلیل دولت و حکومت، بخش سوم به بحث دربارهٔ دولت مسیحی و بخش چهارم به نقد آراء مخالفان اختصاص یافته است. ساختار منطقی کتاب به گونه‌ای است که هر بخش بر مبانی بخش قبلی استوار است. تاریخچه انتشار این کتاب نیز جالب توجه است. بر اساس یادداشت‌های موجود، از نسخهٔ اصلی کتاب سه چاپ مختلف با تاریخ ۱۶۵۱ وجود دارد که تنها یکی از آنها چاپ اصلی و اصیل است. این چاپ‌ها را بر اساس تزئینات صفحه عنوان می‌توان تشخیص داد. نسخه حاضر بر مبنای چاپ اول و اصیل تهیه شده که خود هابز آن را نمونه‌خوانی و تصحیح کرده بود.

خلاصه کتاب لویاتان

بخش اول: در باب انسان

هابز مطالعه خود را با تحلیل طبیعت انسان آغاز می‌کند. او در شانزده فصل اول کتاب به بررسی جنبه‌های مختلف وجود انسانی می‌پردازد. در فصول ابتدایی، حس، تصور، توالی تصورات و کلام را بررسی می‌کند. سپس به تحلیل عقل، علم، امیال انسانی، فضایل فکری، قدرت و دین می‌پردازد.

یکی از مهم‌ترین فصول این بخش، فصل سیزدهم است که در آن هابز مفهوم «وضع طبیعی» را تشریح می‌کند. او معتقد است که انسان در حالت طبیعی، یعنی قبل از تشکیل جامعه مدنی، در وضعیتی قرار دارد که در آن «جنگ همه علیه همه» حاکم است. در این وضعیت، زندگی انسان «وحشی، فقیرانه، کثیف، بربری و کوتاه» است.

در فصول چهاردهم و پانزدهم، هابز قوانین طبیعی و مفهوم قرارداد را معرفی می‌کند. او استدلال می‌کند که برای خروج از وضع طبیعی، انسان‌ها باید قراردادهایی منعقد کنند و بخشی از حقوق طبیعی خود را واگذار نمایند.

بخش دوم: در باب دولت

این بخش که از پانزده فصل تشکیل شده، هسته اصلی نظریه سیاسی هابز را تشکیل می‌دهد. در فصل هفدهم، او علل تشکیل دولت و تعریف آن را ارائه می‌دهد. هابز معتقد است که دولت از طریق قراردادی بین افراد تشکیل می‌شود که در آن همه حقوق خود را به یک شخص یا مجلس واگذار می‌کنند.

در فصول بعدی، حقوق حکام، انواع مختلف حکومت، آزادی اتباع، سازمان‌های تابع، کارگزاران عمومی، قوانین مدنی، جرائم و مجازات‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد. هابز در این بخش بر ضرورت وجود قدرت مطلق در دست حاکم تأکید می‌کند تا بتواند نظم و امنیت را حفظ کند.

فصل بیست و نهم به عوامل تضعیف و انحلال دولت می‌پردازد، جایی که هابز هشدارهایی درباره خطرات تقسیم قدرت و مخالفت با حاکم ارائه می‌دهد.

بخش سوم: در باب دولت مسیحی

این بخش که شامل دوازده فصل است، به رابطه بین دین و سیاست اختصاص یافته است. هابز در این بخش کوشیده است تا نشان دهد که نظریه سیاسی او با آموزه‌های مسیحی در تعارض نیست. او اصول سیاست مسیحی، اعتبار کتاب مقدس، معنای مفاهیم مذهبی، معجزات، کلیسا و قدرت کلیسایی را مورد بحث قرار می‌دهد.

بخش چهارم: در باب مملکت ظلمت

در این بخش، هابز به نقد نظریات مخالفان خود می‌پردازد. او در چهار فصل آخر، سوء تعبیرهای کتاب مقدس، باورهای خرافی، فلسفه‌های نادرست و منافع ناشی از این تاریک‌اندیشی‌ها را نقد می‌کند.

چرا باید کتاب لویاتان را بخوانیم؟

لویاتان به عنوان یکی از آثار بنیادی فلسفه سیاسی مدرن، درک عمیقی از مبانی نظری دولت مدرن ارائه می‌دهد. این کتاب اولین تلاش سیستماتیک برای توجیه عقلانی قدرت سیاسی بر مبنای قرارداد اجتماعی محسوب می‌شود. نظریه‌های هابز تأثیر مستقیمی بر اندیشمندان بعدی مانند لاک، روسو و کانت گذاشته و پایه‌گذار سنت لیبرال سیاسی شده است. کتاب همچنین بینش‌های ارزشمندی درباره طبیعت قدرت، مشروعیت سیاسی، رابطه حاکم و محکوم، و ضرورت نظم اجتماعی ارائه می‌دهد. روش تحلیل هابز که بر مبنای روش علمی و استدلال منطقی استوار است، الگویی برای مطالعه علمی پدیده‌های سیاسی فراهم می‌آورد. برای درک بهتر تحولات سیاسی معاصر، بحران‌های مشروعیت، مسائل حاکمیت و نظم اجتماعی، مطالعه این اثر ضروری است. نظریات هابز همچنان در مباحث مدرن دربارهٔ دولت، حقوق بشر، دموکراسی و نظم بین‌الملل کاربرد دارد.

کتاب لویاتان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی، فلسفه، حقوق و جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم. اساتید و محققانی که در زمینه نظریه سیاسی، فلسفه حقوق، مطالعات قدرت و حاکمیت فعالیت می‌کنند نیز از مطالعه این اثر بهره‌مند خواهند شد. علاقه‌مندان به تاریخ اندیشه سیاسی، کسانی که می‌خواهند مبانی نظری دولت مدرن را درک کنند، و افرادی که به مسائل فلسفی و سیاسی علاقه دارند نیز می‌توانند از این کتاب استفاده کنند. مطالعه این اثر برای درک بهتر ادبیات معاصر علوم سیاسی و فلسفه سیاسی نیز ضروری است.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب منتشر شده است؟

از کتاب لویاتان ترجمه‌ها و ویرایش‌های متعددی در سطح جهان منتشر شده است. نسخه‌های انگلیسی متعددی نیز با ویرایش‌های مختلف در دسترس هستند که هر یک ویژگی‌ها و مقدمه‌های خاص خود را دارند. نسخه اصلی انگلیسی کتاب که در سال ۱۶۵۱ منتشر شد، در کتابخانه‌های معتبر جهان نگهداری می‌شود. نسخه لاتین کتاب که خود هابز آن را در سال ۱۶۶۸ منتشر کرد نیز موجود است و تفاوت‌هایی با نسخه انگلیسی دارد.

درباره تامس هابز

تامس هابز (۱۵۸۸-۱۶۷۹) فیلسوف انگلیسی و یکی از مهم‌ترین اندیشمندان قرن هفدهم میلادی است. او در مالمزبری انگلستان متولد شد و تحصیلات خود را در دانشگاه آکسفورد به پایان رساند. هابز زمان زیادی را در قاره اروپا گذراند و با برجسته‌ترین دانشمندان و فیلسوفان زمان خود مانند گالیله، دکارت و گاسندی در ارتباط بود. او در دوران جنگ‌های داخلی انگلستان زندگی می‌کرد و این تجربه تأثیر عمیقی بر اندیشه‌های سیاسی او گذاشت. هابز علاوه بر لویاتان، آثار مهم دیگری نیز نوشت که از جمله آنها می‌توان به «درباره شهروند» و «درباره جسم» اشاره کرد. او یکی از نمایندگان مکتب ماتریالیستی در فلسفه محسوب می‌شود و روش علمی را در مطالعه پدیده‌های اجتماعی و سیاسی به کار گرفت.

درباره حسین بشیریه

حسین بشیریه استاد علوم سیاسی و یکی از مترجمان شناخته شده متون فلسفه سیاسی در ایران است. او تحصیلات عالی خود را در رشته علوم سیاسی گذرانده و سال‌هاست که به تدریس و پژوهش در این حوزه مشغول است. بشیریه علاوه بر ترجمه لویاتان، آثار مهم دیگری از متون کلاسیک علوم سیاسی را نیز به فارسی برگردانده است. او در کار خود بر دقت علمی و وفاداری به متن اصلی تأکید دارد و کوشیده است تا مفاهیم پیچیده فلسفی و سیاسی را به زبان روان و قابل فهم فارسی انتقال دهد. یادداشت‌ها و توضیحات او در حاشیه کتاب به درک بهتر متن کمک می‌کند.

بخشی از کتاب لویاتان

«اینکه وقتی چیزی ایستا و راکد باشد، اگر چیز دیگری آن را به حرکت در نیاورد، برای همیشه ایستا خواهد بود حقیقتی است که هیچکس را در آن شکی نیست. اما اینکه وقتی چیزی در حرکت باشد تا ابد در حرکت خواهد بود مگر آنکه چیز دیگری آن را از حرکت باز دارد، هر چند هم که علت آن خودش باشد (یعنی اینکه هیچ چیز نمی‌تواند خودش را تغییر دهد) به همان سهولت مورد اتفاق‌نظر نیست؛ زیرا انسان‌ها نه‌تنها انسان‌های دیگر بلکه همه چیزهای دیگر را با [معیار] خود قیاس می‌کنند؛ و چون انسان‌ها خود را پس از جنبش در معرض درد و رنج و خستگی می‌یابند گمان می‌کنند که هر چیز دیگری نیز از حرکت خسته می‌شود و خود به‌خود آرامش‌طلب می‌کند؛ بدون آنکه در این خصوص تأمل کنند که آیا طلب آسایشی که آنها در خود می‌یابند خود عبارت از جنبش دیگری نیست. از اینجاست که مکاتب [فلسفی] بر این عقیده‌اند که اجسام سنگین به جهت میل به آرامش فرو می‌افتند تا از ماهیت خود در آن مکان که مناسب‌ترین مکان برای آنهاست محافظت کنند، [بدین‌سان آن مکاتب] بیهوده به اجسام بی‌جان میل و علم نسبت به آنچه برای بقای‌شان خوب است (حتی به اندازه‌ای که انسان هم فاقد آن است) نسبت می‌دهند.»